Book Title: Gamar
Author(s): Gopaldas Jivabhai Patel
Publisher: Acharya J B Krupalani & Maganbhai Desai Memorial Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005920/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA!! TolsToya kRta anokhI parIkathA ] Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamAra !! Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA [sara AlabarTa hAvarDa kRta "dha sAIla enDa heltha"] kaI paNa vastunA tatvanA jJAnane "veda" kahI zakAya, ane te jJAnano pahelaprathama prakAza aMtaramAM lAdhanArane "RSi' kahevAya, to dharatI mAtAnA veda-jJAnane AviSkAra karanAra A "RSi'nI kRtine A vistRta saMkSepa che. paradezI jJAna ane vastuonA mehamAM aMdha banelA ApaNA rAjakartAo ane temanA kahevAtA "vijJAnIo ApaNI dharatI mAtAnI rAsAyaNika khAtaro ane yAMtrika kheDathI kevI barabAdI sarajI rahyA che, tenI AvI spaSTa cetavaNI uccAranAra A hiMmatavAna bahAdura vidvAnanI cetavaNI tarapha mAtRdroha karavAnuM mahA-pApa AcarIne ja ApaNe durlakSa karI zakIe! ka 1000 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI. ema. ke. ema. TrasTa caMthamALA-8 gamAra! hisTaya kRta anekhI parIsthA] saMpAdaka gepALadAsa jIvAbhAI paTela AcAryazrI je. bI. kRpalAnI ane maganabhAI desAI ameriyala TrasTa satyAgraha chAvaNa, amadAvAda 54 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka 50 cho0 paTela maMtrI AcAryazrI je. bI. kRpalAnI ane maganabhAI desAI memoriyala TrasTa satyAgraha chAvaNI, amadAvAda-54 mudraka pareza kAntilAla gAMdhI sarvodaya presa, 6,48, satyAgraha chAvaNI, amadAvAda pahelI AvRtti, prata 1000 mukhya vikatA varDa kalAsika myujhiyama eDavAnsa sinemA sAme, bhadra, amadAvAda-1 kiM. 5 rUpiyA ekabara 985 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya bhAratavarSanA itihAsamAM zrIkRSNa pahelI vAra avatAravAda rajU karyo. dharma-saMskRtinI bAbatamAM moTo mAnava-samudAya jayAre avaLe mArge caDI jaI ghara adha:pAta pAme che, tyAre tene temAMthI pAcho vALI kalyANane mArge laI AvavAnuM kAma azakaya jevuM banI rahe che. tevA kaparA kALamAM paNa je mahAna vibhUti pragaTa thaIne te azakya jevuM kAma pAra pADI Ape, te svAbhAvika rIte ja paramAtmAno avatAra gaNAya. zrIkRSNa te pramANe pitAnA jamAnAmAM saMnyAsane nAme pravartelA kartavya-tyAgane, ane yajJane nAme pravartelA bhogezvarya mATenA vaidika kriyAkAMDane bhAre hiMmata-parAkrama dAkhavIne pachADI nAkhyA, ane kartavyakarmanA mArgane punaHsthApita karyo. alabatta, prajAnA uddhAraka mahApuruSonI bAbatamAM haMmeza banatuM AvyuM che tema, temane kamote ja maravuM paDyuM. tyAra pachI, lAMbA kALe, musalamAna dhADAMo potAnA pazu-baLathI bhArata upara kabajo jamAvI beThAM; ane dharmane nAme prajA upara kevaLa julama ane atyAcAra karavA lAgyAM. te vakhate nirmAlya - niprANa banelA hiMduo to musalamAnonI bhASA svIkArI laI, temanI sevA-bhaktimAM lAgI gayA ane mAtra jIvavA khAtara jIvavAnuM jIvana jIvavA lAgyA. tyAre dharmabhraSTa thayelA hiMduo temaja musalamAnone sAco dharmamArga batAvanArA zIkha guru pragaTa thayA ane temaNe prajAmAM potAnA * gItA a0 2, lo0 4ra-3. gAmamAM puSita vAram ... - vAratA.... morcatima prati ! Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza - AcaraNathI sAcI dharmabhAvanAne jAgrata karI ApI. paraMtu pAMcamA zIkhagurune tapAvelA lokhaMDanA tavA upara zekIne, navamA zIkhagurunuM mAthuM kApI nAkhIne ane dasamA zIkhagurunA baMne putrone jIvatA bhIMtamAM caNI laIne zIkhaguruone khatama karavAmAM AvyA. pachI Avyo, baMdUka ane dArUgoLAnI madadathI AkhI duniyA upara pharI vaLelA dharmabhraSTa, nItibhraSTa gorAono yuga. temaNe nyAyanIti-Izvara badhAMne karANe mUkI, TheraThera judI judI prajAo upara hakUmata jamAvIne ke temanuM nikaMdana kADhIne potAnI vijJAna-TekanolojInI AsurI bhogezvarya-saMskRti pravartita karI. te vakhate adhogati pAmelI bhAratanI prajA paNa, musalamAnonA vakhatamAM karyuM hatuM tema, nIcI mUMDIe gorAonI bhASA ane saMskRti apanAvIne temanI sevA-bhaktimAM lAgI gaI. gorAonI hakUmata heThaLa bhAratanI prajAnI thayelI e Arthika, sAmAjika, naitika ane AdhyAtmika adhogati ane avanatithI akaLAI UThelA gAMdhIjIe gorAonA pazubaLa sAme AtmazuddhimUlaka ahiMsA-satyAgrahanuM AdhyAtmika baLa prajAmAM pragaTAvIne gorAonA pazubaLane mAta karyuM ane bhAratane AjhAdI apAvI. paNa sadA bane che tema, temane temanA ja dezabaMdhuoe baMdUkanI goLIthI ThAra karyA. pachI AjhAda banelA bhAratanI bAgadora javAharalAla neharunA hAthamAM AvatAM, temaNe gAMdhI-mUlyone miTAvI daI, pAchI garAonI vijJAna-TekanolaoNjI-mUlaka AsurI bhegaizvarya-saMskRti bhAratamAM pravartita karI. gAMdhIjI e pAzcAtya bhogazvarya-saMskRtinA kaTTara virodhI hatA; kAraNake, temAM aMte pazubaLa upara mustAka banI, lAkhanI rojI-roTI ekahaththa karI laI, thoDAka lokone ja tavaMgara ane bAkInA badhAne bhUkhe maratA gulAma banAvavApaNuM; tathA bIjI tevI ja pazubaLa upara mustAka paradezI tAkAta sAthe harIphAImAM UtaravApaNuM ane athaDAmaNamAM AvavApaNuM raheluM che, ema te spaSTa joI gayA hatA. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lazkarI tAkAta upara nabhatuM rAjataMtra kadI kalyANakara heI na zake, ane pazubaLanA AdhAra vinAnuM kalyANarAjya kevuM hoI zake, tenuM darzana karI, maharSi TaoNsToye, pitAnI apratIma vArtAzailIthI "ivAna dha kula' nAmanI parIkathA racI che. temanI cetavaNI avagaNIne pAzcAtya gorI prajAo kevAM be mahAyuddhomAM aTavAIne barabAda thaI, tathA AphrikAeziyAnAM temanAM mahA-sAmrAjya kevAM asta pAmyAM, teno itihAsa te tAjo ja che. gAMdhIjI paNa pazubaLa upara AdhArita rAjataMtranA virodhI hatA ane temaNe bahu pahelAM TaoNsTaoNyanI e parIkathAnuM gujarAtI bhASAMtara 'mUrakharAja' nAme taiyAra karyuM hatuM. atyAre bhale na mAne, paNa chevaTe vize TaoNlsTaoNye raju karela lazkarI baLanA AdhAra vinAne mAnavasamAja Ubho karavo ja paDaze; athavA te pachI AyuddhathI ardha uparAMta mAnavajAtano saMhAra vahora paDaze. bhAratane paNa lazkarI baLano mArga chevaTe choDavo ja paDaze; athavA te paradezI prabaLa lazkarI tAkAtenA gherA heThaLa - ane have to AyuddhanI ja laTakatI taravAra heThaLa jIvavuM paDaze. paraMtu lazkarI baLanA AdhAra vinAnuM rAjataMtra sthApavA mATe bhegaizvarya mATenI vijJAna-TekanolaoNjInI AsurI saMskRti choDIne TaoNlsTaoNye nirUpelI "breDa lebara-nI saMskRti apanAvavI paDe- jene bhAratanI paristhitinA anusaMdhAnamAM tarajUme gAMdhIjIe "hAthe kAMtelA kApaDa-nI (carakhAnI) saMskRti karyo che. paNa banavAnuM hatuM te banyuM ja : javAharalAle apanAvelI Arthika - sAmAjika nItione pariNAme bhAratane potAnAM bhegeTavaryanA yogakSema mATe lazkarI tAkAta banavuM ja paDyuM ane pariNAme amerikAcIna-pAkistAnanI tevI lazkarI tAkAta sAthe harIphAImAM ane pachI 1. RSi eTale ArSadRSTA, pAra nAra. 2. pitAno reTa (breDa) zArIrika jAtamahenatathI (lebara) Ubhe karavo te. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athaDAmaNamAM AvavuM paDyuM. atyAre bhArata cAre bAjuthI paradezI duzmana-sattAo vaDe gherAyeluM che ane temanI harIphAImAM tene lazkarI kharca gajA uparAMta karyA karavuM paDe che. temAMthI kayAre bhaDAko thaze e koI kahI zake tema nathI; ane e bhaDAko have pAcho Ayuddhano haze e ja yAda rAkhavAnuM che. kAraNake, amerikA ane cIna baMne pAkistAnane aNu-tAkAtathI sajaja karI rahyAM che. paraMtu AkhA dezane carakhAnI saMskRtine mArge vALavAnuM kAma have koI sAmAnya rAjakIya netAnA baranuM rahyuM nathI. tene mATe to virala naitika-AdhyAtmika baLavALo 'mahAtmA' joIe. te kaI mahApuruSa bhAratamAM ja pedA thAya to navAI nahi! kAraNake gorAonA vizvavyApI zarAbaLa AdhArita sAmrAjya sAme ahiMsA-satyAgrahanuM saMskRti-baLa laIne jhUjhanAra ane vijayI nIvaDanAra puruSa bhAratamAM ja pragaTa thayo hitone! TaoNlsToyanI te zakavartI parIkathAnA vastune AjanA saMdarbhamAM pharI yAda karI jaIe to sAruM, ema vicArI, e parIkathAno parivAra saMsthAe a5nAvela bRhat saMkSepanI rIte bhAvAnuvAda, TrasTa taraphathI prasiddha karavAnuM ucita mAnyuM che. parivAra saMsthAnI anuvAdanI e paddhati vizvanI bIjI ghaNI mahAna navalakathAone atyAranA gujarAtI vAcakane mAphaka Ave te svarUpe gujarAtImAM utAravAmAM saphaLa nIvaDI che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA prakaraNa 1 mAro khela bagADI nAkhyo! prakaraNa 2 goThiyA kAme lAgyA - 1 prakaraNa 3 goThiyA kAme lAgyA - 2 prakaraNa 4 gaThiyA kAme lAgyA - 3 prakaraNa 5 be bhAI rAjA banyA prakaraNa 6 ivAna paNa rAjA bane! prakaraNa 7 traNa rAjAne rAjakArabhAra prakaraNa 8 buTTo setAna keDa bAMdhe che! makaraNa 9 mUrakharAja ! Page #12 -------------------------------------------------------------------------- Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAro khela bagADI nAkhyo ! eka hato rAjA. rAjAnA rAjyamAM eka prAMta; ane prAMtamAM eka gAma. gAmamAM eka sukhI kheDUta-kuTuMba vase : bApa, mA, traNa dIkarA ane eka dIkarI. dIkarI moTI, paraNyA vinAnI, baherI ane mUMgI. traNa dIkarAmAM vaDo sAimana : Akho divasa - "lekTa-rAITa!" "lephaTa-rAiTa !" karyA kare. khetare javAnuM nAma nahi. badhA ene sejara' kahIne ja bolAve. vacalo tarAsa : echuM ApI vadhu paDAvavAnI ja dAnata. vAtavAtamAM napho kAtaravAnI AvaData. "khetI ane khetaramAM vaLI zuM karuM? - vepAra-dhaMdho ja kharo!' badhA ene "bADI' nAme ja oLakhe. cheka nAno ivAna : hADakAM bhAgI khetaramAM kAma karyA kare. bIjI kazI akkala ke hoziyArI nahi. bhalA-bhoLA kheDUtano ja avatAra. pachI sau "gamAra' ja kahene! sAimana gAma choDI rAjAnA lazkaramAM bharatI thayo, ane raNamedAno khUMdI vaLyo. rAjA khuzakhuza! Apyo moTo hoddo ane ApI moTI jAgIra. senApati sAimana paraNyA eka umarAvajAdIne. umarAvajAdI rUparUpano aMbAra, paNa hAthanI bahu chUTI! pati khebA bharIne kamAya paNa khUTyA ja kare ! Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamAra !! deDo Avyo sAimana jAgIre! kArabhArIne kahe "paisA Apa!" kArabhArI kahe - "jAgIramAM nathI Dhera ke nathI jara; nathI ghoDA ke nathI haLa-rAMpaDI. paisA kyAMthI lAvuM?' sAimana doDayo bApa pAse : "milakatamAMthI bhAga ApI do." bApa kahe - "tuM ahIM zuM kamAIne lAge che? ahIM to bApaDo ivAna ane gUMgI hADakAM toDyA kare che!" sAimana kahe - "paNa bApano dIkaro to chuMne? eTale milakatamAM mAro bhAga. ivAna to che gamAra, ne pelI che baherI-muMgI. emane milakata zuM karavI che?' bApa kahe - "e to ivAnane pUcha - tene milakata joIe che ke nahi." ivAne kahI dIdhuM, "moTAbhAIne je joIe te bhale laI jAya !" moTAbhAIe bharAvyAM gADAM ane badhuM bhaLAvyuM potAnI jAgIre. jAgIra have mAlAmAla. sAimana pAcho pahoMcI gayo rAjAnI tahenAtamAM. tarAsa gAma choDIne gayo zAha-sodAgarane tyAM. vepAra-dhaMdhAmAM pAvaradho banyo; khUba kamAyo; ane paraNyo zAha sodAgaranI dIkarIne. chatAM dharAya zAno! Avyo bApa pAse : "mAro bhAga ApI de.' bApa kahe -"te kamAIne zuM moklAvyuM che? bicArA ivAna ane gUMgI hADakAM toDIne kAma kare che ane dANA lAve che. temanuM raLeluM tuM zAno mAge?' tarAsa kahe - "ivAnane e badhuM zA kAmanuM che? e gamArane koNa paraNavAnuM che ke paraNAvavAnuM paNa? pelI gUMgIneya e badhAno zo khapa? mATe, ivAna! ardhA dANA mane ApI de; mAre ojAramAM bhAga nathI joIta, ke Dhora-DhAMkhamAM paNa. ekalo ghaDo huM laI jaIza; khetImAM e tane zA kAmano ?" Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. mAre e bagADI nAkhe! 13 ivAne hasIne javAba Apyo - "bhAI, laI jAone tama-tamAre. mAre khUTaze to ghaNuMya pakvI laIza!" tarAse gADAM bharIne dANA, tathA moTA gheDAne zahera bhegA karyA. ivAna pAse bAkI rahI eka buThThI ghaDI ane buThThAM mA-bApa. emane koNa mAgI javAnuM hatuM! buTTA setAnanA peTamAM cUMka UpaDI : "milakata vaheMcavAnI bAbatamAMya bhAIo laDI na mare ane badhuM zAMtithI patI jAya, e vaLI kevuM? emAM mArI zI AbarU rahI? mAruM mAM te "kALuM' ja ne?" tarata yAda kya traNa goThiyAone. nAkhI trADa- "mA"LA babUcako! olyA traNa bhAI - sAimana - tarAsa ane ivAna milakata vahecatAMya laDyA nahi ane salAmata sau-saune ghera pahoMcyA, e vaLI kevuM? to pachI ApaNe badhA chIe zA mATe? pelA ivAna gamAre ja mAro khela bagADayo che! paNa have bAMdho keDa, ne laDAvI mAro traNeyane evA ke ekabIjAnI AMkhe kheMcI kADhavA ja vahelA thAya ! bolo, che hiMmata? A traNeya bolI UThayA : "e, enA te zA bhAra ! hamaNAM pataluM jANo!" "paNa tame zuM karaze, e te kaho!" juo saradAra, pahelAM te ame te traNeyane pAyamAla karI nAkhIzuM. pachI jyAre darekanI pAse khAvAne dANAya nahIM rahe, tyAre te traNeyane bApane ghera bhegA karIzuM; pachI jojo majA - kevA ekabIjAne karaDavA taDe che !' "kharI vAta! tame kAma barAbara samajatA lAge che. mANasa bhUkhe marato thAya tyAre ja hevAna bane. jyAM sudhI chAkamachoLa hoya, tyAM sudhI zA mATe laDe-jhaghaDe? basa, te jAo, karo phatteha! paNa jo Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamAra!! kAma pUruM karyA vinA pAchA AvyA, to jIvatA nahIM choDuM, e jANI rAkhajo!" goyiA kAme lAgyA - 1 setAnanA goThiyAo UpaDayA ne jaI pahoMcyA potAnA mAnItA ThekANe - gaMdhAtA kIcaDavALA kaLaNamAM! tyAM nirAMte goThavAIne traNe vicAravA lAgyA ke jeNe kayAM javuM. paNa setAnanA sAgarIta, eTale dareka jaNa saheluM kAma ja mAge! chevaTe nakkI karyuM ke, "nAkhe ciThThIo : jene bhAga jenuM nAma Ave, teNe te bhAIne patavavo. jenuM kAma vaheluM pate, teNe bIjAne madada karavA pahoMcI javuM. amuka divase pAchA traNeye ahIM ja bhegA thavuM; ne thayelA kAmane hisAba Apavo !" TharAvela di'e traNe jaNa bhegA thayA - e ja gaMdhAtA kaLaNamAM. ApavA mAMDyo kAmano hisAba. pahele geThio :- "huM te pahoMcyA moTA sAimanane tyAM. capaTI vagADatAmAM badhuM patAvI dIdhuM! kAle ja sAImana bApanA ghara bhego thayo jANo !" bIjA be - "mAMDIne te vAta kara !" pahelo goThi :- "pahelAM to meM sAimanane evo cagAvyo ke teNe rAjA pAse jaIne baDAza mArI - "mahArAja, Apa hukama, AkhI duniyAnA rAjA jItI lAvuM! pachI badhAnI dolata ApanA khajAnAmAM!" "rAjanI dADha saLakI. teNe lazkara soMpyuM sAimanane ane kahyuM, karo phatteha!" Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. geThiyA kAme lAgyA -1 15 "sAImana UpaDayo bhArata deza bhaNI. tyAMnA rAjAne aDhaLaka dolata. sAimane karyo hallo ne AvI gayA baMne sAmasAmA. AgalI rAte meM sAimanano badho dArUgoLo bhajavI nAkhelo; ane bhAratI rAjAnA lazkaramAM rADAMnA banAvelA sojaro goThavI dIdhelA. eTale sAimananI cAre kora bhAratI rAjAnA mANaso kIDiyArAnI peThe UbharAya! sAimane karyo hukama, "bharo tepo ane UDAvI do e kIDiyArAne!' paNa dArUgoLo saLage tene! sAimananA rasainiko mUThI vALIne nAThA ane vaLI gayo kaccaraghANa! rAjAe sAImanane pUryo aMdhArI koTaDImAM ane tenI jAgIra karI japata! huM kAle jaI sAimanane jelamAMthI bhagADIza; eTale te sIdho pahoMcaze bApane ghera ! pachI baMdA navarA. sivAya ke, tamAre koIne mArI madada joItI hoya!" have bIjA bhAI tarAsane tyAM gayelA gaThiyAe vAta mAMDI. "mAruM kAma paNa patyuM ja jANo! mAre koInI madadanI jarUra nathI. eka aThavADiyAmAM tarAsa paNa bApanA gharabhego thaze! meM ene evo cagAvyo ke, te mAMDyo mAla kharIdavA. "pachI mAla moMghe bhAve vecIne banI jaIzuM lakhapati !" potAnI pAse paisA khUTyA te lIdhA UchInA. mAthAnA vALa jeTaluM devuM karyuM che. paNa Avate aThavADiye thaze leNadArone tagAdo! tarAsano badho mAla meM e bagADI nAkhyo che ke, eka phadiyuM paNa na Upaje! pachI tarAsabhAIne paNa bApane ghera pahoMcyuM ja chUTako!" trIjA gaThiyA pAse te mokANanA ja samAcAra hatA: mAruM badhuM dhULadhANI thaI gayuM ! ane tamAruM karyuM paNa dhULadhANI thaze!" bhasI mara, - zuM thayuM che!" pelA bane taDUkayA. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jue, khAlIpIlI barADazo nahIM. meM karavAmAM kazI kasara nathI rAkhI. paNa e ivAno che ja mALo gamAra; enuM zuM thAya? e khetare jatAM bhaiDakI pIvA beTho. enI mahIM huM sArI peTha brUkyo; jethI peTamAM bhaiDakI mAMDe kUdavA! pachI huM paheo khetaramAM. badhI jamIna TIpIne banAvI dIdhI patharo! ivAnaDo peTa AmaLato bATakyo kheDavA. paNa haLa jamInamAM pese tene! chatAM mALe khasyo ja nahi! bhAra daIne haLanI pUNI pesADI jamInamAM, ane peTa dAbato mAMDayo kheDavA. meM haLapUNI teDI nAkhI; te gaye ghera ne lAvyo bIjI! meM jamInamAM pesI haLapUNI pakaDI rAkhI; paNa mALAe jora karyuM te mArAM AMgaLAM ja kapAI gayAM. pachI beTAe AkhuM khetara kheDI nAkhyuM - mAtra thoDuM ja bAkI che. kAle e paNa pUruM thaze. pachI bhalene tame baMne bhAIone ghera mollo : ivAno dANA pakavI pakavIne badhAne khavarAvaze!" sAImanavALo bhUtaDo bolI UThyo, "huM AvIza kAle sAthe. beTAne khabara pADI dauM ke kema khetara kheDAya che!" bIje di' ivAna maMDyo peTa AmaLato khetara kheDavA. sAImanavALA bhUtaDAe jamInamAM pesI vIMTI dIdhA hAtha-paga haLanI pUNIne. pachI haLa casake zAnuM? ivAna mAthuM khaMjavALe. "khetaramAM mULiyAM te che nahi; pachI haLa zAmAM bharAyuM?" teNe nAkhyo hAtha jamInamAM ane kheMcI kADhayuM kazuMka. "are, A te mULiyuM no'ya! A to che gaMdubhInuM-amaLAtuM sApaliyuM!" ivAne mAthA upara vijhI tene pachADavA mAMDyuM haLanI dAMDI para. bhUtaDe karagarI paDyo, "nA mArazo, nA mArazo mane! tamAruM ghaNuM kAma karI ApIza; mane jIvate choDo !" "tuM vaLI zuM kAma karI ApavAne, bhalA!" tame kaho te!" "A mAruM peTa amaLAya che te maTADI daIza?" Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. geDiyA kAme lAgyA-1 "hAMu karatuMkane bhUtaDuM peThuM jamInamAM UMDethI kheMcI lAvyuM traNa mULiyAM. "lo maherabAna, A traNa. eka khAzo ke cUMka baMdha! game te roga maTADI de!" ivAne traNane chUTAM pADI eka mUkyuM mAM. peTamAM pahoMcyuM ke cUMka baMdha! ivAna rAjI rAjI. bhUtaDuM kahe, "bApalA, have to choDazene?" ivAna kahe, "hA, nirAMte jA; bhagavAna tAruM bhaluM kare!" paNa bApare! bhagavAnanuM nAma? sAMbhaLatAM ja bhUtaDuM dAjhavA mAMDayuM. "hAyare!" "hAyare!' karatuM peThuM jamInamAM. jANe pANImAM moTo pahANo paDyo! jamIna phATI ne paDyuM moTuM bhagadALuM. A ivAne bAkInAM be mULiyAM mUkyAM TopAmAM. Topa mAthe paherIne mAMDyo kheDavA. AkhuM pUruM karIne ghera pahoMcyo. ghare sAimanabhAI jora sAthe jamavA beThelA. temanI jAgIra rAjAne kbaje ane pote mAMDa jelamAMthI bhAgelA. ivAnane kahe, "navI nokarI zoMdhuM tyAM lagI tAre ghera dhAmA! huM ne mArI baiyara baMne !" bhale, bhale, moTAbhAI! tama-tamAre nirAMte rahejone!" Ama kahI ivAna paNa sAthe jamavA beTho. tarata sAImananI bairI nAka dAbatI UbhI thaI gaI. "A gaMdhAtA kheDUta sAthe besIne zuM jamAya?" sAimane ivAnane kahyuM, "mArI leDIthI tArA parasevAnI gaMdha khamAtI nathI; tuM bahAra besIne jama!" ivAne kahyuM, "bahu sAruM. Ameya mAre rAte ghoDIne carAvavA khetare jAvuM ja che, te atyArathI ja roTalA bAMdhIne thAuM cAlata!" ga0- 2 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 gAThiyA kAme lAgyA - 2 bIje divase sAimanavALA bhUtaDo AvI pahoMcyo khetara : bhAIbaMdhane madada karavA. paNa bhAIbaMdha hoya tyArene ! AkhuM khetara khUMdI vaLyA, te joyuM moTuM bhagadALuM ! ' jarUra, mArA bhAIbaMdhane bhAgavuM paDayuM lAge che. jIva laInestA; nahIMtara AvaDuM bhagadALuM zAnuM? paNa ThIka che; have AvI jA, beTA ivAnaDA! mArA bhAIbaMdhanI jagAe huM chuM ne sAmeA tuM che! khetara teA kheDI nAkhyuM, paNa have bIDa kApavA Avaje jouM !' bAlatAkane bhUtaDA pahoMcyo bIDamAM. bIDa AkhuM palALI nAkhyuM : badhuM ghAsa pANIthI lathabatha, ane nakaro kAdava. IvAna bIDamAM ghAsa kApavA AvyA. calAvyuM dAtaraDuM; paNa dhAra ja bevaDI vaLI gaI. doDayo ghera. 'TIpIne karuM sIdhI; sAthe bhAtuM paNa letA AvuM - rAtavAsA rahevAya. ' - dAtaraDuM samuM karAkane pAchA maMDayo ghAsa vADhavA. bhUtaDo dAtaraDuM jamIna bhaNI ja namAvyA kare. paNa ivAna evuM jorathI vIMjhe ke ghAsa UbhuM ne UbhuM kapAI jAya. AkhuM bIDa kapAI gayuM -- khADamAMnuM thoDuM bAkI rahyuM. bhUtaDA pahoMcyA khADa bhaNI. ghAsa bahu ghATuM nahi, teya dAtaraDuM pAchuM ja paDe! ivAna have vakaryo : dAtaraDuM evA jorathI calAvyuM ke bhUtaDAbhAI khADa choDIne bharAyA ghAsanI gUMcamAM. gUMcamAMya dAtaraDuM na cAle. paNa ivAne evuM jora karyuM ke, ghAsa bhegI bhUtaDAnI pUMchaDI ja Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. geDiyA kAme lAgyA-2 kapAI gaI. bhUtaDuM thayuM boDuM. gUMgI bahenane ghAsa ekaThuM karavAnuM bhALavI, ivAna pahoMcyo rAInA khetaramAM; laNavA mATe. bhUtaDo paNa Avyo rAInA khetaramAM. rADAM evAM gUMcave ke dAtaraDuM cAle ja nahi. ivAna dotho ghera - kAkaravALuM dAtaraDuM lAvavA. lAvIne laNI nAkhyuM AkhuM. ekaluM aTavALuM bAkI rahyuM. bhUtaDo kahe, "savAre vAta! tuM oTavALuM laNe to kharo.' bIjI savAre bhUtaDo khetare AvyuM. joyuM to AkhuM khetara rAte ja laNI nAkheluM ! bhUtaDo kahe, "mALe rAteya UMdhe che ke nahi? mArA te hAlahavAla thaI gayA - AkhA zarIre ujharaDA ne kApA. paNa beTAnA DUDAM sameta badhA pULA saDAvI dauM; pachI ghera zuM laI javAne, enuM mAthuM?' bhUtaDAbhAI to peThA gaMjImAM ane karyo garamAvo. badhA pULA dhagI UThyA. evI hUMpha thaI ke bhUtabhAIne ja niMdara AvI gaI. gADe ghoDI jotarIne ivAna pULA bharavA Avyo. paMjeThI khosI khosIne pULA upADavA mAMDyA. bhUtaDe pULA dabAvI rAkhe jethI paMjeThI aMdara pese ja nahIM! paNa ivAne karyuM jora te paMjeThI pULA bhegI bhUtaDAmAM ja pesI gaI. ivAne UMcI karI, to cheDe bhUtaDuM amaLAya. alyA pAcho Avyo? have karuM kAyamane vidAya!" kahetAMkane ivAne gADA upara pachADavA ene UMco karyo. bhUtaDo karagarI paDayo - "nA bApA, nA mAraze; huM bIjo che - tamArA moTAbhAIvALo. mane choDI do; pAcho kadI nahIM AvuM tamAruM kaMI kAmeya karI ApIza." "tuM zuM kAma karI ApIza, bhalA!" "game te cIjanA senjara banAvI dauM!" 1. eka jAtanuM barachaTa anAja. ApaNI masAlAnI rAI nahIM. - saMpa0 2. e nAmanuM barachaTa anAja. - saMpA Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amAra!! "sejara zuM kAma kare?' 'tame kaho te!" "gIto gAya?' "hA, kema nahi? hukama karo ke gAvA mAMDe- Dhola-raNazIMgA sameta !' "ThIka, thaDA banAva tyAre! gAmanI aiyarone majA thaze." "eka pULo lAvo ne bhaNo A maMtara - "pULA, pULA mAro hukama - eka rADAno eka selajara" ivAne pULa lIdhe; ne bhayo maMtara. rADAM paDayAM chUTAM ne banI gayAM sojara : AkhI palaTana! raNazIMgAM ne vaLI Dhola - ramajhaTa! 'have bApalA mane javA dezo? meM tamAruM kAma karI dIdhuM.' nA, nA, mAre hUMDAMvALo pULo bagaDyo! pAcho banAvI de. hUDAM vagaranAM khAlI rADAMnA soljara banAvIe.' eho, A maMtara bhaNe eTale pULo pAcho banI jaze - "sejara senjara, mAro hukama pAchA thAo pULAnAM rADAM.' ivAne maMtara bhaNyo eTale pAcho pULo banI gayo DuMDAMvALo ! bhUtaDo kahe, "have te choDazene bApalA!" ivAne jhaTa paMjeThI nIcI namAvIne bhUtaDAne aNiyAmAMthI kheMcI kADhayuM ne kahyuM, "jA bhAI, nirAMte bhagavAna tAruM bhaluM kare!' | bApare! bhagavAnanuM nAma? sAMbhaLatAM ja bhUtaDuM dAjhavA mAMDayuM. "hAyare!" "hAya" karatuM peThuM jamInamAM. jamIna phATI ne paDayuM bhagadALuM. pANImAM jema pahANe paDyo! ivAna ghera pAcho pharyo te tarAsa ne tenI vahu vALu karavA beThela. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. gAThiyA kAme lAgyA - 3 1 tarAse devALuM kADheluM. leNadArone mUkI bApane ghera chAno bhAgI karuM tyAM lagI tAre ghera dhAmA ! AvelA. ivAnane kahe, 'navA dhaMdhA huM ne mArI baiyara baMne!" IvAna " raheAne bhAI, tama-tamAre ! zI phikara che? koThAra bharalA che. " ivAna DagalA kADhIne besI gayA vALu karavA. tarAsanI vahu jhapa daIne UbhI thaI gaI. A rAMce to gaMdhAya che. mArAthI joDe nahi besAya.' tarAsa ivAnane kahe, bahAra vADAmAM khAvA besa; tuM bahu gaMdhAya che.' IvAna 'bahu sAruM meATAbhAI. A roTalA lIdhA ne cAlyo bahAra; Ameya ghoDI carAvavA khetare jAvuM ja che.' - gAThiyA kAme lAgyA bIje di' tarAsavALo bhUtaDo Avyo khetare : bhAIbaMdhone madada karavA. paNa khetare koI hoya tAne! eka bhagadALuM dIThuM. 'mArA bhAIbaMdha peTho lAge che. paNa bIjo kayAM?' zodhavA mAMDayo bIDamAM. khADa AgaLa bIjAnI kapAyelI pUMchaDI maLI. paNa bhAIbaMdha kayAM? rAInA khetaramAM joyuM, te bIjuM moTuM bhagadALuM. bIjoya nAThA lAge che. mALA ivAnaDAe bhUMDI kIdhI. paNa huM beyanuM vasUla karuM tyAre kharo !' mAMDayo ivAnane zeAdhavA. ivAna khetaramAM na maLe. C - 3 ivAna jhADa kApavA gayelo. tenA bhAIoe kahI dIdheluM, gharamAM jhAjhI bhIDa che. jhADa kApI navAM ghara banAva, ame tyAM rahIzuM.' Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamAra!! bhUtaDuM jhADa para caDI gayuM; ivAne jhADa kApyuM tene sIdhuM jamIna para paDavA na dIdhuM: bIjAM jhADanI DALIomAM bheravI rAkhyuM. ivAne jhaTa moTo vaLo kApyo ane jhADanA thaDa nIce ghAlIne karyuM jora. tarata jhADa amaLAIne nIce AvyuM jamIna upara bhUtaDe bIjA jhADaneya DALIomAM gUMcavyuM. ivAnane pharI vaLo vAparavo paDayo. Ama cAlI bhUtaDAnI ramata. ivAne pacAseka jhADa dhArelAM; paNa kapAyAM mAMDa dazeka! ivAna thAkyo; kamara bahu du:khe : UbhuM paNa na rahevAya. jhADa adha-kApyuM rAkhIne paDayo ADo. bhUtaDAbhAI khuzakhuza! "thAkyo che barAbara; have kyAM javAno che?" bolIne e ja jhADanI DALI upara poteya ADA paDayA. niMdara AvI gaI. paNa ivAnane nirAMta zAnI! jhapa beTho thayo ne keDa maroDIne vajhI kuhADI. eka ja ghAe jhADa kaDaDabhUsa AvyuM jamIna upara. bhUtaDAbhAI jAgIne bhAge te pahelAM caMpAyA DALa taLe. ivAna mAMDyo DALa kApavA. bhUtaDAbhAI nIce taraphaDe. "pAcho Avyo bhaMDA? nA kaheto hatone! ThIka, have tArI vale karuM.' ema kahIne ivAne kuhADI ugAmI. bhUtaDo karagarI paDyo -"nA mArazo bApA, huM bIjo chuM : tamArA bhAI tarAsavALo.' bhalene bIjo houM; paNa ahIM Avyo ja zA sAru?" bApA, kadI pAcho nahi AvuM, mane eka vAra javA do ! tamAruM kaMIka kAma karate jaIza.' tuM vaLI zuM kAma karavAno?' juo bApA, tamane pAMdaDAMnI mahoro banAvatAM zIkhavADI dauM !' e vaLI zuM? banAva jouM thoDIka." Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. be bhAI rAjA banyA 23 nA bApA; tame ja jhADanAM thoDAM pAdaDAM hAthamAM lo; ane phUMka mArIne masaLavA mAMDo !' ivAne ekanAM thoDAM pAMdaDAM hAthamAM lIdhAM. kuMka mArIne masaLavA mAMDayAM. tarata hatheLImAMthI mahoro garavA mAMDI : goLa-goLa, cazcakATa! ivAna rAjI rAjI. "chokarAMne cakaraDAM ramavAnI kharI majA paDaze. have bApalA mane DALa nIcethI kADhone.' ivAne tarata vaLo hAthamAM laI DALane nIcethI UMcuM karyuM. bhUtabhAI kaNasatA bahAra nIkaLyA. salAma karIne rajA mAgI. ivAne kahyuM - "jA bhAI nirAMte bhagavAna tAruM bhaluM kare!" bApare! bhagavAnanuM nAma? sAMbhaLatAM ja bhUtaDuM dAjhavA mAMDayuM. "hAyare', 'hAyare' karatuM peThuM jamInamAM. jamIna phATI ne paDyuM bhagadALuM. pANImAM jema pahANo paDayo! be bhAI rAjA banyA ghara baMdhAI rahyAM eTale bhAIo judA rahevA gayA. ivAna paNa khetInuM paravArI gayo. tene vicAra Avyo : "Avate paravane dA'De mArA bhAIone belAvuM ujANI karavA !' taiyArI karIne gaye bhAIone netaruM devA. bhAIo kahe - "tame kheDunI vaLI ujANI kevI? ame nahi AvIe.' ivAne pachI notaryA pAMca-daza paDozIone, badhAMe khUba khAdhuM ne khUba pIdhuM. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 gamAra!! ivAnabhAIne tAna caDayuM: deDyo zerImAM. aiyare kUMDALuM vaLIne gAya. IvAna kahe, "mArAM gIta gAo, te ke di na dekhI hoya evI cIja ApuM!" aiyaro hasI paDI. mAMDI gIta gAvA. ivAnanAM te. ivAnabhAI khuza khuza. aiyaro kahe, "have Apa lahANuM: gIto gavarAvyAM tenuM!' ivAna - "abaghaDI lAvI dauM.' kahetekane UpaDayo Topalo laIne khetare. aiyaro marakIne kahe - "e gamAra zuM ApavAno to!' paNa thoDI vAramAM Avyo che te pAcho. mAthe moTe Topale: khacokhaca bharelo. "alyAM letAM jAo, levAya eTaluM !" kahIne ivAne bharyo khobo. uchALyo bairAM bhaNI. nakarI sonAnI mahora ! bairAM karavA maMDayAM jhUMTAjhUMTa! ivAna khaDakhaDa hase. mATIDA paNa AvyA doDatA. mAMDI lUMTATa ! eka DasalI cagadAI maravAnI thaI. ivAna kahe - "thobho! thobho! DosImAne zAne cagadI mAro? lo A bIjI" kahIne uchALI pharI vAra. badhAM mAge ne ivAna uchALe! Topalo thayo khAlI. bUmAbUma macI! ivAna kahe - "bIjI veLA lAvIza manamAnI! hamaNAM gIta gAo pAchAM." aiyaroe mAMDayuM gAvA. ivAna kahe, "AvuM kevuM gAo cho? majA paDatI nathI!" aiyaro kahe-"majAnuM gAvAnuM vaLI kevuM hoya?" "hamaNAM batAvuM chuM kevuM hoya !" kahetekane vAna UpaDavo khetare. ghAmAMthI kheMcI kADhayo pULo. pachI bhaNyo maMtara. pULAnAM rADAM paDyAM chUTAM : eka eka rADAno eka eka sajara! raNazIMgAM ne vaLI Dhola! ivAna Avyo gAmamAM. pAchaLa AkhI palaTana ! ivAne karyo hukama : "vagADa Dhela, phUko raNazIMgAM ne gAo rUDAM gIta!" Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 5. be bhAI rAjA banyA palaTana maMDI gAvA. Dhola-raNazIMgonI ramajhaTa. loko jovA ToLe vaLyA. "AvuM te kadi no'tuM dIThuM." badhe ivAnanI vAhavAha! pachI ivAna palaTanane laI gayo khetara bhaNI. kahe, "mArI pAchaLa koIe na AvavuM!" khetare jaI bhaNyo maMtara thaI gayAM pAchAM rADAM. pULA bAMdhI nAkhyA ghAmAM. ghera AvIne sUI gayo - koDhamAMsto. sAimane vAta sAMbhaLI. doDyo ivAnane ghera. "tuM senjara kyAMthI lAvyo? pAchA kyAM mUkI Avyo?" "tamAre zuM, moTAbhAI? e te aiyarane karAvI devI majA." "mA"LA gamAra ! sojara hoya to rAja karAya - rAjA banAya !" ivAna kahe - "huM? kharI vAta? moTAbhAI, mane pahelAM kema nA kahyuM? hajI tamAre joItA hoya to havaNAM banAvI dauM!" te cAlane, mAre bahu badhA joIe!" cAlo moTAbhAI, khetare. meM ne gUMgIe pULA jhUDI rAkhyA che : joIe teTalA!" sAimana ne ivAna pahoMcyA khetare. ivAna pULo kADhe ne bhaNe maMtara. rADAM thAya chUTAM ne banI jAya selsara! theDI vAramAM khetara bharAI gayuM - naryA sojara, soljara ! sAimana - "basa bhAI basa, ATalA te ghaNA!" ivAna - "paNa moTAbhAI, laI jAe A badhAne bIje kaMI : ahIM nA joIe! evaDA badhAne khavaDAvavuM kyAMthI? pharI joIe to pAchA Avajo - ghaNAya banAvI daIza. oNa sAla bahu pULA khaDakyA che." pachI sAimana konI rAha jue! e te lazkara laIne UpaDayo rAja jItavA. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 gamAra !! pachI tarAsabhAI AvyA ivAna pAse. kahe - "alyA tuM eTalI badhI sonAmahoro kyAMthI lAvyo? badhI ja aiyarone vaheMcI dIdhI? mane ApI hota, to huM keTaluM badhuM kamAI lAvata!" kharekhara? tamAre e cakaraDAM joIe che? pahelethI kema nA kahyuM? hajuya zuM bagaDayuM che ! cAlone mArI joDe khetare - tame kaheze teTalAM banAvI daIza." "traNa TopalA bharIne Ape to ghaNIya." "te moTAbhAI, ghaDI jotarIne gADuM laI jaIe. traNa TopalA mAthe zI rIte lavAze?" | gADuM laIne UpaDayA baMne khetara tarapha. ivAna kanAM pAMdaDAM teDIne lAgyo masaLavA. narI mahoro ne mahoro! Dhagalo thayo. tarAsabhAI khuzakhuza. "ATalI bahu che." chevaTe tarAsa bolyo. bhale moTAbhAI, pharI joIe to Avajo mArI pAse. jhADa upara haju pAMdaDAM ghaNAM che." tarAsa paNa mahoro laIne vepAra karavA UpaDI gayo Ama be bhAI ravAnA thaI gayA : sAimana laDavA mATe ane tarAsa vepAra karavA. sAimana rAja jItIne rAjA thayo; ane tarAsa vepAra kheDIne zAha sodAgara banyo. thoDA vakhata bAda baMne bhAI bhegA thayA. sAimane rAja meLavyAnI vAta karI ane tarAse dhana meLavyAnI. paNa sAimana kahe -bhAI, mArI pAse rAja moTuM ne lazkara paNa moTuM. cAre bAju hAka vAge ne rahuM paNa ThAThamAThamAM. paraMtu khajAno khAlI khAlI : evaDA lazkarane jogavavuM zI rIte ?" tarAsa bolyo - "bhAI, mAre khajAnA chalakAya - paNa lUMTAvAne bhe bhAre. sojaro kyAMthI lAvuM?" Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. be bhAI rAjA banyA baMnee karI saMtalasa : "ivAna pAse jaIe!' sAimana kahe, "soljara mAgIza, ane tuM mahoro mAgaje. sojara tane ApI daIza, ne mahoro tuM mane ApI deje!" kharI vAta !" baMne padhAryA ivAnane ghera. sAimana kahe - "ivAna, mAre thoDA vadhAre soljara joIe; banAvI Apa !" ivAne DokuM dhuNAvyuM: "have kadI nA banAvuM !' kema vaLI, teM kahyuM te hatuM ke pharI joIe to Avajo!' 'hA, paNa sojara to manIkhane mArI nAkhe che. huM to jANato to ke, gItAM gAya ne Dhola ja vagADe!" alyA mUrakha, soljara Dholeya vagADe ne laDeya kharA. tuM zuM samaje? rAja karavuM e kaMI chokarAMnA khela che? laDavuM to paDe ja. mATe banAvI de thoDAka - khetaramAM rADAM ghaNAMya che!" nA, nA, soljara have kadI nA banAvuM. kAle eka aiyara joI - gADAmAM maDaduM nAkhIne jatI'tI. kevI raDe? codhAra! meM pUchayuM - "kema raDe che bahena?' teNe kahyuM - "sAImananA sojaroe mArA dhaNIne mArI nAkhyo : laDAImAM.' have bApaDI zuM karaze?" sAimane moM macakoDayuM. pachI tarAsabhAI belavA lAgyA-"bhAI, mane thoDIka vadhu mahoro banAvI de; mAre khUTe che." ivAna kahe - "nA, nA! mahoro paNa have na banAvuM." "paNa kema? te to kahyuM'tuM ke, bIjI joIe te mAgajo." hA, paNa huM jANato'to ke e goLa cakaraDAM ramavA mATe hoya. paNa kAle mAikalanI choDInI gAya e cakaraDAM ApIne laI gayA!" kevI rIte?" "rIta vaLI kevI? traNa cakaraDAM ApyAM ne gAya uThAvI gayA! e choDInAM chokarAM mAre tyAM dUdha mAgavA AvyAM. meM kahyuM - "tamAre Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 gamAra!! , - - gAya chene. ' temaNe kahyuM, 'amArI gAya te tarAsa-bAbAno `munIma laI gayA. meM pUchyuM -- ' zA mATe laI gayA ? ' temaNe kahyuM -- 'munIme mammAne traNa mahoro ApI eTale mammAe ene gAya laI javA dIdhI. ' paNa mahoro ApIne chekarAMnI gAya laI jAya, e vaLI kevuM? mAre evI mahoro nathI banAvavI. " " paNa alyA mUrakha, mahoro ApIne badhuM maLe : gAya, ghoDA, jamIna, makAna, dANA - badhuM ja! tuM samajatA kema nathI?" "emAM zuM samajaMtrAnuM vaLI ! mahoro te cakaraDAMnI peThe ramavA mATe hoya; e ApIne chekarAMnI gAya zI rIte laI javAya ? pachI chekarAM dUdha kayAMthI pIve ?" baMne bhAI mAM macakoDIne cAlatA thayA. 'mA'LA mUrakha kazuM samajatA ja nathI !' pachI sAimane tarAsane kahyuM -- " huM tane aDadhuM rAja ane aDadhA solDara ApI dauM; tuM mane tArI aDadhI mahoro ApI de. tAruMya kAma thaze ne mAruM paNa!" tarAsane e vAta gaLe UtarI. Ama baMne bhAI peAtAnuM aDadhuM aDadhuM vaheMcIne rAjA banyA : lazkaravALA ne khajAnAvALA ! mAtra ivAna ja rahyo . kheDUta - gamAra !! 6 IvAna paNa rAjA banyA ! - traNa bhAImAMthI eka IvAna ja gAmamAM bAkI rahyo : gUMgI sAthe khetara kheDatA ne mA-bApanI cAkarI karatA ! eka di' vADAvALI kUtarI mAMdI paDI. maravA ja paDI, kahone. bahena pAse roTalA mAgI, TopAmAM ghAlI, ivAna doDayo vADAmAM. kUtarInA mAM AgaLa Topo ThAlavI dIdhA. roTalA bheguM bhUtaDAvALuM eka mULiyuMya nIkaLI paDayuM, te paNa kUtarI roTalA bheguM cAvI gaI. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. IvAna paNa rAjA bane! 29 A zuM? mULiyuM peTamAM pahoMcatAM ja kUtarI jhaTa daIne UbhI thaI. mAMDI nAcavA ne kUdavA! ' DosA-DosI pUche - "alyA zuM karyuM te kutarI sAjI thaI gaI?" ivAna kahe -"bhutaDAe be mULiyAM ApyAM'tAM te meM TopAmAM rAkhyAMtAM. eka mULiyuM roTalAbheguM kutarI cAvI gaI, eTale sAjI thaI gaI! bhUtaDAe kahyuM'tuM e mULiyAM game te roga maTADe!" e dezanA rAjAne ekanI eka dIkarI. rAjAne bahu vahAlI. paNa mAMdI paDI te sAjI ja na thAya. bahu bahu hakIma AvyA ne gayA. bahu bahu osaDiyAM pivaDAvyAM ne khavaDAvyAM. kazuM na vaLe ! rAjAe DhaMDhero piTAvyo : je kuMvarIne sAjI kare, tene inAma ApuM : kuMvAro hoya to kaMvarI ja daI dauM!' DhaMDhero pahoMcyo ivAnanA gAmamAM. DosA-DosI kahe - "alyA sAMbhaLyuM? rAjAnI dIkarI mAMdI che; tAruM peluM mULiyuM laIne jaI pahoMca! AkhI jiMdagInI nirAMta thaI jaze !" ivAna kahe - "kharI vAta. mULiyuM badhA roga maTADe.' DosA-DesIe sArAM kapaDAM paherAvI ivAnane karyo taiyAra; pateya sAthe ja javAnAM! ivAnabhAI rAjAne tyAM javA gharamAMthI nIkaLyA ke sAmI maLI eka buThThI bhikhAraDI. eka hAtha cheka bhUlo. ivAnane kahe - "vuM game te roga maTADe che, te mAro hAtha sAjo karI de! kazuM kAma thatuM nathI." ivAne jhapa daIne mULiyuM kADhyuM ne buddIne khavarAvI dIdhuM. peTamAM pahoMcyuM ke hAtha lAgyo hAlavA! buThThI duA detI vidAya thaI. DosA-DesI taDyAM - "have zAnA vaDe rAjAnI kuMvarIne sAjI karIza? bhikhAraDInI dayA lAvyuM, paNa rAjAnI dIkarInuM zuM thaze?' che ivAna kahe - "kharI vAta. rAjAnI dIkarInuM zuM thaze? jauM khabara kADhavA.' jotaryuM gADuM ne beTho hAMkavA. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 gamAra! Da-DesI kahe - "have kyAM jAya?' rAjAne ghera !' 'mUrakha, mULiyuM te che nahi, - kuMvarIne zuM khavarAvIza, tAruM mAthuM?" mULiyuM nathI; paNa kuMvarI to chene! khabara kADhavA javAmAM zuM ApavuM-levuM che? ivAna pahoMcyo rAjAne gAma. gADuM choDIne peTho rAjAnA mahelamAM. paNa A zuM? mahalanuM pagathiyuM caDyo ke kuMvarI thaI gaI sAjI. aMdara peTho ne kuMvarI mAMDI kUdavA! rAjAe sAMbhaLyuM ne tarata ivAnane pAse bolAvyo. kapaDAM badalAvI paherAvyAM navAM. rAjA kahe- "mArI dIkarI ne paraNAvuM; te jivADI." ivAna kahe- "jevI marajI." dhAmadhUmathI lagana thayuM. thoDA dahADA pachI rAjA marI gayo, eTale ivAnabhAIne besADayA gAdIe. Ama traNe bhAI rAjA banyA : sAImana, tarAsa ne ivAna ! traNa rAjAne rAjakArabhAra traNe bhAI maMDayA rAja karavA : moTA sAimane rAjamAM hukama kADhyo : "daza ghara dITha eka juvAna Apo - lazkaramAM bharatI thavA. UMce hoya ne tagaDo!' pachI sAimane badhAne tAlIma ApI; badhAne hathiyAra ApyAM. badhA barakaMdAja! rAjAne je game te paDAvI lAve- jhUMTavI lAve. AkhuM rAja rAjAnuM - rAjA sAimana jhIMdAbAda! Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. traNa rAjAnA rAja-kArabhAra 31 2 pAse aDhaLaka dhana : ivAne nANAMthI phATI paDe! kADhayo - rAjA tarAsa bahu hoziyAra. tenI ApeluM ne pote bheguM kareluM. tijorI hukama - 'rAjanA badhA loko vero bhare! haiDiyAvero - raste cAlavAnA verA - gADuM-gADI hAMkavAnA vero - joDA paheravAnA vero - meAjAM paheravAnA vero - kapaDAM para jhUla mUkavAnA vera. vero bharavAnA nagada - rokaDathI.' calaNa badhuM tarAsa pAse. lAkone kara bharavA calaNa joIe te Ave tarAsa pAse : dANA Ape, baLataNa Ape, kapaDAM Ape, cAkarI kare ke nokarI kare - tarAsanI stA. kharI akkala kharI caturAI! rAjA pAse nagada calaNa. prajA pAse mAla ne cAkarI. rAjAne vero bharavA calaNa joIe : te ApI dA mAla ke karo cAkarI ! rAjA tarAsanA koThAra mAMDayA chalakAvA; mAlasAmAna paNa aDhaLaka; nokara-cAkara manamAnyA ! 3 - ivAna to mUrakha-rAja! sasaro marI jatAM utArI nAkhyA mugaTa; utArI nAkhyA jAmA. badhuM ApI dIdhuM rANIne - ' mUkI do bhaMDAramAM. mane nathI gAThatuM. e paherIne kAma zeM thAya ? badhuM laphara-phaphara ! mAre te TUMkAM jADAM bhalAM - pahelAM hatAM te ste !" jUnAM kapaDAM paherIne ivAna - - maMDayo kAma karavA - 'mane bhUkha nathI lAgatI; mane UMgha nathI AvatI - jADA thaI cAlyA - beThAM beThAM. ' - bAlAvI lIdhAM DosA-sIne; bAlAvI lIdhI gUMgIne, ne mAMDayA khetI karavA. lAko kahe - ' rAjA che, khetI zAne karo ?' ivAna kahe - ' rAjAneya khAvuM te paDene?' - vajIre AvIne kahyuM - * rAjAjI, pagAra ApavA nANAM nathI.' IvAna kahe - tA na ApatA!' Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamAra!! na ApIe to pachI nAkarI nahi kare - cAkarI nahi kare!' 'bhale na kare; emanuM peAtAnuM kAma to karazene! gADAM bharIne khetaromAM khAtara bharaze, jhaMDAM-jhAMkharAM kUDo-kacaro sApha karaze, dhAna pakavaze te khAze!' 32 - lAkA rAjA pAse phariyAdo laIne Ave : eka jaNAe kahyuM 6 peleA mArA paisA pAchA nathI ApatA!' IvAna kahe - enI pAse nahi hAya; athavA ene peAtAne e paisAnI jarUra haze, pachI tane zI rIte-kayAMthI Ape ?' bIjAe kahyuM - 'pelA mAruM corI gayA.' ivAna kahe - 'ene joItuM haze te laI gayA.' leAko jANI gayA ne kahevA lAgyA ke, 'rAjA / mUrakha che - cheka gamAra!' rANI AvI rAjA pAse, 'loko tamane mUrakha kahe che - gamAra kahe che. * bhale kahe. emane ema lAgatuM haze!' rANI vicAramAM paDI gaI. paNa teya mUrakha hatI. teNeya nakkI karyuM - jyAM sAya pese tyAM ja dAro jAya. mAreya rAjA kare ema ja karavuM !' tarata badalI nAkhyAM kapaDAM. paheryAM jADAM - kAma karanArInAM. bhUMgI naNaMda pAse pahoMcI ne zIkhavA mAMDI kAmakAja. banI gaI pAvaradhI ne madada karavA lAgI IvAnane - khetaramAM ste. mUrakhanA rAjamAMthI DAhyA thaI gayA vidAya. gamAra hatA te ja rahyA : koInI pAse nANAM nahi, badhA kAmakAja kare, pedA kare ne khAya. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buTTo setAna keDa bAMdhe che buDo setAna citAmAM paDI gayo : pelAM traNa bhUtaDAM pAchAM kema na AvyAM? traNe bhAIo vacce jhaghaDo karAvyo ke nahi? kazA samAcAra kema nathI? ' . . . thAkIne zodhavA nIkaLyo. traNe bhUtaDAM lA-patA! bahu maLe tyAre traNa bhagadALAM jayAM. "jarUra mArAM bhUtaDAne kAMka thayuM; nahIMtara A bhagadALAM zAnAM?" setAna have cAlyo traNa bhAIone zodhavA. khabara maLI ke traNe bhAI te rAjA banyA che: judAM judAM rAjyanA! khAya -pIe - majA kare, buThThA saMtAnane caDI rIsa: "mAre te emane laDAvI mAravA'tA; paNa e te thaI beThA rAjA! have zAnA laDe? mATe parathama rAja vagaranA karuM, pachI vAta !' setAna pahoMcyo sAimananA rAjamAM : senApati banIne. rAjane kahe - "tame bahu bahAdura ne jabarA. mane nokarIe rAkhe, te karI dauM tamArA lazkaraneya jabaruM. pachI nIkaLIe jItavA - badhAM rajavADAMne!' sAImana tenI vAta sAMbhaLI thayo rAjI rAjInA reDa! "bola, zuM karavAnuM che?' "paheluM lazkara moTuM banAvIe. mATe karo hukama : "rAjanA juvAna saghaLA thaI jAya bharatI. koI bAkI na rahe." eTale thaze lazkara pAMcagaNuM!" ga0 - 3 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamAra !! "pachI huM banAvIza baMdUko ne navI jAtanI topa : baMdUkamAMthI ekIsAtha se goLIo chUTe; ne temAMthI evA to goLA chUTe ke mANasa, ghoDA, killA sameta badhuM sApha!" sAimana rAjAne vAta gaLe UtarI. teNe karyo hukama : "rAjanA juvAna badhA lazkaramAM bharatI thAya." pachI UbhAM karyAM moTAM kArakhAnAM. navI baMdUko ne navI pe; vaLI dArU-geLAnA DhageDhaga. pachI karI caDAI paDozanA rAjA upara. sAimananI topa phUTI ke rAjAnuM aDadhuM lazkara sApha! bicAro evo banyo ke AvI gayo zaraNe. sAimana khuza khuza! "have jItIe bhAratI rAjAne !" bhAratI rAjAe vAta sAMbhaLI. eNeya lazkara vadhAravA mAMDayuM. 'badhA juvAne bharatI thAya ane badhI kuMvArI juvAnaDIo paNa!' lazkara thayuM sAimana karatAMya moTuM. pachI UbhAM karyAM moTAM kArakhAnAM. sAimana jevI ja che - baMdUko ane dArUgoLo bane. pAchI sAdhavA mAMDI AkAzamAM UDavAnI karAmata : uparathI ja baMbagoLA varasAvAya! sAimana rAjAnuM lazkara caDI AvyuM: "capaTImAM bhAratI rAjAne roLI nAkhIe!" bhAratI rAjAe pahelAM ja mokalI juvAnaDIene AkAzamAM: babagoLA varasAvavA. sAImananA lazkarane vaLI gayo kaccaraghANa. AkhuM rAja bhAratI rAjAne kabaje. sAImana nATho mUThIo vALIne. have tarAsa rAjAne vAro ! setAna banyA zAha sodAgara. meTI dukAna - moTI vakhAra. "lA, jene vecavuM hoya te : rokaDAM nANAM gaNI lo!" loko dethA cIjo laIne. moTI kiMmata maLe. loko khuzakhuza, bharI dIdhA tarAsa rAjAnA verA : AgalA pAchalA badhA! rAjA paNa khuza. tijorI chalakAvA mAMDI. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 buDhDho setAna keDa bAMdhe che rAjAe navA mahela baMdhAvavA mAMDayo : lakkaDa lAvA, paththara lAvA, cUnA lAvA ! kaDiyA Ave, majUra Ave, suthAra Ave ! mATo pagAra ApuM, vadhAre bhAva ApuM !" paNa A zuM? koI lakkaDa lAvatuM nathI, koI paththara lAvatuM nathI - kazuM ja AvatuM nathI, koI AvatuM nathI. setAneya meATuM makAna baMdhAvavA mAMDeluM. khUba kiMmata Ape, moTo pagAra Ape. badhA tyAM ja jAya - mAla vecavA, majUrI karavA ! rAjAe bhAva vadhAryuM - pagAra vadhAryo. * have te AvA, have tA lAvA!' setAne enAthIya vadhu bhAva vadhAryo ne pagAra paNa ! rAjA pAse tijorI chalakAya : eNeya bhAva vadhAryo, pagAra vadhAryo. paNa setAna pAse aDhaLaka nANAM. teNe rAjA karatAMya vadhAre bhAva ApavA mAMDayo, ne pagAra paNa. loko tene ja mAla vece, tene tyAM ja majUrI kare. khUba paisA kamAya ne rAjAnA verA bhare. rAjAne verA maLe; paNa majUra nahi, mAla nahi! rAjAnA mahela rahyo adhUrA. - rAjAe mATA bagIce! deAryo. pachI maMgAvyA cheADa - maMgAvyAM bI - maMgAvyA ropA - bAlAvyA majUro. 'bhAre kiMmata, moTA pagAra!' paNa koI Ave tane! setAne baMdhAvavA mAMDayo pANIne moTo kuMDa. badhA majUro tyAM - badhA mAla tyAM ! AvyA ziyALA. rAjAne rUMchAMvALA DagalA joIe. 'lAvA cAmaDAM - ruvAMTIvALAM. kiMmata rokaDI ! ' koI rAjAne na vece. setAna badhAM kharIdI le. DagalA banAvarAve ne pAtharaNAM. badhA eraDA maDhI dIdhA - rUMchALAM cAmaDAMthI. rAjAne DagalA mATe eka paNa maLyuM nahi! rAjAne gheADA joIe. eke na maLyA. 'kayAM gayA badhA ghoDA?' Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :- * gamAra ! sAdAgaranA kuMDamAM pANI vahI lAvavA rAjAne caDayo gussA 'badhuM ja sAdAgarane tyAM - badhA OU " sAdAgarane tyAM - e vaLI kevuM?' r ; ' / - ** paNa koI rAjAne tyAM zAnA Ave? sAdAgara khUba nANAM cUkave. lAko rAjAnA verA bharI de; pachI rAjA bIjuM zuM mAge? 'kAma game tyAM karIe; mAla game tene vecIe. tamAre zuM? verA letA paravAro, bIjI zI paMcAta ?' ! 2 t rAjAnA badhA koDa rahyA adhUrA. pachI te nokaro, rasAiyA, kocamaeNna, mALI badhA ja thayA cAlatA. seAdAgara khUba pagAra Ape. rAjAne te khAvAnuMya khUTayuM! badhuM sAdAgara kharIdI le. rAjAne verA maLe - bIjuM kAMI nahi ! tijorI bharacaka, paNa vastu eke nahi! : rAjAe sAdAgarane karyo dezanikAla. paNa beThA sImADA upara ! tyAMthI mAMDayo vepAra - tyAMthI zarU karyo. dhaMdhA. loko tyAM jAya - thoDeka dUra. rAjA pAse koi Ave nahi. tarAsa rAjAne khAvAnAya phAkA ! kazuM na maLe. koI na vece. sAdAgara baDAza mAre have tA rAjAneya kharIdI laIza - rAja sameta. kayAM javAnA che? khAze zuM? kayAMthI lAvaze?' tarAsane' thavA mAMDI phikara. 'have zuM thaze?' sAimana kakaLatA - " mAruM rAja bhAratI rAjAe laI kara ! ' madada karuM?" eTalAmAM AvyA lIdhuM. mane madada tarAse kahyuM - 'huM ja be dahADAthI khAvA nathI pAmyo. tane zI Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e mUrakharAja ! 1 - setAna have rAjI rAjI! "be bhAIne ThekANe pADI dIdhA - have trIjAnA vAro ! trIjo te che gamAra - ene ThekANe pADatAM zI vAra ! " setAne lIdheA senApatinA veza. rAjAne AvIne kahe - 'nAmadAra, Apa bahu moTA rAjA cheA, lazkara vinA kema cAle ? hukama karo, abaghaDI bharatI karI dauM !' - ivAna kahe - ' bhale, karo lazkara bheguM. Dhola vagADe, kSrlIMgAM * ke, gItAM gAya - mane to bahu game!' setAna pharI vaLyA rAjamAM : "badhA bharatI thA - rAjAnA lazkaramAM. darekane maLaze mAthe lAla TopA ne khAvAnuM-pIvAnuM maphata .. 99 loko hasavA lAgyA. 'khAvAnuM-pIvAnuM amArI pAse ghaNuM che. ne TopA te amArI baiyaro joIe tevA banAvI de che! ' koI bharatI na thayuM. setAna AvyA ivAna pAse. * rAjAjI, loko mUrakha che; bharatI nathI thatA. kADho hukama - bharatI na thAya tene ThAra mArIzuM!' ivAna kahe - ' bhale, kADho hukama : bharatI thAo, nahIM te ThAra " mArIzuM. . leAko AvyA setAna pAse. kahevA lAgyA - rAjAjInA hukama ke bharatI thA nahIM te ThAra mArIzuM. paNa bharatI thaIe teAya maravAnuM kharuM ja ne? kahe che ke, laDavA jAya te jIvatA pAchA na Ave!' 37 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha8 gamAra !! setAna kahe, "laDAImAM thoDA ghaNA mare paNa kharA; temAM tamAre zuM? rAjAjIne hukama che te bharatI thaI jAo!" loko gUMcAyA. "jaIe teya maravAnuM; na jaIe teya maravAnuM, te gharabeThAM maravAnuM zuM khoTuM? bIjAne mAravA te na paDe!" setAna taDUkyo - "mUrakhAo cho murakhA! laDAImAM te thoDAka ja mare paNa bharatI nahi thAo to rAjAjI badhAne mArI nAkhaze!' loko doDayA ivAna pAse. "rAjajI, senApati kahe che ke lazkaramAM bharatI thAo te thoDAka ja maraze; paNa nahIM bharatI thA, te rAjAjI badhAne mArI nAkhaze - kharI vAta?' ivAna mAthuM khaMjavALane kahe, 'huM ekalo tamane badhAne zI rIte mArI nAkhavAne hato? tame ja kahe, bhalA. huM te zuM mUrakha, eTale barAbara samajAvatAM nathI AvaDatuM. paNa tame ja kahone, huM ekalo tamane badhAne zI rIte mArI nAkhavAne hato?" loko samajI gayA. temaNe setAnane kahI dIdhuM - "ame bharatI nahi thaIe!' setAna thAkyo. Avyo vaMdArAjanA rAjamAM. rAjAne kahe, "rAjAjI, karo lazkara sAbaduM, ane caDAI karo ivAna rAjA upara. rokaDa nahi maLe, paNa anAja khUba, Dhora-DhAMkha khUba, jhADa-pAlo khUba. lIlAlahera thaI jaze!" vaMdarAjAne caDyuM zUra: taiyAra karyuM lazkara ane caDI gayo ivAnanA rAja para. sarahade pahoMcI nAkhyA paDAva; ane mokalyA jAsUsone bhALa kADhavA : ivAnanuM lazkara kyAM che - keTaluM che. jAsUso dUra dUra pharI vaLyA. paNa lazkaranuM nAma nahi - nizAna nahi. vaMdArAjAe Apyo hukama, 'karo humale, ne peso rAjanI aMdara!' Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrakharAja! e vaMdArAjanuM lazkara peThuM pahelA gAmamAM. gAmanAM manIba ghara bahAra nIkaLI sojarone bhALavA lAgyAM. sojaro mAMDayA lUMTavA : anAja, DhoraDhAMkha, badhuM. loko kahe. bApaDAo pAse kazuM nathI; bhale laI jAya!' uparathI sojarone kahe, tamArA mulakamAM na hoya te Avone amArA mulakamAM; raho amArI bheLA !' soljaro pahoMcyA bIjA gAmamAM. tyAM paNa e ja vAta. kaI sAmuM na thAya, uparathI pitAnI bheLA rahevA AvavAnuM kahe! eka divasa. be divasa. pachI to sojo kaMTALyA. vaMdArAjA pAse AvIne kahe, "ahIM zuM karavAnuM che? koI lazkara nathI, konI sAme laDIe? lokoya sAme thatA nathI. khAlI havAmAM talavAra zuM vIMjhAya? amane te kayAMka laDavAnuM hoya tyAM laI jAo, ahIM nahIM !" rAjA vAta sAMbhaLI bhabhUkI UThayo: "are, bALI nAkhe gAmaDAM; kApI nAkho Dhera; badhuM karI de saphAcaTa! zAnAM rodaNAM raDavA AvyA che?" sojaro dhasI gayA : bALavA mAMDyAM ghara, kApavA mAMDayAM Dhora, saLagAvavA mAMDayA pULAnA ghA. loko trAsI gayA. sA raDe, DesIo raDe, juvAna rahe, chokarAM raDe. koI sAmuM na thAya. eTaluM ja kahe, "badhuM bALI zuM kAma nAkhe che? tamAre joItuM hoya te laI jAone tamAre ghera." solajo kaMTALyA. "A kevuM laDavAnuM? bApaDA kyAM nA pADe che? pachI zA mATe badhuM bALI nAkhavuM? AvuM gojhAruM kAma zuM karavuM?' rAjAne paDatA mUkI deza bhegA thavA mAMDayA. rAjA paNa zaramAIne deza pAcho pharyo. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamAra !! setAne vicAryuM: "ahIM lazkaranuM kAma nahIM! rAjAya murakha, lokAyA mUrakha. mATe paisAvALI rIta ajamAvIe - tarAsanI jema!" lIdho sodAgarane veza. Avyo rAjA ivAna pAse: "rAjAjI, ahIMnA loke murakha che, temane hoziyAra banAvI dauM. ahIM ghara bAMdhIne rahuM ne vepAra-dhaMdho calAvuM. loke vepAra-dhaMdho zIkhe ne paisAdAra bane.' ivAna kahe - "bhale, AvIne khuzIthI rahe.' bIje divase setAna sonAmahoronI guNo ne makAnane nakazo laIne Avyo. cakalAmAM lokone bhegA karIne kahevA lAgyo : "mAre ghara * baMdhAvavuM che. tame cIjo lAve, huM tamane mahoro ApIza - cakacakatI. tame majurI karavA Ave, mahore ApIza - sonAnI! mAla ve ne paisAdAra bano. majurI kare ne tAvaMta thAo. banI jaze lakhapati!' loko caLakatAM cakaraDA tarapha joI rahyA, "majAnAM che- maiyaro ne chokarAMne ramavA thaze !" loko lAvavA mAMDyA anAja: sodAgara mahoro Ape loko lAvavA mAMDyA lakkaDa: sodAgara mahoro Ape. loke lAvyA mATIcune : sodAgara mahoro Ape. loke AvyA pAyA khodavA - majurI karavA - makAna bAMdhavA : sodAgara mahAro Ape. thoDA dahADA kAma cAlyuM dhamadhokAra. pachI badhuM Thapa! sodAgara kahe, "kema AvatA nathI? kema lAvatA nathI?' loko kahe, "cakaraDAM bahu thaI gayAM. vadhAre zuM karavAM che?' sodAgara kahe, "bamaNA paisA ApIza - tramaNA! bahu paisAdAra thazo : lakhapati - karoDapati! majUrI karavA Avo - vastuo veco - baMdha kare. paisA to jema vadhAre hoya tema sArA!" loko kahe, "e cakaraDAM zA kAmanAM? ramavA keTalAMka joIe? bahu thaI gayAM!" Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrakharAja ! sodAgarane mahela rahyo adhUro. anAja bheguM na thayuM, Dhora paNa na maLyAM. loko kazuM vecavA na Ave - majUrI karavA na Ave. sodAgara ghera ghera mahora laIne phare! eka DosIne tyAM anAja levA gayo tyAre DesI kahe, "cakaraDAM ghaNAMya thaI gayAM. chokarAM pAse bahu che; vadhAre laIne zuM karuM?' ' bIjI bAI kahe, "mAre chokarAM ja nathI; pachI kone ramavA mATe cakaraDAM lauM?" kheDUtane ghera roTalA levA gayo. kheDUte kahyuM, "mAre have cakaraDAM nathI joItAM, cAlyo ja!' paNa pAchA bolAvIne tene kahyuM, "bhUkhyo hoya te bhagavAnane nAme ApuM - lete jA!' "dhU! dhU! bhU!' bhagavAnanI vAta sAMbhaLI setAna lAgyo ghUMkavA ne mAMDyo bhAgavA. "bhagavAnanuM nAma saMbhaLAvyuM tenA karatAM to mane charI khosI dIdhI hota toya sAruM! setAna gheraghera pharI vaLyo. mahero dhare, paNa badhA kahe, "ghaNI thaI gaI, vadhAre zuM karavI che? bIjuM kaMI lAvyo hoya to dekhADa! nahi te majurI kara ke pachI mAga bhagavAnane nAme!" paNa setAna pAse paisA sivAya bIjuM kazuM hoya nahi, ne majUrI karavAnuM te game nahi. vagara mahenate paisAdAra thavAnuM mUkI mahenatamajurI koNa kare? uparathI lokone vaDhavA lAgyo : 'mUrakhAo, samajatA kema nathI? paisA hoya te badhuM maLe : anAja-pANI, Dhora-DhAMkha, nAkaracAkara - badhuM ja. paisA hoya pachI majUrI ja na karavI paDe. mATe huM kahuM chuM tema paisA kamAtAM zIkha; khUba bhegAM kare ' leko kazuM samaje tene? uparathI kahe, "cakaraDAM bahu zA kAmanAM? amAre joItuM pakavIe chIe - amAre joItuM banAvIe chIe - 1. bhagavAnane nAme eTale bhagavAnane khAtara, bhagavAna prasanna thAya te mAre, e bhAva. raziyAmAM kheDUto dAnadharma karatI veLA "krAIsTane khAtara, krAIsTane nAme" evA zabdo bole che. - saMpA. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 gamAra !! amAre cakaraDAM zuM karavAnAM? tuM ja amArI pAse vastuo mAgavA kema Ave che? tArI pAse to ghaNAM cakaraDAM che !" setAnane kazuM na maLyuM: bhUkhyA sUI javAnuM thayuM. loko rAjA pAse gayo : "rAjAjI, eka manIkha Avyo che. sAruM sAruM khAvA joIe - paheravA joIe. paNa kAma karavAnuM nAma nahi! cakaraDAM Ape ne khAvAnuM mAge, cIjo mAge paNa ame keTalAMka cakaraDAM laIe? bhagavAnane nAme paNa le nahi. have bhUkhe maravA paDayo che - zuM karavuM?" ivAna kahe - "ApaNA rAjamAM koIne bhUkhe maravA na devAya. vArA bAMdho - roja eka eka jaNane tyAM khAvA jAya. bharavADanI peTha 1 lokoe vArA bAMdhyA : eka eka jaNane tyAM vArApharatI setAne khAvA javAnuM. eka dahADo ivAnarAjAne tyAM khAvA javAne vAre hate. badhAM jamavA beThAM. khAvAnuM pIrasatA pahelAM gUMgI badhAMnI hatheLIo jovA AvI. jenI hatheLImAM AMTaNa na paDyAM hoya, tene jhaTa uThADI mUke. majUrI kare tene ja AMTaNa paDe ne AMTaNa na hoya tene khAvAnuM zAnuM? gUMgI hatheLIo jotI jotI AvI setAna pAse. saMtAnanA hAtha te cokhA - suMvALA! majUrI kare tyAre AMTaNa paDene! gUMgIe jhapa daIne tene paMgatamAMthI uThADI mUkyo. ivAnanI rANIe setAnane kahyuM - "mahemAna, gusse na thaze. mArI naNaMda hatheLImAM AMTaNa na paDyAM hoya tene khAvAnuM nathI ApatAM. badhA jamI UThe tyAM sudhI bahAra besethALImAM vadhyuM haze -chAMDayuM haze te tamane huM pachI ApI daIza.' 1. jUnA vakhatamAM raziyAnA kheDUto potAnAM Dhera cAravA laI janAra bharavADane khAvAnuM ApavA eka eka gharanA vArA bAMdhatA. - saMpA Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrakharAja ! setAnane caDyo gusso. "huM Dukkara chuM ke mane khAtAM chAMDeluM maLaze? ane teya rAjAne ghera!' ivAnane kahevA lAgyo : "Avo kevo kAyado tamArA rAjamAM : hAthamAM AMTaNa paDelAne ja khAvAnuM maLe ! kayA mUrakhe evo kAyado zodhI Apyo che tamane? mUrakha loko ja hAtha vaDe majUrI kare. aklavALA to mAthuM ja vApare. mAthe vAparI jANe te ja kharo! ivAna kahe- "ame murakha te e kyAMthI jANIe? amane te hAthe ne keDa vaDe ja kAma karatAM AvaDe.' setAna kahe- "mAthA vaDe ja kharuM kAma thAya; hAtha vaDe keTaluMka kamAya? mAthuM vAparatAM AvaDe te thavAya lakhapati - karoDapati!" ivAna vicAramAM paDI gayo. "mAthA vaDe kAma karatAM nathI AvaDatuM, pachI mane murakha ja kahene? mAthA vaDe kAma zI rIte karAtuM haze?" setAna kahe- "mArA hAthamAM AMTaNa nathI tethI mane khAvAnuM nathI ApatA. paNa mAthuM vAparavuM evuM saheluM nathI. majurI karavAmAM zI AvaData? badhA ja karI zake. mAthuM vAparavAnuM ja kharuM agharuM che. kaI vAra mAthuM phATI paNa jAya !" ivAna mUMjhAI gayo. "huM, mAthuM phATI paNa jAya? mAthuM phATe te da:khe nahi? te hAtha vAparavA zA kheTA? thoDAM AMTaNa paDe; paNa e te rUDAM rUpALAM dekhAya. tameya hAtha vAparavA mAMDone! zuM kAma du:khI thAo cho?" "mUrakhAo, mane te tamArI dayA Ave che, tethI ahIM paDI rahyo chuM. tamane mAthuM vAparavAnuM zIkhavADavA! nahIM te bIje jAuM te te karoDapati banI jAuM- abajapati!' "te bhale, amane zIkhavADo mAthuM vAparatAM. kAma karatAM hAtha thAkI jAya tyAre mAthuM vAparIzuM. be rIte kAma karatAM AvaDe e to rUDuM rUpALuM!" * ivAnarAjAe kADhayo hukama : "eka bhalo manIkha ApaNane Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamA2!! mAthA vaDe kAma karatAM zIkhavADaze. kahe che ke, mAthA vaDe vadhAre kAma thAya - hAtha karatAMya. mATe sau zIkhavA A amArI rAjadhAnImAM." ivAnarAjAnI rAjadhAnImAM eka UMcuM TAvara. pagathiyAM caDIne Toce pahoMcAya. Tace moTuM phAnasa. ivAnarAjAe saMtAnane TAvara upara caDAvyo : nIce badhA loko tene joI zake - sAMbhaLI zake. setAne ApavA mAMDayuM bhASaNa : "sau mAthA vaDe kAma karatAM zIkhe. badhe ja DAhyA loko mAthA vaDe ja kAma kare che - hAtha vaDe te abhaNa-mUrakha heya te kare. hAtha vaDe kAma karanAro rahe garIba. mAthuM vAparanAra thAya lakhapati - karoDapati. tene ja badhI sArI cIjo maLe - tene tyAM ja loko kAma karavA jAya. mAthuM vAparanArane hAtha vaDe kAma ja na karavuM paDe- khetaramAM na javuM paDe- jaMgalamAM na javuM paDe. baMgalAmAM beTho beTho ja badhuM meLave!' nIce sAMbhaLanArA rAha jue, kyAre mAthuM vAparatAM zIkhavADe che." paNa pele te bolyA ja kare, "mAthuM vAparanArane hAtha vaDe kAma karavuM na paDe chatAM vadhAre kamAya - khUba ja kamAya.' loko gUMcAyA. sAMbhaLatAM thAkyA. kazuM zIkhavADe nahi - bolyA kare. kaMTALIne thayA cAlatA - pitapotAne kAme. | setAna belyA kare. nIce loko Ave - sAMbhaLe ne cAlatA thAya. setAna vadhAre bUmo pADato jAya. ema trIjo divasa pUro thayo, ne cotho paNa! loko te Ave ne cAlatA thAya : koI khAvAnuM na lAve - na Ape. ema kahe ke, "hAtha karatAM mAthA vaDe vadhAre kAma karatAM tene AvaDe che, eTale roTalA te meLavaze ja ne- khAze ja ne?" setAnabhAI thAkyA - bhUkhe rahevAya nahIM, bolAya paNa nahi, UbhuM paNa na rahevAya. eTale khAdhuM lathaDiyuM. mA aphaLAyuM phAnasanA thAMbhalA sAthe. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrakharAja ! 45 loko doDatA gayA ivAnarAjAnI rANI pAse. mAthAM pachaDAyAnI vAta kahI. rANI doDI khetara tarapha jaIne ivAnarAjAne kahe - "mahemAne mAthA vaDe kAma karavA mAMDyuM che, cAlo jovA !' ivAnane zIkhavAnuM mana. ghoDA upara besIne Avyo TAvare. TAvara upara setAna bhUkhe aDabaDiyAM khAya ne mAthuM thAMbhale pachaDAya. pachI te bebhAna thaIne gabaDato Avyo. pagathiyAMmAM. eke eka pagathiye eka eka Dheka thayo. mAthuM phUlIne thayuM tuMbaDuM. : - ivAnane AvI dayA, "mahemAna kaheto ke mAthA vaDe kAma karatAM mAthuM phATI paNa jAya! enA karatAM hAtha vAparavAM zA khoTA? enuM mAthuM phATavAmAM zuM bAkI rahyuM che?" pachI vicAra Avyo - "ughara jaIne jove te kharo ke, mAthA vaDe ANe keTaluMka kAma karyuM che.' je pagathiyAM caDavA jAya che, tevI ja dharatI phATI - paDyuM moTuM bhagadALuM - setAnabhAI aMdara alopa! ivAna bhagadALuM joIne bolI UThayo - "are A te bhataDa! nA kahetuM'tuM ne pAchuM AvyuM? nA, nA, A te moTuM lAge che. jarUra pelAM traNene bApa haze!' ivAna haju rAja kare che. enA be bhAI paNa have tene tyAM ja AvIne rahe che. bIjA ghaNAya enA rAjamAM AvatA jAya che. je Ave tene ivAna kahe che, "Avone, nirAMte raho amArI bheLA' mAtra enA rAjamAM eka kAyado che - jamavA besatI veLA hAtha batAvavA paDe, ne hatheLImAM AMTaNuM na hoya, te gUMgI jhaTa uThADI [samApta] Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0,75 2.00 200. parivAranI zikSApatrIo vicAramALA saMpA kamubahena putra che. paTela ['satyAgraha"nI suMdara vicArakalikAono saMgraha.) ciMtAmaNimALA saMpA, kamubahena putra che. paTela ['navajIvana' mAsikanAM vicAra-pupo. sacitra.] amaravela saMpA. kamubahena putra che. paTela dezadezanAM DAhyAM strI-puruSanAM vicAra-mauktike.] Atma-ze dhanamALA saMpA. kamubahena putra che. paTela [AtmasaMdhanane lakSamAM rAkhIne cUMTelAM subhASita.] pArasamaNi saMpA, kamubahena putra chopaTela ['zikSaNa ane sAhitya' mAsikamAMthI cUMTelAM subhASita * ane suvAkyo.] avaLavANuM saMpAtra kamubahena putra che. paTela [cAbakhA, koraDA ane kaDavI-vANa jevAM suvAkyo.] vicAra-maNimALA saMpA. kamubahena putra cho. paTela ['satyAgrahanI vicArakalikAono AgaLane saMgraha.] metImALA saMpA. bhagavAnadAsa metIvALA [ preraka vicAra-kalikAo.] mananikA saMpA. vijayazaMkara maM0 bhaTTa [sapAdake vAMcelAM aneka pustakonA sArarUpa mULa phakarA.] prAptisthAna varlDa kalAsika myujhiyama eDavAnsa sinemA sAme, bhadra, amadAvAda-1 phona : 394342; 446578 0. 200 3.00 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA [sara AlbarTa hAvarDa kRta "dha soIla eNnDa heltha"] koI paNa vastunA tattvanA jJAnane "veda" kahI zakAya, ane te jJAnane pahelaprathama prakAza aMtaramAM lAdhanArane "RSi" kahevAya. to dharatI mAtAnA veda-jJAnane AviSkAra karanAra A "RSinI kRtine A vistRta saMkSepa che. paradezI jJAna ane vastuonA mehamAM aMdha banelA ApaNA rAjakartAo ane temanA kahevAtA "vijJAnIo ApaNI dharatI mAtAnI rAsAyaNika khAtaro ane yAMtrika kheDathI kevI barabAdI sarajI rahyA che, tenI AvI spaSTa cetavaNI uccAranAra A hiMmatavAna bahAdura vidvAnanI cetavaNI tarapha mAtRdroha karavAnuM mahA-pApa AcarIne ja ApaNe durlakSa karI zakIe! ki. 10000 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- _