Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ A/ madrabAhucaritra " bAri haMsa iva kSIraM sAraM gRhNAti sjjnH| 3 . yathAznutaM yathArucyaM zocyAnAM hi kRtimatA / / ..(zrIvAdImasiMha) AUR . . anuvAdaka- 1 MAIN . 'zrI udayalAla jaina . kAzalIvAla prakAzaka mainejara, jaina bhAratI bhavana ... banArasa siTI : nyochAvara . EVENTS mean " vAla * Priated by Gauri Shankar Bai, at 9. 3. Brand, Beogrcs. PUBLISHED BY BAORI PRASAD JAIN, BENARES,
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadrabAhucarita vAri haMsa iva kSIraM sAraM gRhNAti sajjanaH / yathAzrutaM yathArucyaM zocyAnAM hi kRtirmatA // ( zrIvAdImasiMha ) var3anagara nivAsI zrI udayalAla kAzalIvAlake dvArA anuvAdita ( prakAzaka mainejara, jaina bhAratI bhA banArasa miTI MAAAAAN prathama saMskaraNa ? zrI vIra- nirvANa saM. { 1000 1411 zulka
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ rajiSTaI bar3anagara nivAsI zrI paM. udayalAla jaina ne isa grandhako saMskRta se hindI bhASA meM anuvAdita karake zrI jaina bhAratI bhavana banArasa ko isa ke chApane kA saba ika samarpita kiyA usI anusAra prakAzaka ne jaikTa 26 san 1867 ke anusAra rajisTarI kA ke saba eka sAdhIna ratA hai-aba koI isa granya kI nakala karake par3egA athavA chapAu~gA to rAjakIya niyamAnusAra phala ko prApta hovegA balam / sUcanA. nisa pustaka para hamArI muhara na hogI vaha corI kI samajhI nAyagI. isa vAste kharIdAroM ko cAhiye ki lene samaya hamAre kAryAlaya kI sahara chapA cheveM /
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prstaavnaa| . pAThaka mahAya! jisa granthako prastAvanA likhanekA hama Arama karate haiM yA pAsavameM bahuta mahatvakA hai| anyakarSAna isa pranyakA saMkalana kara ana jAtikA bar3A bhArI upakAra kiyA hai| isa pranyake nirmAtAkA nAma hai rakhanandI / mApake viSayameM bahuta kucha likhanekI hamArI "ekaNThA thI parantu jaina samAja petihAsika viSayoMko soja karanemeM saMsAramai sabase pIchA par3A huA hai aura yahI kAraNa hai ki bhAra koI kisI janAcAryako jIvanI likhanA cAhe vo pahale to use sAmagrI hI nahIM mileMgI / yadi vizeSa parizramase kucha bhAga kahA~ .para mila bhI gayA to vaha utanA ghor3A rahatA hai jisase pAThakoMkI icyA pUrI nahIM hosakatI / isakA kAraNa yadi hama yaha hai ki maniyoMmeM zikSASA pracAra ghahuta kama hogayA hai aura isIse koI kisI viSayakI khojemeM nahIM lagatAI"vo koI manucita nahIM hogA kyoMki aitihAsIya bAtoMkA zikSAse bahuta ghaniSTa sambandha hai |Aja saMsArameM yuddhakA nAma itanA prasiddha kiyaSA ra unheM jAnane lagA hai / parantu jana dharma itane mahatvakA hokara bhI use bahuta kama loga jAnate haiN| isakA kAraNacyA hai ? aura kucha loga jAnate bhI hai to inameM kitane aise haiM jo janamatako svataMtra mana na samajha kara pauddhAdikI zAkhA vizeSa samAna hai| ise hama jainiyoMkI bhUla chor3akara dUsaroMkI galtI nahIM kaha skte| kyoMki jisa prakAra baudoMkA itihAsa prasiddha honese unheM saba jAnane lagagaye yadi usI prakAra jainiyoMkA itihAsa Ana yadi saMsArameM pracalita hotA to kyA yaha saMbhavathA ki jainI Doga pohI saMsAraka kisI konemeM par3e ra sar3Akara hama isamandha zraddhApara vizvAsa nahIM kara skte|syaa mAnaniyoMmeM vidvAna, mahAtmA yA paropakArI puruSoMkI kisI taraha kamI hai jo unake prasiddha honemeM koI pratibandha ho? nhiiN| kae
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAM yadi kamI hai to una prAcIna maharSiyoMke vAstavika aitihAsika vRttAnta kI / yadi jaina samAja isa bAta para lakSa degA aura isa viSayako sojameM jI jAnase lagegA to koI Azcarya nahIM kivaha phira bhI apane pUrvajoMkA ujvala suyazasthamma saMsArake eka chorase lekara dUsare chorataka gAr3ha de| aura ekavaka sAre saMsArameM janadharmakA pAkhavika mahattva pragaTa kara de| .. kyoMki upAye satyupayestra mAsa kA matibandhatA / pAvAlasthaM jalaM yanvAkarasthaM kriyate yataH // prApta honevAlI vastu ke liye upAya kiyA jAya to usameM koI pratirodhaka nahIM ho sakacA / kyoMki-yanake dvArA to pAtAlase bhI jala nikAla liyA jAtA hai| hamAre pranthakArakA bhI itihAsa gADhAnya kArameM par3A huA hai .aura na hamAre pAsa sAmagrIhI hai jo use andhakArase nikAla kara ujAlemeM lA sake / astu, pranyakArane anyake antima zlokameM kucha apanA paricaya diyA hai usIpara kucha zrama karake dekhate haiM ki hama kahAM taka saphala manoraya hoMge! vAdImendramadanamardanahareH zIlAmRtAmbhonidheH ziSyaM zrImadanantakIrcigaNinaH satkIrcikAntAjupaH / smRtA zrIlalitAdikIcimunipaM zikSAguruM sadguNaM cakre cAru caritrametadanapaM ratnAdinandI muniH / / bhAva yaha hai ki-paravAdIrUpa gajarAnake madakA nAza karane vAle, zIlAmRtake samudra aura ujvala kIrti kAntAse virAjita zrImanantakoni mahArAja ke ziSya aura apane vidyA guru zrIlalitakIrti munirAjakA hRdayameM maraNa kara rajanandI munine yaha nirdoSa caritra banAyA hai / yahI pranyakArake itihAsako nIMva hai| athavA yo kahiye ki-pahalI sIr3hI hai| pAThakakhayaM vicAreMki-yaha nIva kahAM taka kAma mA skegii| kharasa sokase yaha to mAlUma hogayA ki-pavanandI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 3 ) calitakIci munike ziSya haiN| aura laThitakIrti bhImanantakIci AcAryake ziSya haiN| ina mahAnubhAvoMkA saMsArameM kama avatAra huA yaha nizcaya karanA to jarA kaThina hai| parantu bhadrabAhu caritrameM zrIratnananhIneM eka nagaI likhA hai ki - mRte vikramabhUpAle saptaviMzatisaMyute / dazapaJcazate'ndAnAmatIte mRNutAparam // lukAmatamabhUdekaM lopakaM dharmakarmaNaH / deze'tra gaurjare khyAte vicAjitanirjare // aNalipattane ramye prAgvATa kulajo mavat / lukAbhiSo mahAmAna vetAMzukamatAzrayI // duSTAtmA duSTabhAvena kupitaH pApamaNDitaH / tItramidhyAtvapAkena luGkAmatamakalpayat // arthAt -- mahArAja vikrama kI mRtyu ke bAda 1527 varSa bIta jAne para gujarAta dezake aNahila nagarameM kulumbI vaMzIya eka mahAmAnI laMkA nAmaka zvetAmbarI huA hai| usI duSTane tIca midhyAtvake udase . kAmata ( iMDiyAmata) kA prAdurbhAva kiyaa| yaha mata pratimAoM ko nahIM mAnatA hai| manthakArake isa lekhase yaha siddha hotA hai ki vikrama saM0 1527 ke bAda ve huye haiM / kyoMki tabhI to unhoMne apane pranyameM DhUMDhiyoM kA . uDekha kiyA hai / parantu yaha khulAsA nahIM hotA ki unake avatArakA nizcita samaya kyA hai ? sudarzana caritrake racayitA eka jagaha rAMkIcikA ulekha karate haiM---- mUlasaGghAgraNIrnityaM ranakIrttigururmahAn / natrayapavitrAtmA pAyAnmAM caraNAzritam // yadyapi bhadrabAhu caritrake racayitAne apanA nAma ratanandI likhA hai parantu mAcarya nahIM ki unheM unase pIcheke suniyoMne ramakoci nAmase bhI likhe hoN| kyoMki ratanandI aura ranakIrtika samaya meM vizeSa
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ antara nahIM dIkhatA / isase bhI yahI pratIta hotA hai ki rajanandIko ho sudarzana-paritrake racayitA vidyAnandIne ravIti likhA hai| vidyAnandI bhaTTAraka haiN| inake guru kA nAma hai devendrakIti jaisAla sudarzana caritrake isa lekhase jAnA jAtA hai-- jIvAnIvAditatvAnAM samayonadivAkaram / . bhande devendrakIrSi ca maricaya dayAnidhim / / magurupoMviSeNa dIkSAlakSmIprasAdakat / / tamahaM bhaktitovande vidyAnandI susevakaH / / mAvArtha-jIvA'jIbAdi paloM ke prakAza karanemeM sUryakI amA dhAraNa karane vAle aura iyAsAgara zrIdevendrakIci AcAryake liye meM abhivandana karatA hai| jo vizeSatayA mere guru haiN| inhIM ke dvArA mujhe dIkSA milI hai| devendrakIti bhaTTAraka vikrama sandata 1662 meM sAgAnerake paTTapara niyojita huye the| inake banAye huye bahuta se kathAkoSAdi anya haiN| isase yaha siddha vo ThIka taraha hogayA ki sudarzana caritrake karcA vidyAnandI bhI vikrama saM0 1662 ke anumAna huye hai| yaha hama Upara lisa Aye haiM kiranIti aura rakhanandI ekahI hone caahiye| kyoMki bhadrabAhucaritra donoM ke banAye huye likhe haiN|prntu rakhanandIka maMdrabAhUM. caritrako chor3a kara rakhakIkA bhadrabAhucaritra abhI taka dekhane meM nahIM AtA aura.na ina donoM ke samayameM vizeSa pharka hai / bhadrabAhucaritrake anusAra janaMndIkA samaya di. 1527 ke Upara jacatA hai aura vidyAnandIke sudarzanacaritra ke anusAra rakhakIrcikA samaya bhI 1662 ke bhItara honA caahiye| vaise anvara hai 15 varSakA parantu vicAra karanese ivanA antara nahIM rahatA hai| madpAhucaritra meM jo rabandIne iMDiyoka matakA prAdurbhAva vi. 1527 meM humA likhA hai isase rakhanandIkA iDhiyA~sa pachi honA to sahana siddha hai| parantu vaha kitanA pIche yaha 'TIka nizcaya nahIM kiyA jA sakatA yadi anumAnase yaha kaheM ki usa samaya iMDhiyoMkoM paidA huye sau savAsau varSa hojAne cAhiyeM to vi.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1625 ke Asa pAsa unakA honA jAnA jAtA hai yaha bAta bhadrabAhuparinameM iMTiyoMkI utpattise jAnI jAtI hai| . dUsare bhadravAhu-cArika banAnevALe rakhanandI tayAratakIrti ke eka honemeM yaha bhI eka pramANa milatA hai ki jahAM pariccheda pUrA hotA hai vahAM-ravanandI tathA ranako ina donoMkA nAma pAyA jAtA hai| isa liye yahI nizcita hotA hai ki madrayAhu-paritrake banAne vAle donoM mahAnubhAva ekahI hai| vaise ranakoci aura bhI huye haiN| pAThaka yadi isa viSayameM paricita hoM to anugraha kareM punarAvRzcimeM ThIka kara . diyA jaavegaa| . ' rajanandI kisa kulameM tathA kisa dezameM huye haiM yaha ThIkara nahIM jAnA jA sktaa| jisase ki hama unake viSayameMcha aura vizeSa likha skeN| aura na hamAre pAsa vizeSa sAdhana hI hai| rakhanandIne bhadravAhucaritrameM eka jagaheM yaha likhA hai ki tAMzuphamatodbhUtamUDhAn bhApayituM janAn / / / * vyarIracamirma granyaM na strapANDityagataH // . . . isase yaha mAnA jAtA hai ki unake bhagavAhucaritrake likhanekA "masalI amimAya vetAmbara matakI utpati tathA usakI jina zAsanase bAhitatA batAnA thaa|im bhI kucha prakarNAnusAra zvetAmbara matake yAdava vicAra kareMge-pAThaka jarA pakSapAta rahita vAlika dRSTise donoM matakI / tulanA kareM ki prAcIna mata kauna hai ? aura kauna upAdeya kyA jIvoMka sukhakA sAdhana hai| zvetAmbara aura digambaroMmeM jo mata bheda hai vaha to rahe / sabase pahale hama apane lekha meM yaha bAta siddha kareMge ki donoM meM prAcIna mana kona hai ? aura kisakA pIchese prAdurbhAva huA hai ? isa viSayakA paryA'locana karanese donoM mata vAle donoM kI utpaci apane 2 se kahate haiN| - isaliye. hama sabase pahale donoMkI orase eka 2 kI utpatrikA upakrama donoM sampradAyake anyoMke anusAra likhe dete hai.--::
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 9 ) vetAmbara loga kahate haiM phi-- digambarastAvat -- zrIvIranirvANAnavocarapaTzatavarSAtikrame zivabhU vyaparanAnna:- sahasramachataH sazcAtaH-yathA--chanvAsasayAI navuttarAI taIyAsiddhi gayarasa vIrassa / to poDibhANa diTThI rahavIrapure samuppaNNA || (pravacanaparIkSA bhAvArtha - zrIvarinAyake mukti jAneke 639 varSa bAda rathavIra purameM zivamUrti (sahasrama) se digambarokI utpatti huI hai| isakA hetu yoM kahA jAtA hai "rahavIretyAdyAryAntrayANAyamartha: tAtparya yaha hai ki-rathavIra purameM eka zivabhUti rahatA thA / usakI zrI apanI sAsuke sAtha lar3A karatI thI / usakA kahanA thA ki-- tumhArA putra rAtrike samaya bAhara 2 baje soneke liye AtA hai so maiM kaba taka jagA kruuN| zivabhUtikI mAtAne isake uttara meM kahA ki Aja tUM. solA aura maiM jAgatI huuN| bAda yahI huA bhii| zivabhUti sadAke anusAra Aja bhI usI samaya ghara Aye aura kavAMr3a kholaneke liye kahA to bhItarase uttara milA ki isa samaya jahAM daravAjA khulA ho vahIM para cale jAo * / zivabhUti mAtA kI bhartsanAse cala diye / ghUmate huye unheM eka sAdhuoMkA upAzraya khulA huA dIkhaM par3A / zivabhUtine bhItara jAkara sAdhuoMse pravRjAkI abhyarthanA kI / parantu sAdhuoM ko unakI abhyarthanA svIkRta nahIM huI / taba nirupAya hokara ve svayaM pravRjita ho gye| phira sAdhuoMkI bhI kRpA hogaI yo unhoMne zivabhUviko apane zAmila kara liyA / bAda sAdhu loga vahAMse bihAra karagaye / 1 - kyoM pAThakoM / Apane bhI yaha bAta kabhI sunI hai ki jarAse jIke kahane meM khAkara mAtA apane hRdaya Tukreko apanese judA kara sakatI hai ? jisake viSaya me yahAM taka kahAvata prasiddha hai ki " putra cAhe putra bhale hI hogA parantu mAtA kabhI kumAtA nahIM hotI " to yaha kalpanA kahAM taka ThIka hai ! buddhimAnoMko vicAranA cAhiye / zivabhUtiko usa samaya dIkSA kyoM nahIM dI gaI ? aura jaba inkAra hI thA ho phira kyoM dIgaI kucha vizeSa hetu honA cAhiye /
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ kucha kAlake bAda phira bhI usI nagaramai una saba sAdhuokA mAnA ho gyaa| usa samaya vahA~ke rAjAne zivabhUtiko eka ranakambala diyaa| use dekhakara sAdhuoMne zivabhUtise yaha kaha kara ki-sAdhumAko rata, kamala lenA pacita nahIM hai chIna liyaa| aura usake Tukar3e karake .. rajo haraNAdike kAmameM lAne lge| mAdhuoMke aise pAvase zivabhUviko bahuta duHkha phuNcaa| kisI samaya usa saMghake bhAcArya jinakala sAdhunoMkAsvarUpa kaha rahe peva zivabhUcine yaha jAnanekI icchAkI ki-jaba jinakala niSarigraha hotA hai to ApalogoMne yaha ADambara kisa liya svIkAra kiyA vAstavika mArga kyoM nahIM aGgIkAra karate haiM / isake bArameM guru mahArAjane kahA ki isa viSama kalikAmeM jinakalpa kaThina honese dhAraNa nahIM kiyA jA sakatA / janyUkhAmoke moma jAne vAda jinakalpa nAma zeSa raha gayA hai| zivamUtine sunakara ucarameM kahA ki dekhiye to maiM ise hI dhAraNa karake btaataaii| isake bAda gurune mI use bahuta samajhAyA parantu zivabhUtine eka na sunI aura jinakalpa dhAraNa karahI to liyaa|" yahI zvevAMvariyoMke zAstroM meM digambariyoMkI utpAdhikA hetu hai| isakI samIkSA nohama mAge calakara kareMge aba jarA digambaroMkA bhI kathana suna lIjiye-- vAmadeva (jo bi. kI dazamI zatAbdimeM huye haiN| unhoMne bhAvamahameM likhA hai ki. bhAva yaha hai--vikramarAjAkI mRtyuke 136 varSa bAda jinacanake dvArA zvetAmbara matakA saMsArameM samAvirbhAva humA / kAraNa yaha hai ki unnAyinImeM zrImadrabAhu munirAjakA saMgha AyA / bhadrabAhu muni maTA nimitta (jyotiSazAba)ke bar3e bhArI vidvAna the / nimitra mAnase jAnakara unhoMne saba muniyoMse kahA ki dekho! yahA~ bAraha varSakAghora dubhikSa pdd'egaa| saba sAdhu loga unake vacano parasada vizvAsakara apanera gaNake sAtha dUsare deza kI ora cale gye|kyoNki bhunAnIke vacana kamI . alIka nahIM ho sakate / vaisA huA bhii| so eka dina zAnyAcArya vihAra karate huye basamIpurImeM pale Aye aura vahIM para rahane cho|
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) , jayinI meM bhISaNa durbhiksspdd'aa| vaha yahAM taka ki milaka loga ekA eka udara phAr3akara bhItarakA anna nikAlarakara khAne lge| usasamaya sAdhu loga vAstavika mArgako nahIM rakha ske| parantu kisI taraha apanA peTa sobharanAhI par3atA thaa| isaliye dhIre 2 zithila hokara vala, vara,bhikSApAtra, kambalAdi dhAraNa kara liye| isI taraha java kitanA kAla bItA aura subhikSa huA taba dhAnyApAryane apane saba saMghako bulAkara kA ki aba isa bure mArgako chor3o aura vAstavika sumArga aGgIkAra kro| usa samaya jinacandra ziSyane kahAM ki hama yaha palAdi rahita mArga kabhI nahIM khIkAra kara sakata / ora na isa sukhamAgekA parisyAga hI kara sakate haiM / isaliye ApakA isImeM malA hai ki Apa cupasAba jAveM / zAntyAcAryane phira bhI samajhAyA ki tuma bhale hI isa 'kumArgako dhAraNa karo parantu yaha mokSakA sAdhana nahIM hosakatAhAMudara maranekA vezaka sAdhana hai / zAntyAcAryake vacanoMse jinapandrako :balA koSa AyA aura usI avasthAmeM usane apane guruke zirakI daNDoM 2 se khUba acchI taraha khabara chI-jisase usI samaya zAnyAcArya zAnta pariNAmoseM bhara kara nyantara deva huye / aura apane pradhAna ziSya .jinacandrako zikSA dene lge| usase vaha darA so unakI zAntike liye usane ATha mahula caur3I tathA lambI eka kAThako paTTI banAI aura usameM zAntyAcAryakA saMkalpa kara pUjane lagA so vaha usI rUpameM Aja mI lokameM jalAdise pUjA jAtA hai / maba ho vahI paryupAsana 'nAma kuchadeva kahalAne lagA / bAda zveta bala dhAraNa kara usakI pUjana "kI gaI tamIse lokameM zvetAmbara mava prakhyAva huaa|* hamAre pAThamoko yaha sandeha hogA ki-bhadrabAhucaritrameM to spUnAcArya mAre gaye likhe haiM aura bhAvasaMgrahameM zAntAcArya so yaha pharka kyoM? ___mAdama hotA hai ki-zAnyAcAryahI kA apara nAmasthUlAcArya hai| kyoMki yaha pAta khedonoM andhakArane mAnI hai ki patAmbara matakA saMcAlaka jinacandra hulA hai aura unhoMne donoMkA se ziSya bhI batAyA hai| dUsare darzanasArameM bhI 'cAnyAcArya ziSya jivacana ke dvArAhI zretAmbara matakI utpatti batalAI gii| 'aura yaha anya prAcIna bhI adhika hai| isaliye hamArI samajhameM to smUlAcAryakA ho isarA pAma minaranna thaa| aisAhI jacatA hai aura na aisA homA masammAna ho|
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) | yahI donoM manAke zAsakA siddhAnta hai| isameM kisanna phAinA satya hai tathA kAna purAtana hai yaha jarA paryAlAcanasa Age nala kara / avagata hogA / digambariyAMkI utpatti yAvata vAmbara logoyA / kahanA hai ki ye loga vikramako rI zatAbdimeM huye haiM / agnu, yadi / thor3I dera ke liye yahI zraddhAna phara liyA Apa taubhI usameM yaha mandaha kama nirAkRta ho sakegA ? zvetAmbara bhAiyoMka pAsa apane anyoMka linne huye pramANako chor3akara aura aisA kauna musTa pramANa hai jisasa sarva sAdhAraNameM yaha vizvAsa hotAya ki pathArtha digambara matakA samAvi. bhAva vikramakI dUsarI zatAbdimeM huA I? kyoMki prativAdIkA saMzaya dUra karane ke liye aise pramANako bar3I bhArI karatA hai| hamane digambara matake khaNDanameM zvetAmbara sampradAyake Adhunika vidvAnoMkI banAI huI kitanI pustakeM dekhIM parantu Ajavaka kisI vidvAnane prabala pramANake dvArA yaha nahIM khulAsA kiyA-jasA vatAmbara zAtroMmeM digambaroMkA rakha kiyA gayA hai| isaliye yAto isa viSayako siddha karanA cAhiye anyathA haribhadra sUrike ina vacanoMkA pAlana karanA cAhiye ki pakSapAtI na me vIre na veSaH kApilAdiSu / muktimadvacanaM yasya tasya kAryaH parigrahaH // kevala kathana mAtrase niSpakSapAtI honekI hIMga mAraneko koI buddhimAna bhalA nahIM kahatA / jaisA kahanA vasA paripAlana bhI karanA cAhiye / upadeza kevala dUsaroka liya hI nahIM hotA kintu svataH bhI usapara lakSya denA caahiye| ___ hama yaha bAta to Age calakara pratAvaMga ki purAnA mana kAna hai? aura kauna yathArtha hai ? isa samaya zvetAmbariyaoNna jo digandariyoMkI dhAvata kathA likhI hai usIkI ThIka 2 samIkSA karate haiM zvetAmbAriyoMne yaha bAta to apane Apa svIkAra kI hai ki ziva. bhUtine jisa matakA Adara kiyA thA vaha jinakalpa hai aura isa vAma isI kAraNase grahaNa kiyA thA ki aura sAdhuloga jo jinakala chor3e huye baiThe the paha ucita nahIM thaa| so usakA pracAra ho| isase
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 10 ) digambariyoMko to bar3A bhArI lAbha huA jo anAyAsa unakA bhara prAcIna siddha ho gayA / are ! jinakalpa pahale thA tabhI to zivabhUti guruke mukhase usakA kathana sunakara usake dhAraNa karane meM nicala pravijJa huaa| isameM usane navIna mata kyA calAyA ? jo purAnA thA, jise tuma loga uccheda huA batAte ho vaha navIna to nahIM hai| navIna usa hAlatameM kahA jAtA jaba ki jinakalpako jainazAstroM meM Adara na milatA / so to tuma bhI nirvAda svIkAra kara cuke ho| usameM usa samaya tumhArA virodha bhI to yahI thA na ? jo kaliyugameM isakA vyuccheda hogayA hai isaliye dhAraNa nahIM kiyA jA sktaa| aura yahI kahakara zivabhUtiko samajhAyA bhI thA / yadi tumane use phaliyugakaM dopa mAtra se deya samajhakara upekSA kI to hama to yahI kaheMge ki tumhArI zakti itanI na thI jo use dhAraNa kara sako ? astu, parantu kevala tumhAre dhAraNa na karanese mArga to burA nahIM kahA jA sktaa| bhalA aisA kauna buddhimAna hogA jo eka midhyAdRSTikI nindAse pavitra jainadharmako burA samajhane lagegA | kadAcitkahoki - zivabhUtine jo mata dhAraNa kiyA hai vaha jinakalpa bhI nahIM hai kintu jinakalpakA kevala nAma mAtra hai| vAstavameM use koI ora hI mata kahanA cAhiye / yaha kahanA mI ThIka nahIM hai aura na usa grantha hI se yaha abhiprAya nikalatA hai| vahAM to khulAsA likhA huA hai ki - jinakalpakA vyuccheda honAnese kaliyugameM vaha dhAraNa nahIM kiyA jA sktaa| isa viSayako dekhate huye digambariyoMkA zvetAmbariyoMke bAvata jo ullekha vaha bahuta hI nirAbAdha tathA satya jacatA hai| bar3I bhArI bAta to yaha hai ki jaisA digambarI loga zvetAmbariyoMkI bAbata likhate haiM usI taraha be bhI svIkAra karate haiM jarA dekhiye to saMyamo jinakalpasya duHsAdhyo'yaM tato'dhunA / vrataM sthavirakalpasya tasmAdasmAbhirAzritam / / tathA 'durddharo mUlamArgo'yaM na ghartuM zakyate tataH /
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 11 ) 1 kahiye jaisA digambarI loga unakI utpattike vAcata vAstavika mArgakA chor3anA batAte haiM zvetAmbarI loga bhI to vahI bAta kahate haiM kijinakalpa vAstavame satya hai / parantu kAlakI karAlatAse usakA vyuccheda hogayA hai / isaliye vaha aba bahuta hI kaThina hai| so use hama loga dhAraNa nahIM kara sakate / yahI pATha zivabhUti se bhI kahA gayA thA na ? to aba pAThaka hI vicAreM ki kauna mata to purAtana hai aura phisakA ! kahanA vAstava meM satpathakA anuzaraNa karatA hai ? yaha bAta to hamane zvetAmbarI logoM ke granthoMsa hI batAI hai aura unhIM se digambara mata purAtana siddha hotA hai| jaba svayaM apane zAstroM meM hI aisI phayA hai jo svayaM apane ko bAdhita ThaharAtI hai phira bhI bhAmahase dUsaroMko burA bhalA kahanA bhUla hai / jarA hamAre zvetAmbarI bhAI yaha bAta siddha to phareM ki digambara mata Adhunika hai? ve ora to cAhe kucha kaheM parantu apane granthakA kisa rIti se samAdhAna karate haiM yahI bAta hameM dekhanA hai / digambara loga zvetAmbariyoMkI bAbata kahate haiM ki yaha mata vikrama sambata 136 meM nikalA / usI taraha zvetAmbara digambariyoM ke bAbata likhate haiM ki - vi. saM. 138 meM digambara mata zvetAmbarase nikalA / donoM matakI kathA bhI hama Upara uddhRta kara Aye haiN| sAra kisake kahate hai yaha bAta buddhimAna pAThaka kathA para hI se yadyapi acchI taraha jAna sakate haiM aura isa hAlata meM yadi hama aura pramANoMko digambariyoMkI prAcInatA siddha karanemeM na deM to bhI hamArA kAma aTakA nahIM rhuuNgaa| kyoMki jo bAta khaNDana likhanevAloMkI lekhanI hI se aisI nikala jAve jisase khaNDana to dUra rahe aura dUsaroMkA maNDana ho jAya to use chor3akara aisA kauna prabala pramANa ho sakatA hai jisase kucha upayoga nikale ? zvatAmbarI bhAI yaha na samajheM ki isa lekhase hama aura pramANa deneke liye nirbala hoN| hama apanI aura se to jahAM taka ho sakegA digambara dharmake prAcIna batAnemeM prayatna kareMge hii| parantu pahale pAThakoM ko yaha to samajhAdeM ki digambara dharma zvetAmbarale prAcIna / vaha bhI zvetAmbarake pranthoMse ! astu, ava hama una pramANoMko bhI upa
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthita karate haiM jinase jainiyoMkA koI sambandha nahIM hai / aura unhasi yaha bhI siddha kareMge ki digambara dharma pahachekA hai| zvetAmbaroMke granthoM meM yaha likhA huA milatA hai ki digambara dharma vikramakI dUsarI zatAbdimeM sthavIrapurase zivamUSike dvArA nikalA hai| astu, zvetAmbara bhAiyoMkA isa bhUla para cAhe jaisA andha zraddhAna ho! parantu itihAsake jAnane vAle yaha bAta kamI khIkAra nahIM kreNge| prAcIna itihAsake dekhane para yaha zraddhA nahIM hotI ki-isa kathanakA pAyA kitanA gaharA aura suhada hogA? hama apane prAcInatvake siddha karaneke pahale yaha batalA denA bahuta samucita samajhate haiM kidigambara sAdhu loga dhana vana Adi kucha bhI parigraha apane pAsa nahIM rakhate hai| arthAt thor3e akSaroM meM yo kahiye ki ve dizArUpa palake dhAraNa karane vAle haiM isIliye unheM digambara (nama) sAdhu kahate haiN| jaisA ki-zrIbhagavatsamantabhadrane sAdhuoMkA lakSaNa apane ratnakaraNDaupAsakAcArameM likhA hai viSayAzAvazAtIto nirArambhobharigrahaH / zAnadhyAnataporaktastapakhI sa prazasyate // yaha digambariyoMke sAdhuoMkA lakSaNa hai| aura zvetAmbariyoMke sAdhu loga vana vageraha rakhate haiN| isaliye the zvetAmbara kahe jAte haiN| athavA hama yaha vyAkhyA na mI kareM taumI unake nAma mAtrase yaha bAta ho jAtA hai ki ve zveta vasake dhAraNa karane vAle haiN| isase yaha siddha ho gayA ki nirmantha sAdhuoMke upAsaka digambara loga haiM aura zeva vana dhAraka sAdhuoMke upAsaka zvetAmbarI loga / aba vicAra yaha karanA hai ki-digambara mata jaba prAcIna batAyA jAtA hai to aise kauna pramANa hai jinase sarva sAdhAraNa yaha samajha jAya ki digambara mata pAkhavameM purAvana hai| , hama yaha bAta Upara hI siddhakara cuke haiM ki digambara loga nAma sAdhu kyA nAma devake upAsaka haiN| vo aba dekhiye ki-varAhamihira jo
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) jyotiSazAstra ke advitIya vidvAna huye haiM unake samayakA nizcaya karate haiM to usa viSayameM yaha prasiddha loka milatA hai| dhanvantarikSapaNakAmarasiMhazata vNtaalmghttsrpkaalidaasaaH| khyAto varAhamihige nRpateH sabhAyAM ravAni vararucirnava vikramasya // . kahanekA Azaya yaha hai ki-zrIvikrama mahArAjakI sabhAmeM dhanvantari amarasiMha kAlidAsa pramRti jo nava rana gine jAte the unameM varAhamihira bhI eka rana the| inhoMne apane pratiSThAkANDameM eka jagaheM likhA hai kiviSNorbhAgavatA mayAzyA saviturvimA vidAhmaNAM mAtRNAmiti mAdamaNDalavidaH zapoH samassA dinaH / zAkyAH sarvahitAya zAntamanaso nagrA jinAnAM vidu yeM yaM devamupAzrivAH svavidhinA te tasya kuryuH kriyAm / / mAtra yaha hai ki-vaiSNava loga viSNuko pratiSThA kareM, sUryopajIvI loga sUryako upAsanA kareM, vina loga brAhmaNakI kriyA kareM, brahmANI indrANI prabhRti sapta mAtRmaNDalako unake jAnane vAle acarcA kareM, vauddha loga buddhakI pratiSThA kareM, nagna (digambara mAdhu) loga jina bhagavAnakI paryupAsanA kreN| thor3e zabdoMmeM yoM kahiya ki jo jisadevake upAsaka haiM ve apanI ra vidhise usIkI kriyA kreN| aba itihAsake jAnane vAle loga isa bAtakA anubhava kareM ki yaha varAhamihirakA Ryana digambara matakA astitva mahArAja vikramaka * hamane to yahAM taka kimbadantI sunA hai ki varAhamihira aura zrImAyA ye donoM sahodara the| yaha rAta kahA~ taka ThIka hai ! sahamA vizvAsa nahIM hotaa| kyoMki isa viSaya meM hamAre pAsa koI aisA sabana pramANa nadI hai jisameM isa kimbadantI pramANita kara sake / yadi hamAre pAThaka isa viSasa kucha jAnate hoM vo sAbita kara hama unake bahuta mArI hog|
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) samaya takakA siddha karatA hai yA nahIM ? yadi karatA hai vo jo zvetAmbarI loga digambarI logoMkI utpatti vikramako mRtyu 138 varSa bAda batalAte haiM yaha kahanA satya hai kyA |hme kheda hotA hai ki tAmbarAcAni isa viSaya para kyoM na lakSa diyaa| apane hI haribhadrasUrike pakSapAto na me vIre na deSaH kapilAdiSu / yuktimadvacanaM yasya tasya kAryaH parigrahaH // ina bacanoMko kyoM bhUla gaye ? athavA yo kahiye ki-"ardhA. dopaM na pazyati,, jinheM apane hI matalabase kAma hotA hai ve dUsare kI ora kyoM dekhane vAle hai ? kyA ve loga yaha na jAnate the ki yaha ghAta chipI na rahegI ! hama kitanI bhI kyoM na lipavi parantu kabhI na kamI to usalemeM AvegI hii| yaha to hama aparahI likha Aye haiM ki varAhamihira vikrama ke samayameM vidyamAna the| vo aba yaha nizcaya ho gayA ki digambariyoMka dhAvata jo zvetAmbariyoMkI kalpanA hai vaha-sarvathA mithyA hai| usakA eka aMza bhI aisA nahIM hai jo zretaya ho / balki digambariyAne jo zvetAmbariyoMkI vAvata vi.saM.139 meM unakI utpatti likhI hai vaha bilkula ThIka hai| isake sAkSI varAhamihirAcArya hai| (jinakA janiSi kucha bhI sambandha nahIM hai) unake samayameM vetAmbariyoMko gandhataka nahIM thI isIse unhoMne "nanA " pada diyA hai| * isa viSayameM kitane zvetAmbara logoMkA kahanA hai jo loga jaina manase aparicita tathA prAmINa hote haiM ve jaina mandira ke dekhate hI jhaTase kaha uThate haiM ki-yaha naradevakA mandira hai| isI prasiddhi ke anusAra yadi varAhamihirane bhI aisA likha diyA ho to kyA mAzcarya hai / parantu kahane vAloMkI yaha bhUla hai| varAhamihira vikramakI samAke rana gina jAte the| ve saba zAstroMka jAnane vAle the / isaliye aise aparicita tathA prAmINa na the jo ve zira per3akI kalpanA uThA lete / aura yaha to kaho ki usa samaya tumhArA mata jaba vidyamAna thA
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ damI unhoMne tumhAre viSayameM na likhakara digamyariyoMka viSayameM kyoM likhA ! tumhAre kathanAnusAra to digambara dharmakA usa samaya sadbhAva bhI na honA cAhiye ? phira yaha gola mAla kyoM huaa| isakA uttara kyA de sakate ho? tuma varAhamihiraka ina vacanoM ko hote huye yaha kabhI siddha nahIM kara sakate ki digambara mata vikramakI dUsarI zatAbdimeM nikalA hai| kintu itihAsa becAoMkI dRSTima ulTa tuma hI niruttara kaI jA skoge| kadAcitkaho ki-phebala nama zabdake kahane mAtra do digambara logoMkA astitva siddha nahIM hotA hai kyoMki hama bhI to jina kalpaka upAsaka haiN| aura jina kalpa vAloMkI pravRci nama rUpa hotI hai| kevala kathana mAtrase kahanA ki-hama jina kalpake upAsaka haiM aura jina kalpa nagna hotA hai isase kucha upayoga nahIM nikala sktaa| sAtha meMkharUpa bhI vasAhI honA cAhiye / aura yadi yahI yA to zivabhUti kyoM dhurA samajhA gayA ? are! jaba tumhArA matahI zvetAmvara nAma se prasiddha hai to use nama kahanA kevala upahAsa karAnA hai|hmtoN phira bhI phaDaMga ki-sAdhuloga vAstavika nagna yadi saMsArameM kisI makke hote haiM to ye kevala digambariyoMke / balAdi se sarvAGga veSTita sAdhuoMko koI nAma ' nahIM kahegA yadi tuma apanA pakSa siddhakaraneke liye kaho mI to yaha bar3A bhArI Azcarya hai ! dUsare tumhAre granthoMmeM jaba yaha bAta bhI pAI jAtI hai ki "tIrthakara deva bhI sarvathA acela nahIM hote kintu deva dUbhya bana svIkAra karate haiM" * to tumhAre sAghu nama ho yaha kaise mAnA jAya? yaha bAta sAdhAraNase sAdhAraNa manuSyasa bhI yadi pUchI nAya kidigambara aura zvetAmbariyoMke sAdhuoMmeM nanasAdhu kauna hai ? to vaha bhI donoMkA kharUpa dekha kara jhaTase kaha degA ki digambariyoM ke sAdhu nagna hote haiM / isaliye yaha nahIM kahA jA sakatA ki varAhamihirakA bacana vikrama mahArAjake samayameM digambara dharmakA astitva siddha isa viSayako zrIAtmArAmajI sAdhuna apane nirmANa kiMya huye tatvIna. jayapAdaka 54 3 patrameM sIkAra kiyA hai| pAThaka usa pustajhase dasa sAle haiN|
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 16 ) karatA hai vaha sasandeha hai| aura zvetAmbarI loga jA vikramakI dUsarI zatAbdimeM calA batAte haiM vaha bilkula kAlpanika hai / mahAbhAratake tIsare paricchedako AdimaM digambariyoMkI bAbata kucha jikara AyA hai / mahAbhArata varAhamihirase bhI bahuta prAcIna hai / isake banAne vAle zrIvedavyAsa maharSi haiN| jinake nAmako bA 2 jAnatA hai| inake viSaya meM yadi vizeSa zodha karanA cAho to kisI sanAtana dharmake vidvAnase jAkara pUcho vaha sava yA yatA skegaa| ve likhate haiM ki * sAdhayAmastAvadityuktvA prAtiSThatoGkaste kuNDale gRhItvA sopasyadaya pAdha na kSapaNakamAgacchantaM muhurmuhurddazyamAnamadRzyamAnaM ca || Azaya yaha hai ki -- koI uttaka nAmA vidyArthI apane gurukI bhAryAke liye kuNDala lAne ke liye gayA / mArga meM paudhyake sAtha usakA vArtAlApa huA to kisI hetuse uttakana use cakSu viddIna honekA zApa de diyaa| popya bhI cupa na raha sakA so usane ghadalekA zApa de DhAlA ki- tUM bhI saMtAna kA sukha na dekhegaa| avasAnameM yaha kahatA huA ki acchA zApakA abhAva ho kuNDala lekara cala diyA / so rAta meM usane kucha dIsate huye kucha na dIkhate huye nagna (digambara) muniko vAraMvAra dekhe | kaho to nagna sAdhu digambariyoMke hI the na ? ye vedavyAsa to Aja kalake sAdhu nahIM haiN| kintu inheM huye to Aja kaI hajAra varSa cIta cuke haiN| isa viSaya meM tuma yaha bhI nahIM kaha sakate ki kyA Azcarya hai jo ye jinakalpI hI sAdhu ho ? kyoMki usa samaya jinakalpa vidyamAna thA / brAhmaNoM ke pranthoMmeM jahAM kahIM namazabda se sambandha rakhane vAlA viSaya AtA hai vaha kevala digambara dharmase sambandha rakhatA hai| khaira ! vaidavyAsato prAcIna huye haiM unake samayameM to tumhArA * muni AtmArAmajIne bhI isa pramANako satvanirNaya prAsAdame janamatako prAcInatA dikhalAne ke liye saddhRta kiyA hai|
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma nizAna mI na thA kintu jo AcArya vikramako samaya kyA navamI zanAridameM huye haiM ve bhI nA patyakA prayoga digamyariyoMka liye hI karate haiMkusumAcAlike praNetA udayanAcArya 16 - pRSTameM likhata hai nirAvaraNa iti digambarAH isI taraha nyAyamarIke panAne vAle jayanta bhaTTa 167 veM pRSThameM likhate haiM ki kriyAtu vicitrA pratyAgamaM bhavatu nAma / yassanaTAparigraho vA daNDakaNpahalugrahaNaM vA raktapaTyAraNaM vA digambaravA vA'LamnyatAM kotra virodhaH - inake alAvA aura bhI jivanI jagahu~ pramANa Ate haiM ve 'vivasana' digambara" nama' ityAdi zabdoMmeM vyavahRta kiye jAte haiM / ve sapa digambara matase sambandha rakhate haiM to phira kyoM kara yaha mAnA jAya ki digambara dharma Adhunika hai / isake Adhunika kahane vAloMko aise pramANa bhI dene cAhiyeM jinheM sarva sAdhAraNa mAna ske| kevala malavAhI kisI para AkSepa karanA sarvathA anucita hai| AjakA jamAnA navIna Dhalke pravAhameM baha rahA hai| aba loga yaha nahIM cAhate haiM ki pinA kisI prabala yakSike koI bAta mAnalI jaave| kintu jahAM taka hosake use yukti aura prayuktiyoM ke dvArA acchI taraha parAmarza karake mAnanA cAhiye / jaba pratyeka viSayake liye yaha bAta hai to yaha to eka bar3A mArI vipama viSaya hai| isame to bahuta hI sudRr3ha pramANa hone cAhiye / hama yaha nahIM kahate ki Apa loga hamAre kahe huyeko apane hRdaya meM sthAna deN| parantu sAtha hI itanA avazya anurodha kareMge ki yadi hamArA likhA huA ayukta hoto use sarva sAdhAraNameM ayukta siddha kro| hameM isabAtase bar3I khuzI hogI ki-jisa taraha hamane apane prAcInala siddha karane meM eka tIsare hI matake pramANoMko upasthita kiye hai isI taraha tuma bhI apane kahe huye pramANako sapramANapramANabhUta ThaharA doge| hama pratikSA pUrvaka yaha bAta likhate haiM aura na aise likhanesa hameM kisI
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) varahakI vibhISikA hai| yadi hameM koI yaha bAta siddha karake bacAge ki-digambara dharma Adhunika hai| isakA samAvirbhAva vikramakI dUsarI zatAbdimeM huA hai to hameM digamvara dharmase hI koI prayojana nahIM hai kintu prayojana hai apane hitase so hama phaurana apane bhavAnako dUsare rUpameM pariNata kara sakate haiN| parantu sAyahI hamAre sara ko huye vacanoM kA bhI pUrNa khayAla rahe / kevala apane pratyamAtrake likhanese hama kamI ise sapramANa nahIM samajheMge / yadi likhane mAtra para hI vizvAsa kara liyA jAya.to saMsArake ora 2 matAne hI kyA vigAhA hai jo avahelanAke pAtra samajheM jaay| __isa para prazna yaha hosakatA hai kijaise tumheM apane dharma para likhehupakA vizvAsa hai vaha bhI vo likhA humA hI hai nIvezaka vaha likhA humA hai aura usa para hamArA pUrNa vizvAsa bhI hai| kyoMki vaha imArI. parIkSAmeM zuddha rana bacA hai| aura yahI kAraNa hai ki-dUsare para abhaddhA hai| parantu isakA yaha matalaba nahIM hai ki hameM koI yaha bAta samajhA ki digambara dharma mAdhunika aura jIvoMkA mahita karane vAlA phira bhI isa para pradhAna rahe / anyathA hama to yahI anurodha karate haiM aura karate raheMge ki sabase pahale yaha vicAranA barI hai ki-jIvakA vAstavika hita kisa dharmake dhArA hosakatA hai aura kauna dharma aisA hai jo saMsAra meM nirAvAdha hai ? isa viSayako gavepaNAmeM logoMko niSpakSapAtI / honA cAhiye aura nIcekI nIti caritArtha karanA cAhiye cAra isa iva sIraM sAraM gRhAti sjjnaa| syAzrutaM yathAracyaM zocyAnAM hi kRtirmatA / / vaidika sampradAyake mahAbhAratAdi prAcIna pranyoMke anusAra yaha bAta acchI varaha siddha kara cuke haiM ki-digambara dharma zvetAmbara dharmase prAcIna hai aura digambaroM hI meM se isakI saMsArameM navIna rUpase aba. tAraNA huI hai / vaha kevala apanI sAmarthya ke hIna honese| kyoMki yadi unakI sakikA hAsa na hotA vomapezAba vihivajinakalpakA banAdara karate aura na unheM apane navIna matake calAne kI jarUrata pdd'tii|
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) kadAcitakaho ki yadi, jinakalpake tuma bar3e adAnI ho aura use hI pradhAna samajhate ho vA bAna tuma logoMmeM yaha hAlata hai kieka sAdhu taka aisA nahIM dekhA jAtA jo jinakalpakA namUnA ho ? aura hama logoma sAdhu so dasanameM Ate haiN| kyA jina bhagavAnakA / yaha kahanA ki-pacama kAlaMka anta payata sAghuokA sadbhAva rahegA vyartha hI calA jAyagA! isake uttarameM vizeSa nahIM likhanA cAhate / kintu itanAhI bahanA ucita samajhate haiM ki jo bAta jina bhagavAnakI dhvanisa nikalI hai yaha vAstavameM satya hai aura vaisA hI vartamAnameM dikhAI bhI de rahA hai| jina bhagavAnane jo yaha kahA hai ki pazcamakAlake anta paryanta sAdhuokA sadbhAva rahegA parantu isake sAtha yaha bhI to kaha diyA hai ki bahuta hI virltaase| to yadi kevala isa deza meM vartamAna samayameM unake na bhI honase yaha vizvAsa to nahIM kiyA jA sakatA ki muniyoMkA sarvathA abhAva hogadUsare-tuma logoMmeM zAsana viruddha vepake dhAraka yadi yahuta bhI sAdhu mila jAveM to usase hameM chAma kyA? bhare! Aja isa dezameM haMsa sarvathA nahIM dekhe jAte to kyA vizvAsa bhI yahI kara liyA jAya ki isa hotA hI nahIM hai ? vicArazIla ise kabhI svIkAra nahIM kareMge / dUsare dhyAtI garur3avodhena na hi inti vipaM vakaH / bagalekA garur3a rUpameM koI kitanA bhI dhyAna kyoM na kare parantu vaha kamI vipako dUra nahIM kara sakatA / vo usI taraha kevala aise vaise baaghrddhaa kraar hiin ii a lii kaa laa bhraa ji kaamaai amAvakI pUrNa ho jAyagI se to Aja kevala bhAratavarSa meM hI pAvana lAkha sAdhu haiN| parantu unase upayoga kyA saMdhaigA? hAM! eka bAta aura zvetAmbara loga kahate haiM jisase ve apane prAcIna honekA dAvA rakhate haiN| vaha yaha hai ki hama logoMmeM abhItaka khAsa gaNadharaoNka banAye huye aGgazAstra haiM aura tuma logoMmeM nahIM hai| isase bhI hama prAcIna siddha hote haiN| parantu yaha pramANa bhI sagAva nahIM hai| isameM hameM bAdhA yaha denA hai ki yadi tuma khAsa gaNagharoM
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 20 ) ke zAstra abhItaka apane meM vidyamAna batAte ho to koI harja nahIM / hama to yahI cAhate haiM ki - kisI taraha vastukA nizcaya hojAya ! parantu sAtha hI itanI bAteM aura siddha karanA hoMgI ? yadi ve zAstra khAsa gaNadharoMke banAye huye haiM to jisa 2 agraphI tumhAre hI zAstroM meM jitanI 2 saMkhyA kahI hai utanIkI vidhi ThIka 2 milA vo ? yAMda kahoge ki kaliyuga meM bahutasA bhAga viccheda hogayA hai / astu, yahI sahI, parantu una zAstroMke prakaraNa dekhanese to yaha nahIM jAnA jAtA ki yahAMkA bhAga khaNDita hogayA hai vaha to Adi se lekara anta paryanta vilkula sasambaddha mAlUma par3atA hai phira yaha kaise mAnA jAya ki isakA bhAga naSTa hocukA hai ? aura na itanI padoMkI saMkhyA hI milatI haiM, jitanI zAstroM meM likhI hai| phira bhI kadAcitkaho ki - pada to hama vyAkaraNake niyamAnusAra subanta aura tiDantako maaneNge| khaira ! yahI sahI, parantu aisA mAnane para to vaha saMkhyA zAstrake kathanakA bhI bAdhita kara degI / phira usakA nirvAha kaise hogA ? phira bhI yadi kaho ki ye jo aGga, zAstra haiM ve gaNadharoMke kathanAnusAra maharSiyoMke dvArA banAye gaye haiN| yadi yahI ThIka hai to maharSiyoM unake racayitAoMmeM apanA nAma na rakha kara gaNadharoMkA nAma kyoM rakkhA ? kyA unheM kisI tarahakI vibhISikA thI? jo unhoMne bar3oM ke nAmase apane banAye huye grantha prakAzita kiye| jAti para isakA kaisA prabhAva par3egA ? unhoMne apane dUsare mahAvratakA uhUMghana karanA kyoM uttama samajhA ! dUsare gaNadharoMkI jaisI gaMbhIra bANI hotI hai vamI inakI kyoM nahIM ! jase RSiyoMke pranthokI bhASA haiM vaisI hI inakI bhI ha / ityAdi kaI hatuoM se ye aGgAdi zAstra khAsa gaNadharoMke dvArA vihita pratIta nahIM hote / yadi siddha kara sakate ho to karo ! upAdeya hogA to sabhI svIkAra kareMge 1 digambaroMkA to isa viSaya meM siddhAnta hai ki--bhaGga pUrvAdi zAstroMkA likhA jAnA hI jaba nivAnta asambhava hai to unakA honA to kahAMtaka sambhava hai isakA jarA anubhava karanA kaThina hai / parantu abhI jitane zAstra haiM, ve saba paramparA ke anusAra aGgazAstra ke aMza le 2
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara bane haiN| unake banAne vAle gaNaghara na hokara AcArya loga hai aura yahI kAraNa hai ki unhoMne saba anya apane hI nAmase prasiddha kiya hai| yaha yukti bhI zvetAmbara matake prAcIna siddha karanemeM asamaya hai to abhI aisA koI pravala pramANa nahIM hai jisase vevAmbara mata digambara manase pahalephA siddha hojAya ? aura digambara mata pahalemA hai yaha vAta vadika sampradAyaka pranyoMka anusAra hama pahale hI siddha kara Aye haiN| isake alAvA digambarophe prAcIna siddha honameM yaha mI hetu dekhA jAtA hai ki___ unake kivane AcArya aise huye hai jo unakA astila vikrama mahArAjakI pahalI hI zavAridameM siddha hotA hai| dekhiye to kundakundAcArya vikrama saM. 49 meM huye haiN| unhoMne pazcAstikAyAdi kitane hI anya nirmANa kiye haiM / samantabhadrasvAmI vi0 sa0 125 meM huye haiM inake banAye huye gandhahastimahAbhApya, ranakaraNDa, AtaparIkSAdi kitane prantha banAye huye haiM / dhanArasakA zivakoTi rAjA bhI unhIM ke upadezase jainI huA thA / usane bhI bhagavatIArAdhanA prabhUti kaI anya nirmANa kiye haiN| inake sivAya aura bhI kitane mahApaM digambara sampradAyameM vikramakI pahalI zatAbdimeM huye hai| isaliye zvetAmbaroMkAdigambara manakI utpati vi0 saM0 138 meM kahanA sarvathA vAdhita siddha hotA hai / jaba kisI taraha digambara mata zvetAmbara matake pIche nikalA siddha nahIM hotA to unakI kathA-kalpanA kahAM taka ThIka hai? isakI parIkSAkA bhAra hama apane pAThakoMke Upara chor3ate haiM aura prArthanA karate haiM ki ve niSpakSa dRSTise donoM matake Upara vicAra kreN|| yadyapi hamArI yaha icchA thI ki Upara likhe .huye AcAki vAyata yaha savistara siddha kareM ki ye saba vikramakI pahalI zatAbdimeM huye haiM / parantu prastAvanA icchAse atyadhika bar3ha gaI hai / isaliye 'pAThakoMkI agAci na ho so yahIM para virAma lekara Age liye AzA dilAte haiM ki hama zvetAmbara vathA digambaroMke sambandhameM eka khataMtra anya likhane vAle hai usameM yaha bAta bhI acchI vara
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ mati (12) siddha kareMge / pAThaka thor3e samayake liye hameM apanI kSamAkA bhAjana banAe~ / hamane yaha prastAvanA ThIka raniSeyake abhiprAyase likhI hai|hmaarii yaha icchA nahIM hai ki hama kisIke dilako duHkhAce / parantu satya zrRMTha ke nirNayakI parIkSA karanekA avazya anurodha kareMge / aura isI bhAzavase hamane lekhanI uThAI hai / badi koI mahAzaya isakA samaya uttara dege to usa para, avazya vicAra kiyA jAyagA / basa itanA paha kara hama apanI prastAvamA samApta karate haiM aura sAthahI-- gacchatA sakhalana kApi bhavatyeva prmaadtH| isanti durjanAstatra samAdadhati sajanAH || isa nIti ke anusAra kSamAkI prArthanA karate haiN| kyoMki-- . na sarvaH sarve jAnAti isaliye bhUla honA chadasyoM ke liye sAdhAraNa bAta hai| buddhimAnoM ko usa para khayAla na karake prayojana para dRSTi denI caahiye| bhadrabAhucaritrakI hameM pratiyeM milI hai paraMtu ve donoM bahudhA azuddha haiN| isaliye saMskRta pAThake saMzodhanameM hama kahAM taka saphala manoratha huve hai ise pAThakahI vicAreM / taba bhI bahuta hI azuddhiyoMke rahanAne kI saMbhAvanA hai| unheM punarAvRttimai sudhAranekA upAya kareMge / hindI anuvAdakA yaha hamArA dUsarA dhanya hai / anuvAda jahAM taka hosakA sarala bhASAmeM karanekA upAva kiyA hai pAThakoMko yaha kahAM taka kaci kara hogA isakA hameM sandeha hai| kyoMki hamArI bhASA vaisI nahIM hai jo pAThakoM ke dilako lumAkai / astu, nau bhI mUla manthakA tAtparya vo samajhame mA hI jAvaigA / amI itane hI meM santoSa karate haiN| taa017|3|1) jAtikAdAsakAzI udayalAla jaina kaashiivaad|
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanAkA zuddhi-patra paMkti . ... 6 . 2 ... . azuddhi satyupaye bAhara liya dumina jinacandra zuddhi ... satyupasya ... pAraha . . durbhikSa jinacandra * . 26 ... anuvAdakA zuddhi-patra . zuddhi / zuddhi lakSamI puDUbadana .. ... lakSmI vicAra puSTrabaddhana vicAre caraNAma liyA hai emarata vidhAtA dvitIyA gharaNAmeM liga hai 3 . samasta 8 . pitA dvitiyA . ti 12 ... mAnadinta . . sakapakA .. 1. 24 ... ... . ... ... ... Anandita so
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakti ... 1... azuddhi candralamaNDala luTAkara dvitiyA nintara iMghana bhaya candramaNDala laTakara dvitIyA 1. 13... .. nirantara mAna . . . bhayase nama dazI nama dezoM gurU ... pAtmAmAne kahate huA rUpazAmAgya ujyAyanI nA saMsagamuni hAjAnase . . pApAtmAoMne kahatA hunA : rUpasImAgya / umayinI nAma asAmuni honAnese khaDga bhAra AdhArako hosktii| Ara AhAkI hosatI? khiye - 'triya saMyaya '... 'saMyama nahIM mAnI sakatI, nahIM mAnI jA sakatI parIgrahI . 'parigrahI antaraNa samyaktva mantaraga samyaktva sambandhI sambandhi virada gurupadeza . puddhimAno viruda 2 rUpadeza budimAnoM
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhiH paMkti azuddhiH ... manala . .. vapana mAvAyA . - savaMza .... mADhAkA nAna mUlagranthasya zuddhipatram . m com . patI azuddhiH . . parameSTi . ... ..... nirgatama __- 6 .. vizvAsa . . .. viTaram pyApanAma tato badavaH zuddhiH ... paramaSTi ... nirgatam ... vizrAma viTaram yAphnAya ... vo pahanI " pAkaro davAkaro rAjitA havA ... ajitaH -m ... ..man Rmc ya cande ... pavanda tvarita ___.. tyarita jAnantapu daridvanyo mAtrA phA ... janAnte daridamyo ... mAtrAmA . raMkAH 54 . "
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ : ' : s s pantoH azuddhiH - zuddhiH : ... . 3 . tacchutvA * tacchalA 56 na ... . . . ' mAtra ... pAtraM 65 " . . taya ... tathA ___.. 3 .. prArthanA .. prArtha dhvarascit / ... nyarIracat mRteH ... tAryakartA , ... tArthaphataNA ... 3 . svA . 5 . vire ... caure ... 5 . virudaiH .. ki ... . .. nAtaM ... jAtaM .... 5 . calocita ... kecitkecita // 1 // sAhAta sAdAdA .
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ namaH zrIbhadrabAhu naye shriibhdrbaahu-critr|| (sabhASAnuvAda) zrIzazivizada jinezapada kugati bhramaNa dukha tApa // harakara, nijacatanyaguNa karahu dAna gatapApa ! // 1 // tribhuvana jana suba bhakti-vaza tribhuvanaphe avataMsa / / huye, prabho ! aba kyoM na mujha para karuNA hai aMza 1 // 2 // dinamaNi mI tuva kAntise nivala kAnti ke nAya! // cUrahiM jagatama, vo na kyoM harahu hRdaya tama / nAya! // 3 // janazruti zazi zItala kahaiM mujhe na yaha svIkAra / / janana-tApa miTavA nahIM phira yaha kyoM niradhAra ! // en isa apAra santApake huye vinAzaka Apa / / ' vihiM mRgAGka zItala prabho ! kaha lAye jaga Apa // 5 // guNa muktAmaNi ratnake pArAvAra apAra // guNa mukkAmaNi dAna kara nAtha ! karahu bhavapAra // 6 // iha vidha mAla-bhava-zubha-vidhi-amAva va vighna / hai nirAsa, iha grantha zubha ho pUraNa nirvina // 7 // nAya ! suvinaya anAyakI sunakara karuNApUra / / avalambana kara kamalakA dekara kAlika vicUra // 8 // ratlakIrti munirAnane racau sujana hita hetu // bhadrabAhu muni vilaka hata somava nIradhi setu // 9 // vihiM bhASA maiM mandadhI mUla grantha anusAra / likhahu~ kahIM yadi bhUla ho zoSahu sujana vidhAra // 10 //
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthArambha / 2008 jo apane kevalajJAna rUpa sUryake dvArA logoM ke hRdayasthita andhakArakA bhedana karake mahAvIra (anupama subhaTa ) paneko prApta huye haiM ve sammati ( mahAvIra ) jinendra hama logoMke liye samIcIna buddhi pradAna kareM // 1 // dharma se zobhAyamAna, vRSabha ke cihna se cihnita, indrase arcanIya, dharmatIrtha ke pravarttaka tathA karma zatruoM ke bhedane vAle aise zrIvRSabhanAtha bhagavAna ke liye maiM namaskAra karatA hU~ // 2 // manobhilaSita utkRSTapadakI prApti ke liye utkRSTapadako prApta huye paJcaparameSThike utkRSTa - lakSmI-virAjita caraNoMko maiM namaskAra karatA hUM // 3 // zrIbhadrabAhucaritras. sadghoSabhAnA mitvA banAnAmantaraM tamaH / yaH sammatitvamApannaH sanmati sammatiH kriyAt // 1 // Sarma vRSamaM vande vRSabhAnuM vRthA'rthitam / vRpatIrthapraNetAraM bhettAraM karmavidviSAm // 1 // parameSTapadAptAnAM parameSTapadAptaye / parameSTapada bande styshvprmesstthinaam|| 3 // AIsI bhAratI pUjyA lokAlokapradIpikA / rajo vidhUna
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ smuulbhaassaanuvaad| loka tathA alokake avalokanake liye pradIpakI samAna jinavANI (sarasvatI)hamAre pApa rUparajakA nAza kara nirantara nirmala buddhi pradAna kare // 4 // saMsAra samudra meM pavitra AcaraNa rUpa yAnapAtrake dvArA gaurava ko prApta huye sAdhuoMke padapaGkaja mere manobhilaSita arthakI samprAptike karane vAle hoveM // 5 // granthakAra sAdhurAja ratnakIrti mahArAja apanI laghutA batAte huye kahate haiM ki yadyapi maiM grantha nirmANa karanekI zaktise rahita hUM tathApi guruvaryakI uttejanAse jaisA unake dvArA bhadrabAhu munirAjakA caritra sunA hai use usIprakAra kahUMgA // 6 // jisake zravaNa se-mUrkha buddhiyoM ke mithyA-moharUpa gADhAndhakArakA nAza hokara pavitra jainadharmameM nirmala buddhi hogI // 7 // isa bharatakSetra sambandhi magadhadezameM alakApurIke samAna rAjagRha nagara hai|| 8 // usake pAlana karane vAle jinheM samasta rAjamaNDala namaskAra karate haiM tathA no nilaM tanotu vimalA matim // 4 // kheyArthasiddhikaramAdharaNAH santu gauravAH / gauravAsAH sucaraNastaraNa bhavAmyudhA // 5 // zakapA hono'pi pAye'I gurubhakapA prnnoditH| zrImadrayAhucaritaM yathA pataM gurujitaH // 6 // yasataM mugyaputInAM miyAmohamahAtamaH / dhunute tanute zuddhAM anamAge'mA matim // 7||bhpaa'm bhArate va viSaye mgdhaamiye| puraM rAjagRha bhAti pundaparopamam /
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadrabAhu caritra kalyANake nilaya bhavyAtmA mahArAja zreNika, haiM / aura unakI kAntAkA nAma celanI hai // 9 // ekasamaya mahArAja zreNika - vanapAla ke mukha se vipulAcala parvata para zrI mahAvIra jinendrakA samavazaraNa AyA sunakara unake abhivandanakI abhilASAse gIta nRtya vAdinAdi pracura mahotsava pUrvaka (jinake dvArA samasta dizAyeM zabdamaya hotI thIM) cale // 10-11 // aura devatA logoMse mahanIya tathA kevalajJAna rUpa ujvala kAntike dhAraka zrIvIrajinendrakA samavalokana kara tathA stuti namaskAra pUjana kara manuSyoM kI sabhA meM baiThe // 12 // vahA~ jina bhagavAnake dvArA kahe huye yati aura zrAvaka dharma kA svarUpa vinaya pUrvaka sunA tathA karakamala-mukulita kara namaskAra pUrvaka pUchA- deva ! isa bhAratavarSa meM duHSama paJcama kAlameM mAge kitane kevalajJAnI tathA kitane zrutakevalI hoMge? aura Age kyA kyA hogA ! // 13-14 // natAzeSanRpazreNiH zreNikaH zreyaso nidhiH / bhAvukaH pAlakastasya belanI mahapIzitA // 9 // ekadA'sau vizAMnASo viditvA vanapAlataH / vipulAudo mahAvIrasamacasRtimArgatAm // 10 // parAnandamApanno'ceyaM vivandipuH / tauryatrikavarArAnavadhirIkRtadiGmukham // 11 // nirIkSya surasaMsevyaM kenalojnavarociSam / stutvA matvA samambarcya tasthivAnarasaMsadi // 12 // dvighA dharme jinodgItamadhAvAMprAyAnvitaH / praNipatya tato'yAkSIta karo mukulayannRpaH // 13 // devA'tra duHSame kAle kevala zrutabodhanAH niyaMto'ye bhaviSyanti kiM kiM vAnte bhaviSyati // 14 // zrutvA tadInaM vyAhAra +
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ smuulbhaavaanuvaad| zreNika mahAsajake prazna ke uttara meM bhagavAna vIrajinendranAmIra megha samAna divyadhvanike ninAda se bhavyarUpa mayUroko Anandita karate huye bolenarAdhinAtha ! mere mukti jAneke vAda-gautama, sudharma, jamvye tIna kevalajJAnI hoMge aura samasta zAstrake jAnane vAle zrutakevalI-viSNu, nandimitra, aparAjita, gova. Ina tathA bhadrabAhu ye pAMca maharSi hoMge / aura paMcama kalikAlameM jJAna dharma dhana tathA sukha ye dinoM dina ghaTate jAveMge // 15-18 // he zreNika ! aba Age tuma bhadrabAhu-munikA caritra suno / kyoMki-jisake zravaNase mUrkha logoMko anyamatoMkI utpatti mAluma ho jAyagI // 19 // usa samaya zreNika mahArAjane-zrI vIrajinendra ke mukhase bhadrabAhu munikA caritra jisaprakAra sunAthA use usI . prakAra isasamaya saMkSepase gurubhaktike prasAda se maiM kahatA hU~ // 20 // pyAjahAra giraamptiH| gaMbhArayananipidiyana mantrIkanaH // 15||myimukimit rAjan gautamAzyaH svadharmavAk / jambUnAmA bhaviSyanni prayo'mA lekSaNAH // 6 // vizvazrutavido viSNuH nadimitro'parAjitaH / vo govarddhano bhado bhadravAhalayAntimaH // 17 // zrayanisAmAnaH parvatetramayA yopo pamA dhanaM sAdhya kalo hInatvameSyati // 18 // yugma bhagavAhamavaM vRtaM zreNikAno nirAmyatAm / pocamatotsAtiIspata mugdhamAnaH // 9 // zreNiketa pAprAvi zrIvAramunirgatam / tapAzmanA - -
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadravAhu-caritraisa loka meM vikhyAta jambUdvIpa hai / vaha Adi hone para bhI anAdi hai / parantu yaha asambhava hai ki-jo Adi haiM vaha anAdi nahIM ho sktaa| isa virodhakA parihAra yoM karanA cAhiye ki yaha jambUdvIpa aura 2 dhAtakI khaNDa: Adi saba dvIpoMmeM Adi (pahalA) dvIpa hai / isaliye jambUdvIpake Adi hokara anAdi honemeM doSa nahIM AtA / yaha dvIpa SaTakulAcala parvatoM se sevanIya hai| arthAt--isake bhItara chaha kulAcala zela haiM to samajhiye ki-pracura lakSamI tathA kulakamase vazavAH rAjAoMke dvArA sevanIya kyA vasundharAdhipati hai ? usa jambUdvIpake lalATake samAna uttama bharata kSetra suzobhita hai| aura usake tilaka samAna puDUvarddhana deza hai||21-22|| jisa dezameM-dhana dhAnya tathA mnussyose yukta, dhenuoMke samUhase vibhUSita tathA mahiSa ( bhaiMsa) nivahase paripUrNa choTe 2 grAma rAjAoMke samAna mAlUma dete haiN| kyoMki-rAjA loga bhI dhana dhAnya janasamUha pRthvImaNDala tathA rANiyoMse zobhita hote haiM / / 23 // vadhi samAsena gurucitaH // 30 // jaMbadvIpoSa vikhyAta Ayo'nAdirapIritaH / kulabhUSarasevyo nRpo vA vipulaniyA // 21 // tadIyamAbadbhAti bhArata kSetramuttamam tamAlapatravatasya dezo'bhUtpauNDavarddhanaH // 22 // dhanadhAnyajanAkIrNA gomaMDalavi. aditAH / prAmA yatra pAyante mahiSIkulasaMkalanaH // 13 // phaladA vihitacchAyA:
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUlabhASAnuvAda / jisa dezameM-Azrita puruSoMko uttama phalake denevAle, zItala chAyAke karane vAle, vizAla zobhAse yukta, pRthvIke Azrita tathA dekhane meM manohara vRkSa zrAvakoM ke samAna mAlama hote haiN| kyoMki-zrAvaka loga bhI lakSmIse yukta, uttama kSamAke sthAna tathA samyagdarzanake dhAraka hote haiM // 24 // jisa dezameM nadImAtrase nippanna tathA megha mAtrase niSpanna kSetra (kheta) se suzobhita tathA manomilapita dhAnya kI dene vAlI vasundharA cintAmaNike samAna mAlUma par3atI hai| kyoMki-cintAmaNi bhI to vAMchita vastuoM kA dene vAlA hotA hai // 25 // jisa dezameM puruSoMko-bhramara vilasita kamalalocanoMse Ananda kI bar3hAne vAlI, pakSiyoMkI zreNiyoMse zobhita, nirmalajalase paripUrNa tathA jinakA sundara AkAra dekhane yogya hai aisI sarasiye zobhatI haiM to samajhiye ki dezakI utkRSTa zomA dekhaneke liye kautUhala se pragaTa huI pRthvI rUpa kAntA kI Anana zrI hai kyA?kyoMki mukhazrI bhI locanoMse Ananda denevAlI dA~toMkI paMktise virAjita, nirmala, tathA dekhane yogya hotI hai // 26-27 // saMzritAnAM pazudhiyaH / prAdAyantaM nagA yatra kSamAdhArA: mudarzanAH // 24 // ndiimaatRksdevmaatRkkssetrmNdditaaH| ciMtAmaNIyate yatra svaramAna pradA nahI | sarasyo yantra rAjantai sAlivArijalocanaiH / puMsAM pramodakAriNvo dvijarAjivirAjitAH // 26 // pravamA darzanIyAnA dhanayavA mukhAdhiyaH / yadAdA munamA haSTra RtukAlA vijRmbhitAH // 2 // yugnama. -
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadrabAhu-caritratathA jisa dezameM prasUti gRhameM ariSTa zabda kA vyavahAra hotA thA, pratAraNa panA jambuka (zyAla) meM thA, bandhana hAthiyoMmeM thA, pallavoMmeM chedana hotA thA, bhaGgapanA jalataraMgameM thA, capalatA bandaroMmeM thI, cakravAka rAtrimeM sazoka hotA thA, mada viziSTa hAthI thA tathA kuTilatA striyoMkI bhUvallariyoMmeM thii| ina bAtoMko chor3a kara prajAmeM na koI ariSTa (burA karane vAlA ) thA, na Thagane vAlA thA, na kisI kA bandhana hotA thA, na kisIkA chedana hotA thA, na kisIkA nAza hotA thA, na kisImeM capalatA thI, na kisIko kisI taraha kA zoka thA, na koI abhimAnI thA tathAna kisI meM kuTilatA thii| bhAvArtha-puNDUvarddhanadezakI prajA sarva tarahaAnandita thI usameM kisI prakAra kA upadrava na thA ||28-29 // jisa puNDUvaIna dezameM khargake khaNDa samAna atyanta manohara koTTapura nAma nagara aTTAla sahita baDe 2 U~ce gopuradvAra khAtikA tathA prAkAra se suzobhita hai // 30 // prasUtiyehearidhAkhyA jambuke vaJcakamvaniH / baMdho galai chade chedo patra mArata rakhake // 18 // cApalyaM tu kamI navaM koka zoko mado dvipe / krAThisya bIdhayorma smAttato'saunirupadravaH // 29 // yugmam. tatra kohapuraM ramyaM dhotatenAkakhaNDavat / agApotusAcalaH sAtikApAlago puraiH // 30 // protuMgazikharA yatrAbaH prAsAdapaMzayaH / phalaIza viyolaoNpa
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ smuulmaapaanubaad| jisameM-atizaya unnata 2 zikharavAlI haryazreNiyeM aisI mAlUma par3atI haiM samajhiye ki-apane dhvajA rUpa hAthoMse candramAkA kalaMka miTAne ke liye khar3I haiM // 31 // jisa nagarImeM-nirmala, sukRtake samUha mamAna bhavyapuruSoM ke dvArA sevanIya jina caityAlayAMka zikhara sambandhi aneka prakAra mahA amaulya-maNi-mANikyase jar3e huye suvarNoM ke kalazoMkI cAroM ora phailatI huI kiraNoM se gagana maMDalama vicitra candropaka (caMdovA) kI zobhA hAtI thI // 32-33 // jisa nagarImeM dAnI loga yadyapi the to dayAzAlI parantu vicAra kuverakoto nirdava hokara nirantara mahApIr3A karate the / bhAvArtha-vahA~ke dAnI loga dhanadase bhI adhika udAra the||3|| jina logoM kA dhana to jina pUjAdimeM vyaya hotA thA, citta jinabhagavAnke dharmameM lIna rahatA thA, gamana acche 2 tIrthokI yAtrA karaneke liye hotA thA, kAna jaina zAstroM ke zravaNameM lagate the, ve loga stuti guNavAnoMkI karate the tathA nanaskAra jinadevake caraNAmeM karate phetuhastaH samubatAH / / 3 // nAnAnekanahAnapyamaNimANiznamastiH nAnaka phumbhAraprasArakiraNottaraH // 33 // vivisiSayollocazriyaM bakunai bho / vizadAH puNyapiNDAmA mayaseyyA jinAlayAH // 13 // yugmam panayAsyAgino lokAH sadayA api nirdayam / durAdhi dhanapasthApi mamamA. nirantaram // 34 // vittaM yepI jinajyAdau citaM yeSAM paM'naH / gati
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhdrbaahu-pritrthe| adhika kyA kaheM; koTapura nagara nivAsI saba loga dharma-pravRtimeM sadaiva tatpara rahate the // 35-36 // usa puDvarddhanakA-jisane apane tejase sasasta rAjA logoM ko vaza kara liye haiM, santAnake samAna prajAko dekhane vAlA, rAjA logoMke yogya tIna zaktise maMDita, kAma krodha lobha moha mada prabhRti chaha antaraGga zatruoMko jItane vAlA tathA uttama mArgameM sadaiva prayatnazIla padmaghara nAma rAjA thA // 37-38 // usake-dUsarI lakSmIkI samAna padmazrI nAma mahiSI thI / tathA somazarma purohita thA // 39 // vaha purohita vicArazIla, vizuddha hRdaya tathA vedavidyAkA jJAtA thA aura dvija rAja (brAhmaNoMmeM zreSTha) hokara bhI dvijarAja (candra athavA garuDa) na thaa| kyoMki dvija nAma nakSatroMkA hai aura nakSatroM kA rAjA candra hotA hai,athavA dvijanAmapakSiyoMkA hai aura unakA rAjA garur3a hotA hai| parantu yaha donoM na hokara brAhmaNoMmeM uttama thaa| kyoMki yeSAM muyAtrAdau zrutiyepA vinodite // 35 // stutipAM guNivara natiyoM jinakrame / tatratyAste'khilA lokA rebire dhanavartanAt // 3 // tatracAmAyate bhUpaH khyAtaH mAghasamidhaH / karadIvaniH zeyabhUpAlo nijatejasA // 35 // svapramAvasabAloko zacitravirAjitaH / jitAntarAriSadoM yaH sanmAne samuzanI // 38 // babhUva tanmahAdevI pannazrIH zrIrivAparA / purodhA somazAha AsIsasya mahIkSitaH // 39 // vivekI vizadatvAnto vedavidyAvizAradAna candro dina.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUndrabhASAnupAda / dvija nAma brAhmaNakA bhI hai // 40 // somazarmakacandravadanI, vizAla locana bAlI, svAbhAvika apane saundaryale devAGganAoM ko jItane vAlI tathA sUryakI jaisI kAnti hotI hai candramA kI jaisI candrikA hotI haiM abhikI jaisI zikhA hotI haiM umI samAna sundara lakSaNoMkI ghAraka prazaMsanIya somazrI nAma kAntA thI // 11-12 // somazarma apanI sundarIke sAtha atizaya ramaNa karatA huA sukha pUrvaka kAlako vitA thA jisaprakAra kAmadeva apanI ratikAntA ke sAtha praNaya pUrvaka ramaNa karatA huA kAlako bitAtA hai // 43 // puNya karmake udaya se kRzodarI somazrIne - zubhanakSatra zubha graha tathA zubhala meM aneka prakAra zubha lakSaNoMse yukta tathA kAmadeva ke samAna sundara svarUpazAli putraratna utpanna kiyA, jisaprakAra uttama vuddhi jJAna utpanna karatI hai / usa samaya somazarmane putrakI khuzImeM yAcaka logoM ke liye unakI icchAnusAra dAna diyA ||44-45|| aura striye - madhura 2 gAne lagI, nRtyakarane rAjA'pi na cApi garuDI yakaH // 40 // satI matavikA nAmnA somazrIsakhiyA:bhavat / candrAnanA vizAlAkSI rUpApAstamurAddanA || 41 || mAnovibhava candrasya candrikeSa dayA yateH / zikhA dIpasya vA saphA tasyA''mItmA gulakSaNA // 42 kA ramyamANo'sau kAntavA kAntayA samam / anInayAmule kArDa prItyA ratyA yayA smaraH // 43 // puNyAtyAsUta sA tantrI puSyalakSaNalakSitam / tanUjaM smarasaMkAcaM subodha vA satI matiH // 44 // zubhe zubha lagne zubhe tAtastadA mudA / vittaM vidhAnayAmAsa mAcakebhyo yathepsitam // 45 // kAminIkalAnotyadundubhi* 11
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 bhadrabAhu-caritralagI, duMdumi bajane lage tathA gRhoM para dhvajAyalaTakAI gaI / ityAdi nAnA prakArase putrakA janma mahotsava manAyA gyaa||46|| adhika kyA kahA jAya usa puNyazAlI mumutake avatAra lene se sabhIko Ananda huaa| jaise sUryake udayAdri para Anese kamaloMko tathA candrodayase cakoroMko Ananda hotA hai|47||yh vAlaka kalyANakA karanevAlA hogA, saumyamUrtikA dhAraka hai, saralacita hai isaliye bandhuoMke dvArA bhadrabAhu nAmase suzobhita kiyAgayA // 48 // so sundara svarUpa zAlI bhadrabAhu zizu striyoMke dvArA khilAyA huA eka ke hAthase ekake hAthameM khelA pRthvImeM kabhI nahiM utarA // 19 // sAre saMsArako AlhAdakA dene vAlA zukla dvitiyAkA candra jaisai dinoM dina kalAoMke dvArA vRddhi ko prApta hotAhai usItaraha Akhila jagatako Ananda dene vAlA yaha vAlakabhI apane guNoM ke sAthahI sAtha pratidina bar3hane lagA ||50||apne saubhAgya, dhairya, gambhIratA tathA rUpa lAvaNyase bAdanaH / tasya janmotsavaM cake ketumAlAvalambanaH // 46 // tajjanmato janAH saH supramoda prapedire / sUryodayAdivAnAni cakorA vA vidhUdayAt // 40 // mAharo bhadramatibAlo'sau madramAnasaH / madrayAharivikhyAti prAptavAnyandhuvargataH // 4 // so'bhakA sundarAkAro lAlito lalitAjanaiH / kadAcina sthito mayAM kAlaratale caran // 49 // dine dine tadA vAlo kvRdhe sadguNaiH samam / kalAnidhiH phalAbhitrI agadAnandadAyakaH // 50 // saubhAgyadhairyagAmbhIryaruparAMjitabhUtalA / kramAkumA
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ samULamApAnuvAda / pRthvI maNDalako mugdha karane vAlA bhadrabAhu zizu, kumAraavasthAko prApta hokara devakumAroMke samAna zobhane lagA ||51||klaa vijJAnameM kuzala bhadrabAhu apane samAna Ayuke dhAraka aura 2 kumAroMke sAtha Ananda pUrvaka khelatA rahatA thA // 52 // so kisI samaya yaha kumAra jaba apane nagarake vAhira aura 2 kumAroMke sAtha khelatA thA usasamaya isane apanI kuzalatAse ekake Upara eka isataraha kramazaH teraha golI caDhAdI aura zIghahI unake Upara caturdasamI golIbhI caDhAdI // 53 // 54 // jisaprakAra candramA tArAoMse vibhUSita hotAhai, usIprakAra muni maNDalase virAjita, aneka prakAra guNoM se yukta, apane uttama jJAna rUpa zazikiraNa-sandohase sarva dizAyeM nirmala karane vAle tathA zobhAyamAna cAritra rUpa sundara AbhUSaNase zobhita zrIgovarddhanAcArya giranAra parvatameM zrIneminAtha bhagavAnakI yAtrAkI abhilApAse vihAra karate huye koTTapurameM Anikale // 55 // 57 / / ratAgApya reje'nakumAravat // 5 // bhadrabAhukamAro'sA savayomiramA nA! kalAvijJAnapArINI ramamANovatiTane / 51 // ekadA divyatA sena kumAraDubhiH samam / divyakocarasyAnte svecchayA yAkaralam // 51 // ekakopari pinyAstA pAkAstra prayodaza / svakAzalyAhasa teSu nipapAta caturdA // 54 // tadA guNagaH pUNe govaddhanagaNAdhipaH / mANDito munimaNDalyA vidhustAragariya // 55 // vimalIkRtavizvAsaH sodhendukarovaraH / pAsapucArinacaMcamAvibhUyaNaH // 56 // viko namitAzayAtrA khatakAcale / vihalkApi pUtAtmA koparamavApa sarA
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 bhadrabAhu caritra / purake samIpa Ate huye digambara sAdhu-samUhako dekhakara khelate huye ve saba bAlaka bhayase bhAga gaye // 58 // unameM kevala buddhimAna, zuddhAtmA, vicArazIla tathA santoSI bhadrabAhu kumArahI vahAM para ThaharA // 59 // govarddhanAcAryane - ekake Upara eka golI isItaraha Upara 1 caturdaza golI caDhAte huye use dekhakara apane antaraGgameM vicAra kiyA ki - paJcamazrutakevalI nimitta se jAnA jAyagA aisA kevalajJAnI zrIvIra bhagavAnane kahA hai so vaha mahAtapasvI, mahAtejasvI, jJAnarUpI samudrakA pAragAmI tathA bhavya rUpa kamaloMko praphullita karaneke liye sUrya kI samAna bhadrabAhu hogA ||6|||62|| so nimita lakSaNoMse to yaha utpanna ho gayA aisA jAnA jAtA hai| isaprakAra hRdayameM vicAra kara kumArase govardhanAcArya ne kahA- dazanazreNI rUpa cA~danIke prakAza se samasta dizAoMko ujvala karane vAle he kumAra ! he mahAbhAgyazAli ! yaha to kaha ki terA nAma kyA hai ? tUM tatpurA'bhvargamAyAtaM vIkSya digvAsasAM grajam / apIpalankumArAste krIDanta khastacetasaH // 58 // teSAM madhye sudhIreko bhadravAhukumArakaH tasthivAMstatra zuddhA tmA vimekI iSTamAnasaH // 59 // taM kumAraM vilokyAlAM gAMvadanagaNAdhipaH / uparyupari kurvANaM kAMstacaturdaza // 60 // khakhAnte cintayAmAsa nimitaza zrutAntagaH / ityukaM vIradevena purA kevalacakSuSA // 61 // mahAtapA mahAteja bodhaammonidhipaargH| bhabbAmborucaNDAMzurmadrabAhurmaviSyati // 61 // nimittai kSaNaiH so'yaM samutpannAvabudhyate / iti nikhila yogIndraH kumAraM taM vaco'dat // 132 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ mamUlabhASAnuvAda / / kisa kula meM samutpanna huAhai aura kisakA putra hai ! muni rAjake ucama bacana sunakara aura unake caraNoMko bArambAra praNAma kara vinaya pUrvaka kumAra bolA-vibho ! merA nAma bhadrabAhu hai, dvijavaMzameM maiM samutpanna huA hUM tathA somazrI jananI aura somazarma purohita mere pitA haiM ||63||66||phir munirAja bole-mahAbhAga ! hameM apanA gharato, btaao| munirAja ke bacanase-vinayase vinamra mastaka aura santuSTa citta bhadrabAhu, svAmIko apane gRha para legayA / bhadrabAhuke mAtA pitA mahAmuniko Ate huye dekhakara atyanta prasannamukha huye; aura sAnanda uThe tathA munirAjako bhakti pUrvaka namaskAra kara unake virAjaneke liye manohara siMhAsana diyA / jisaprakAra udayAcala para sUrya ThaharatA hai usItaraha munirAja bhI siMhAsana para baiThe / isake bAda kAntA sahita somazarmane hAtha jor3a kara kahA-dayAsindho ! danvAticandrikAyotaprayotitadigantaH / mo phumAra | mahAbhAga ! kiM nAmA ki kutastvakam // 14 // kiM putrI bada vAkyaM mAM nizamyati covaram / nAma nAma puroH pAdI provAca prabhayAnvitaH // 6 // bhadrayAraha nAnA bhagavan ! dvijavaMzakaH / somAdhiyAM samudbhutaH somarAmapurodhasaH // // jagAda taM tato yogI mahAmAga ! nidarzaya / tApakIyaM nizAnta meM dhuttAmA hasamAnamaH // 6 // abhInayamiga gehaM vinayAnatamastakaH / tadIyA pitarI bolyAnta te mahAmanim // 6 // praphulvadanI kSipraM mudA samudatiyatAm / vidhAya vinayaM mapatyA prAdAyi dhAviSTaram // 19 // upAvitranmunistatrodavAhI vA divAkaraH / sajAti: gAmArmAno
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 bhdrbaahubritr| Aja Apake caraNa-sarojake darzanase maiM sanAtha huA / tathA Apake padhAranese merA gRha pavitra huA / vibho! mujhadAsake Upara kRpAkara kisI yogya kAryase anugrahIta kriye| bAda munirAja madhura bacanase. bole-bhadra ! yaha tumhArA putra bhadrabAhumahAmAgyazAlI tathA samasta vidyAkA jAnane vAlA hogaa| isaliye ise par3hAneke liye hame dedo / maiM bar3e Adarase ise saba zAstrabahuta jaldI padAUMgA / munigajake vacana sunakara kAntA. sahita somazarma bahuta prasanna huaa| phira donoM hAtha jor3a kara bolA-prabho ! yaha ApahIkA putra hai isameM mujhe Apa kyA pUchate haiN| anugraha kara ise Apa lejAIye aura saba zAstra par3hAIye / somazarmake kahanese-bhadrabAhuko apane sthAna para livAlejAkara yogirAjane use vyAkaraNa,sAhitya tathA nyAya prabhRti saba zAstra par3hAye / yadyapi bhadrabAhu vyAca vihitAbAlI // 40 // sanAyo nAya ! bAto'ya tvatpAdAmbhojavIkSaNAra / mAma samabhadava pUrva gehaM tvadAgateH // // vimo [ mayi kRpAM kRtvA kalaM kicinirupyatAm / vyAjahAra tato yogI girA praspamiyA // 42 // bhavadIyA tmano bhada! madrayAsamAyaH / mavivAdhya mahAmAgyo vizvavidyAvizAradaH 46 tato me dIvatAmeSo sthApanAya mahAdarAt / zAstrANi sakalAnyenaM pAThayAmi yathA'birAta ! // guruvyAhAramAvaNyaM camANa sapriyo dvinH| mahAnandadhumApo mulIzasa salkarI // 5 // yausAko'yaM suto deva ! kimana paripaccyate / pAThayantu kRpAM kutlA zAkhApanamanekazaH // // iti tadvAkyato nauvA kumAra sthAnamAtmanaH bandasAhitsavakodizAmANyadhyApayazam // 1. gurUpadezA
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUlabhASAnuvAda / tIkSNa buddhizAlI thA taubhI gurUke upadezase usane sarva zAstra par3he / yaha bAta ThIka hai ki manuSya cAhe kitanA bhI sUkSmadarzI netra vAlA kyoM na ho parantu pradIpake vinA vahavastu nahiM dekha sktaa|so bhadrabAhu-guru rUpa karNadhArake dvArA calAI huI apanI uttama buddhi rUpa naukAmeM car3hakara vinaya rUpa vAyuvegase suzAstra rUpa samudrake pAra hogayA // 17 // // 79 // phira kitane dinoM ke anantara prasanna-mukhasaroja bhadrabAhune karakamala jor3akara guNavirAjita guruvarase prArthanA kI ki-prabho ! khAmIkI kRpAse mujhe saba nirmala vidyAyeM saMprApta huI / Apa janma dene vAle mAtA pitAke bhI asanta upakAra karane vAle haiN| mAtA pitA to janma janmameM phira bhI prApta hosakate haiM kintu manobhilaSita phalakI dene vAlI aura pUjanIya ye uttama vidyAyeM bahuta hI durlabha haiM // 80 // 82 // yadi Apa AjJA deto maiM apane gRha para jAUM ? isa prakAra sozAsAcchAstrANi sUkSmadhArapi / esmekSaNApi ki dIpaM pinA vastu vilokyate [78 // sadyudinAvamAstra guslAvinoditAm / vinayAnilayogAsa nAnAbhaH pAramAptavAn // 79 // tato vijJApayAmAsa praphukAnananIrajaH / amalohanya islAmI garIyAMsaM gumagurum // 18 // prabho ! prabhuprasAdena vidyA sapA nyaa'mlaa| janmadempopi pitRbhyo mazaM tvamupakArakAH // 8 // pitara prANimitacyA nana janmani banmani / abhISTaphaladA'bhyAM sadiyA dulamA janaH // 1 // mA. 3
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadrabAhu caritra | prArthanA kara aura unakI AjJA lekara kRtajJa tathA samyaktva rUpa sundara bhUSaNase vibhUSita bhadrabAhu-guru mahArAjake caraNoMko bArambAra namaskAra kara " guru mAtA ke samAna hitake upadeza karane vAle hote haiM" ityAdi unake guNoMkA cittameM saMcintavana karatA huA apane makAna para gayA / yaha bAta ThIka hai ki jo satpuruSa hote haiM ve guNAnurAgI hote haiM // 83 // 85 // usa samaya mAtA pitA bhI apane suputra bhadrabAhuko rUpa yauvanase yukta tathA sundara vidyAoMse vibhUSita dekhakara bahuta Anandako prApta huye // 86 // yaha bAta ThIka hai ki- suvarNakI mudrikAmeM jar3A huA maNi Ananda ko detA hI hai / bAda Anadinta bhadrabAhuke mAtapitA ne putrakA donoM hAthoMse AlihUna kara parasparameM kuzala samAcAra puuche| bhadrabAhu bhI apanI vidyAoMke dvArA samasta kuTumbako Anandita karatA huA vahIM para apane gRhameM rahane lagA // 87 // 88 // kisI Ta yadi vahiM yAmi nijAlayam / nigadyeti gurorAjJAmAdAya sa kRtakaH // 83 // - nAmaM nAmaM gaNAdhIzapAdAmbujayugaM mudA / hitopadeza mAteva vAlasya nilo guruH // 84 // ityAditadguNAMzvite kurvansamyaktvabhUSaNaH / zrAjagAma nijAgAra santo hi guNarAmiNaH // 85 // rUpayauvanasampannaM hRdyavidyAvibhAsuram pitarau svAtmakaM vIkSya paramAM mudamAbhatuH // 86 // nAnandayati kiM hemamudikATiyo maNiH / pitarau taM pariSvajya domyoM samprItacetaso // 87 // kSemAdikaM miyaH puSTyA tasthivAnsa svasadmani / vidyAvinodairghandhUnAmAnandaM janayanyRzam // 88 // tatrA I
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ smuulbhaassaanuvaad| 19 samaya bhadrabAhu-saMsArabharameM jinadharmake udyotakI icchA se-atyanta garvarUpa unnataparvatake zikhara Upara caDhehuye, abhimAnI, apanI kapolarUpa jhAlarIse utpanna huye zabda . se icchAnusAra pracura rasayukta mahAvidyArUpa nRtyakAriNI ko nRtya karAnevAle tathA dusaroMse bAda karanemeM pravINa aise 2 vidvAnoMse vibhUpita mahArAja padmadhara kI sundara sabhAmeM gayA // 89 // 91 // padmadhara nRpati bhI samasta vidyAoMmeM vicakSaNa dvijocama bhadrabAhuko AtA huA dekhakara tathA use apane purohitakA putra samajhakara manohara AsanAdise usakA satkAra kiyaa| vaha bhI mahA. rAjako AzIrvAda dekara samAke vIcameM baiThagayA // 9 // // 93 // vahAM para una madoData vAmhaNoMke sAtha vivAda karake udayazAlI tathA vizuddha AtmAke dhAraka bhadrabAhune syAdvAda rUpa khaDgase una sabako jIte // 9 // aura sAthahI unake tejako dabAkara apane teja sAvanyadA padmAgharabhUpatisaMsadam / cikIjinadharmassoyota Doke samAsada || malavaMgatugAdiyAnamahodataH / paNDimaNDitA ramyA pAdavidyAvinArada: // 9 // khagazAlarIjammAninAdana nijecchayA / natapadrimahAvidyAnaTInuramAvitAm // 15 // madvAhumahAmaTaM dRSTvA''yAta vidyApatiH / puroSataH muI jhAvA vizvavidyAvicakSaNam // 12 // bahu saMmAnayAmAsa mnonynaadimiH| datvA'zIrvacanaM so'pi mapyesamamupAvizat 193 // phurvatanamahAbAda sana vigairmadostaiH / sAhArakaravAlena sAvAnajInayat // 9 // vidhUpa vAdinA
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 bhadrabAhu caritra - ko prakAzita kiyA jaise candrAdike tejako dabAkara sUrya apanA teja prakAzita karatA hai ||15|| buddhimAna bhadrabAhune apanI vidyAke prabhAvase sabhAmeM baiThe huye samasta rAjAdiko pratibodhita karake jainamArgakI atyanta prabhAvanAkI // 96 // bhadrabAhuke isaprakAra prabhAva ko dekha kara rAjAne jinadharmako grahaNa kiyA aura santuSTacitta hokara usake liye - vastrAbhUSaNa pUrvaka bahuta dhana diyA ||17|| bAda vahAMse bhadrabAhu apane gRhapara AyA / na koI aisA vAgmI hai, na koI vAdI hai, na koI zAstrakA jAnane vAlA hai, na koI jJAnavAna hai tathA na koI aisA vinaya zAlI hai, isaprakAra buddhimAnoM ke dvArA prasiddhiko prApta huye buddhizAlI bhadrabAhune ekadina apane mAtapitAse vinaya pUrvaka kahA - || 98 // 99 // tAta ! maiM saMsAra bhramaNase bahuta DaratAhUM / isaliye isasamaya tapagrahaNa karanekI icchA hai / yadi prItipUrvaka AjJA deto sukha prAptike arthaM tapa grahaNa karUM // 100 // isaprakAra putrake tejI nijamAvivakAra saH / mahodayo vizuddhAtmA candrAdInAM yathA rviH||95 pratiyogya mahIpAdastatra janaprabhAvanAm / akASInitarAM dhImAnAtmavidyAprabhAvataH // 96 // gRhItajinamArgeNa bhUbhujA tuSTacetasA / dataM bahudhanaM tasmai zrImAbharaNapUrvakam // 97 // tataH svAvAsamApA'khI nehambAmmI kvirbhuvi| vAdI bhAgamakaH ko'pi vijJAnI vinayI pada // 98 // itthaM saMvarNitaH khyAtiM parAmApa yudhottamaiH / ekadAM pitarau prokre prazrayAtvadvirA sudhIH // 99 // savatramaNa bhIto'haM saMgitastato'dhunA / AjJAprayAnti cetrItyA tarhi gRhAmi zarmaNe || 100|| bhASitaM bhASitaM tAbhyAM zrutveca
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUlabhASAnuvAda / duHkhakArI vacanoMko sunakara mAtApitAne kahA-putra ! isa prakAra niSThura bacana tumheM kahanA yogya nahIM! // 1.1 // pyAre ! abhI tuma samajhate nahIM are ! kahA~ yaha keleke garbha samAna atizaya komala zarIra ? aura kahA~ acche 2 satpuruSoM ke liyebhI durlabha asahya vratakA grahaNa // 10 // abhIto bilkula tumhArI bAlyAvasthA hai isameM to paJcandriyasamutpanna sukhoMkA anubhava karanA caahiye| isakebAda vRddhAvasthA tapagrahaNa karanA // 1.3 // mAtApitAke vacanoMko sunakara sarala hRdaya bhadrabAhu bolA-tAta ! Apane kahA so ThIkahai parantu vratadhAraNa kiye binA yaha mAnavajIvana niSphala hai, jaise sugandhaka binA puSpa niSphala samajhA jAtA hai|||10||dekho!-mohii puruSoMke dehako grahaNa karaneke liye eka ora to mRtyu tayAra hai aura eka ora vRddhAvasthA tayAra hai to aise zarIrameM satpuruSoMko kyA AzA hosktiihai||10||aur phira jaba jarAse jarjarita tathA tRSNAke sthAna isa zarIrameM vRddhA sada tujaH / daMte baco vaktuM na yukaM nimuraM kaTu // 1.1 // putra ! pugne kadalIgarbhavanmUdu / kA'yaM yatAho'so mahatAmapi duddharaH // 1.2 // musyAi. punAmurkhapAlye pondiyasamudbhavam |grhnniiyN tataHsUno vAdiSaye vimalaM sapA-1 parakhadIyamAkapAnavAMtAtaM sadAzayaH / matahIna pA tAtanAya niganyapuSpapada // 14 // ekato prasate mRtyurekato prasate jarA mohinA dehinA deha kAmayA tatra mahAmanAm // 1.5 // mAdikamadhye punaH pAte jAgaritAike tAta!
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadrabAhu-caritra / vasthA apanA adhikAra jamA legI taba tapa tathA vrata kahA~? dUsare ye bhoga pahale to kucha sundarase mAlUma par3ate haiN| parantu vAstavameM-sarpake zarIra samAna duHkhake denevAle haiM, santApake karane vAlehaiM aura paripAkameM atyanta duHkha ke denevAle haiM // 107 // kugatirUpa khArejalase bhare huye tathA pIDArUpamakarAdi jantuoMse kalaMkaSa isa asAra saMsAra samudrameM jIvoMko eka dharmahI zaraNa hai||108||dekho! mohI puruSa ina bhogoMmeM vyartha hI moha karate haiM kintu jo buddhimAna haiM ve kabhI moha nahIM karate isaliye kyA mokSakA sAdhana saMyama grahaNa karUM 1 // 109 // ityAdi nAnA prakArake uttama 2 vacanoMse vairAgyahRdaya bhadrabAhune asanta mohake kAraNa apane mAtApitAdi samasta-bandhuoMko samajhAyA / aura usake bAda-mAtApitA kI AjJAse-saMyamake grahaNa karanekI abhilASAse goviinaacaarykepaasgyaa||110||119aur unheM namaskAra dRSyAsade tatra ka tapo ka japo vratam // 1.6 // bhogAstu bhogibhogAbhA duHkhadAkhApakArakAH / mApAtamadhurAkArA vipAke tIbadAkhadAH // 107 // saMsArasAgare'sAra gatikSArajIvane / yAtanAnakasakANe gharaeyaM dharmamahinAm // 10 // momuhAti sudhA mUDho na caiteSu vicakSaNaH / tato'haM kaMgrahI yAmi saMyama zivasAdhanam // 10 // balAdivividhaiAkyamadro'sau samanbuSat / pitrAdInikhilAnbandhUnmahAmohanibandhanAn // 10 // tato nidevatasteSAM . nirvedAhitamAnasaH / ayAsItsaMyama lipsugovarddhanavaNAdhipam | 113 praNamya pranayAnoce sudhIstaM vihitAali / dehi.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUlabhASAnuvAda / kara vinayarpUvaka hAthajor3akara bolA-svAmI ! kA~ke nAza karanevAlI pavitra dIkSA mujhe deo // 16 // bhadrabAhuke vacanoMko sunakara govarddhanAcArya bole-vatsa ! saMyamake dvArA apane mAnavajIvanako saphala kro| gurUkI AjJAse bhadrabAhubhI AtmAke duHkhakA kAraNa bAhyAbhyantara parigrahakA tyAgakara harpake sAtha dIkSita hogaye // 113 // 11 // niSi tathA zreSThabUtoMse maNDita kAntizAlI, saMsArake bandhu tathA digambara (nirganya) sAdhuoMke mArgameM sthita bhadrabAhu-saMyake samAna zobhane lage / kyoMki sUryabhIto rAtrise rahita tathA vartulAkAra hotA hai, tejasvI hotA hai, sAre saMsArakA bandhu (prakAzaka) hotA hai tathA gaganamArgameM gamana karatA rahatA hai // 15 // muniyoke mUlaguNa rUpa manohara maNimayahAralatAse vibhUSita tathA dayAke dhAraka bhadrabAhu muni jIvoMke priya tathA hitarUpa bacana bolate the // 16 // pratijJAoM ke grahaNa pUrvaka dunibAra kAmarUpahAthIko brahmacaryarUpa vRkSama bA~dhane vAle, parigrahameM mamatva pariNAmakA chedana karane devAmalo dIkSA karmamamaniyaINAm // 1 // tadvArasAkarNanAdyogI pAra bhASita param / vidhehi yasa | sAphalyaM saMpamenAmajanmanaH // 13 // guradAhAmA prAmAjIparayA mudA / hitvA sa dvidhA dhIrA dediduHsAnivandhanam ||19nioNpvrpRtaabhyo mAnaro lokavAndhavaH / niramparapapasyo'pi rogI rayipimvan ! hanimUlaguNodAramaNihAravirAjitaH / udyApAramAbAdI priyapAnAvadanA
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadraSAhu-caritravAle, rAtri AhArake tyAgI, apane AtmasvarUpakA jAnane vAle, zAstrAnusAra gamana AlApa bhojanAdi karane vAle, yathAvidhi AdAna nikSepaNAdi samitiyoMmeM aticAra na lagAne vAle, indriya rUpa azvako AtmAdhIna karanevAle, chaha Avazyakakarmake pAlaka, vastratyAga, loca, pRthvIpara zayana, snAna, khar3e hokara bhojana, dantakAna dhonA tathA ekamukta Adi parISahake jItanevAle, samasta saMghako Anandita karanevAle tathA atyanta vinayI yuddhimAna bhadrabAhumunine apane gurUke anugrahase hAdazAGga zAstra pddh'e|| 117||12||phir apanemeM zrutajJAnakI pUrNatA huI samajha kara bhadrabAhu-jabazzrutajJAnakI bhaktise kAyotsarga dhAraNakara sthita the usasamaya prAtaHkAlameM samastadeva tathA manuSyoM ne Akara bhadrabAhu mahAmunikI asanta bhaktipUrvaka harSake sAtha pUjanakI // 12 // 123 // apane gAMbhIryase samudrako gRhan prattopayogIni zIlazAle niyantrayan / durvAramAramAta mUchI chindampariahe // 17 // kSepayakSapadAhAraM khkhruumaahitaashyH| sUtrophagamanAlApAnAna kurvanvizuddhadhIH // 14 // yayokAdAnanikSepamalAyudhAnamAzrayana / jitapazcAta durvAnI SaDAvazyakamAdhavada // 16 // vicalalocamUzayAsthAneSu sthitibhojane / bhadantapAvane kamake nitaparISahaH // 11 // gurolamahAdImAna dvAdazAhamapApaThan modayansakaLaM saha vahanvinAmulvanam // 12 // pathamiH kulakam, zrutasaMpUrNatAmAptamiti saMcinsa bhadoH zrutamaktyA samAdAya kAyotsargasthitaH praye // 11 // sadA suranarA; sarve samabhyeyAtibhajitaH / caka: pUjAM pramodena bhadrabAhumahAmuneH / / 133 // gAmbhIryeNa jitAmbhodhiH kAntyA nirmitazItaguH /
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmuulbhaassaamukhaai| - 2 jItane vAlA, kAntisa candramAko lajjita kAne vAlA, tejake dvArA sUryako jItane vAlA tathA dhairyase sumeru parvata ko nIcA karane vAlA ityAdiguNamaNimAlA nApa bhUSaNase vibhUSita tathA sampUrNa jagatako AnandakA dene vAlA bhadrabAhu atyanta zobhane lgaa||12||125|| phira kuchadinoM bAda-govarddhanAcAryane bhadrAhako guNaratrakA samudra samajhakara apane AcArya padameM niyojita kiyA / bhadrabAhu bhI apane kAntisamUhako prakAzita karatA huA tathA mahAmoha rUpa andhakArakA nAza karatA huA govarddhana guruke padameM aisA zobhanelagA jaisA udayAcala parvata para sUrya zobhatA hai| kyoMkisUryabhIto jaba udayaparvata para AtA hai usasamaya apane kAntisamUhako bhAsura karatA hai tathA andhakArakA nAza karatA hai // 12 // 12 // yaha ThIka hai ki-puNyakarmake udayase jItroMkA acche uttama vaMzameM janma hotAhai, utkRSTa zarIra saMprApta tesA nisasamma yapa jitamandara ilAdigunamANimAnAra bhAmaraH / niHzapamagadAnandadAyaka mUriMgavI / 125 // mApadaMnI panI mAga samapramAgaram | khapade yAMnayAmAna bharapAI ganAgi // 126 bhAgaliza. mAmAra mahAmohanamoran / zubha'mA gussAna ilayA pAra ! 13 // vikhyAto tApI jananamuragupaM dehinA dehamuda myA vidhAnAmA guNaguruguruERITESH
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadrabAhu caritrahotA hai, manohara tathA anavadya vidyAyeM prApta hotI haiM, guNoMse viziSTa guruoMke caraNakamalameM atyanta bhakti hotI hai, gaMbhIratA udAratA tathA dhairyAdi guNoMkI upalabdhi hotI hai, uttama cAritra hotA hai, prabhutvatA hotI hai, jainadharma meM zraddhA (AsthA) hotI hai tathA candramA ke samAna nirmala anantakIrtti prApta hotI hai // 128 // nirmala jJAnarUpa kSIrasamudra kI vRddhi ke liye candramA~, zrIgovarddhana guruke caraNa rUpa udayAcala parvatake liye sUrya, manohara kIrttike dhAraka, uttama 2 guNoMke Alaya tathA muniyoMke svAmI zrIbhadrabAhu munirAjakA Apaloga sevana kareM ||129 // iti zrIratnakIrtti AcArya ke banAye huye bhadrabAhu caritra ke abhinava hindI bhASAnuvAdameM bhadrabAhuke dIkSAkA varNanavAlA prathama - pariccheda samApta huA ||1|| * gAmbhIyoMdA yedhairyaprabhRtiguNaguNI varyavRttaM prabhutvaM zraddhA zrIjenamArge zazidharavizadA'mantakIrtiH supuNyAt // 128 // bimalabodhasudhAmbudhicandrakaM gurupadodamabhUdharabhAskaram | lalitako samudAraguNAkarya bhagata bhadrasutaM muninAyakam // 129 // iti zrImadrabAhucaritre AcAryazrIratnanandiviracite bhadrabAhudIkSA varNano nAma prathamaH paricchedaH // 9 //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ ditIya pariccheda / pathAt zrIgovaInAcArya-nAnAprakAra tapazcaraNa kara antameM cAra prakAra AhArake parityAga pUrvaka cAra prakArakI ArAdhanAoMke ArAdhanameM tatparahuye aura samAdhi pUrvaka zarIrako chor3akara deva tathA devAGganAoMse yukta aura utkRSTa sampatti zAlI svargameMjAkara deva huye||1||2|| udhara zrImadrabAhu AcArya-apane samasta saMghakA pAlana karate huye bhavya manuSyoMko santuSTa karate huye tathA dUsare matoMko bAdhita ThaharAte huye zomate the // 3 // tathA pRthvI maNDalameM Ananda bar3hAte huye aura dharmAmRta varSAte huye zrIbhadrabAhu munirAja-tArAoke samUhase yukta jaisA candramA gaganamaNDalameM viharatA rahatA hai usItaraha pRthvIvalayameM vihAra karane lage nan dvitIyaH pricchedH| gaNI govaInavAva viSAya vividha samAprAnte prAyaM samAdAya pAebhanArata: samApinAsusajya prapade rizAsadam / devadevAgaNamuSTaM pu paramasampadA // 2 // tato gaNAdhipo bhadraH poSayansaka gaNam / topapagniviDAbhayAntapandurmataM vAkuvalayAnanda silpAmataM muvi / munitArAgaNAkIrNaH zazIna vivahAra saH // bhavantIviSamApa vinitaapmaan|
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadrabAhu caritra / viveka vinaya dhanadhAnyAdi sampadAoMse samastadeza ko jItane vAle avantI nAmaka dezameM prAkArase yukta (veSTita) tathA zrIjinamandira, gRhastha muni utama dharmase vibhuSita ujjayinI nAma purI hai // 5 // 6 // usameM - candramAke samAna nirmala kIrttikA dhAraka, candramA ke samAna Ananda kA denevAlA, sundara 2 guNoMse virAjamAna, jJAna tathA kalA kauzalameM sucatura, jina pUjana karanemeM indra samAna, cAra prakAra dAna denemeM samartha, tathA apane pratApase sUryako parAjita karane vAlA candragupti nAma rAjA thA ||7||8|| usake - candramA~kI jyotsnAke samAna prazaMsanIya tathA rUpa lAvaNyAdi guNoMse zobhAyamAna candrazrI nAma rAnI thI // 9 // 28 kisIsamaya mahArAja candragupti-sukhanidrAmeM bAta pitta kaphAdi rahita (nIroga avasthA meM ) soye huye the / usa samaya rAtri ke pichale pahara meM - Acaryajanaka nIce likhe huye solaha khoTe svapna dekhe / ve ye haiM- kalpavRkSa kI vivekavinayAnekadhanadhAnyAdisampadA // 5 // amAduvayinI nAnA purI prakAraceSTitA / zrI jinAgArasAgAramunisaddharmamaNDitA // 6 // candrAvadAtasatkosiMcandravanmodakartRRNAm / candraguptirnRpastatrA'ca cAruguNodayaH // 7 // jJAnavijJAnapArINI jinapUjApuraMdaraH / caturddhA dAnadakSo yaH pratApacitabhAskaraH // 8 // candrazrImAMminI tasya candramaH zrIrivAparA / saMtI matalikA jAtA rUpAdiguNazAlinI || 9 || ekadAisau vizAMnAyaH ataH puMndriyA nizAyAH pazcime yAme vAtapittakaphAtigaH // 10 // imAn 1
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ amUlabhAvAnuvAda / zAkhAkA TUTanA (1) sUryakA asta honA (2) cAlanIke samAna chidra sahita candralamaNDalakA upaya (3) bAraha phaNavAlA sarpa (8) pIche lauTA huA devatAoMkA manohara vimAna (5) apavitra sthAna para utpanna huA vikasita kamala (1) nRtya karatA huA bhUtoMkA parikara (7) khadyotakA prakAza (8) antameM thor3ese jalakA bharA huA tathA bIcameM sUkhA huA sarovara (9) suvarNake bhAjanameM zvAnakA khIra khAnA (10) hAthIpara car3hA huA bandara (11) samudra kA maryAda chor3anA (12) choTe 2 baccoMse dhAraNa kiyA huA aura bahuta bhArase yukta ratha (13)UMTa para car3hA humA tathA dhUlise AcchAdita rAjaputra (14) dedIpya. mAna kAntiyukta ratnarAzi (15) tathA kAle hAthiyoMkA yuddha (16) ina svapnoMke dekhanese candraguptiko bahuta Azcarya huaa| aura kisI yogirAjase inake zubha tathA azubha phalake pUchanekI abhilASAkI // 10-17 // poyA isamAna dadazo''aryakArakAn / pAtrapAdapayAkhAyA mAmalamana ve // vatIya titakSamacantaM vidhumaNDalam / turIyaM phaNinaM same phnndvaadshmnndditm||11|| vijJAna mAphino karma vyApaTantaM vimAhuraM / phamamaM tu pavArastha mUtyanta matAndam // vadotoyotamahAvIramAnvayajala paraH / madhye zuSka ImapAne punaH kSIrAmabhakSaNam || 14 | zAkhAmRgaM gajAsyamAdhi phulApanam / zAmamA napA pattabhUribhAramataM rapam // 15 // rAmaputraM mayAsvaM rajasA pihitaM punaH birAmi panakAnti yuvaM bAsitadantinoH // 15 // sAnimAvimAsAnimita. 'mAnasaH / piyanina pikataM teSAM zuSAzamam // 17 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhdrbaahu-pritr| . udhara zuddha hRdaya bhadrabAhu AcArya--aneka dezoM meM vihAra karate huye bAraha hajAra muniyoMko sAtha lekara bhavya puruSoMke zubhodayase ujjayinImeM Aye aura pura cAhira upavanameM jantu rahita sthAnameM Thahare // 18 // 19 // sAdhuke mahAtmyase vana-phala puSpAdise bahuta samRddha hogayA / vanapAla-munirAjakA prabhAva samajhakara vanamese nAnA prakAra phala puSpAdi lekara mahArAjake pAsa gayA aura unake Age rakhakara savinaya madhuratAse bolA-deva! Apake puNyakarmake udayase munisamUhase virAjamAna zrIbhadrabAhu maharSi upavanameM Aye huye haiN| vanapAlake bacana sunakara mahArAja candragati atyanta Anandita huye| jaise meSake garjitase mayUra Anandita hotA hai| usasamaya rAjAne vanapAlake liye bahuta dhana diyA aura munirAjake abhivandanakI utkaNThAse nagara bharameM Ananda merI dilavAkara gIta nRtya vAdina apA'sau viviSAndezAnviharan gaNanAyakaH / vivAdazasahasreNa munimiH saMyutaHzumAra ||1||vishaalaapurmaayaatststhivaanbhvypunnytmttr ninantakasthAne baayopaaneshmaabhyH||18|| phalitaM tatmabhAvena vanaM nAnAphalotkarai / vanapAkhato hAlA sanmahAtmya mahAmuneH // 19 // phalAdikaM tato DAlA japAma bhUpasAnidhim / bhumAdikaM puraskaya jagAda vacanaM param // 20 // rAjasvadIpapuNyena bhadrabAhuNAmaNIH / bhAvagAma lagAne munisandohasaMyutaH // 11 // samAkarNya vacakhAsa candragatiSi ApatiH / paramAmudamApa zikhAMva ghananikhanaM // 29 // bahu vitaM dadau tase cikI(gaNivandanAm / mAnandamerikA ramyA dApayitvA marASipaH // 23 // gItamanavAyaH dhAmantAdinaparyutaH / nijaMgAla mahAbhUlA bandita saMmatAdhipam // 3 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUlabhASAnuvAda | za tathA sAmantAdi sahita mahAvibhUti pUrvaka nagarase bAhira nikale || 20 - 25|| aura AcArya mahArAja ke pAsa jAkara vinaya bhAvase unakI pradakSiNAkI tathA jalaganyAdi dravyoMse unake caraNoMkI pUjana kI / pazcAt kramase ora 2 muniyoMkI bhI abhinandanA stuti tathA pUjanAdi karake unake mukhAraviMda se saptatatva garbhita dharmakA svarUpa sunaa| usake bAda maulivibhUSita mastaka se bhakti pUrvaka praNAma kara aura donoM karakamaloMko jor3akara bhadrabAhu zrutakevalI se pUchA / nAtha ! maiMne rAtrike pichale praharameM kalpadrumakI zAkhAkA bhaMga honA prabhRti solaha svapna dekhe haiM / unakA Apa phala kaheM / rAjAke bacana sunakara - dAMtoMkI kiraNoMse sAre dizA maNDalako prakAzita karanevAle yogirAja bhadrabAhu bole- rAjan ! maiM khapnoMkA phala kahatA hU~ use tuma svastha citta hokara suno| kyoMki inakA phala - puruSoMko vairAgyakA utpanna karane vAlA tathA AgAmI khoTe kAlakA samAsAdya sa sUrIzaM parosya prabhayAnvitaH / samabhyarcya guroH pAdAvasA dikaiH // 16 // praNanAma mahAbhaktyA kramAdanyamunAnapi / sahatatvAnvitaM dharmamadhI zrIruvAkyataH // 27 // tato'tibhatito navA maulimaNDitamadinA / kusIkRtaistAcyaH papraccheti zrutekSaNam // 28 // nityAmahamadAkSaM svamAnpoTakAkAnimAn / surasAsAmavAdItphalaM rUpameza mAm // 29 // nizamya bhApita mAna bhASitaM khanam daMtAyotitAnepadikvakaM yoginAyakaH // 30 // praNidhAya maro 1
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 32 bhadrabAhu caritra sUcana karane vAlA hai| sabase pahale jo ravikA asta honA dekhA gayA hai-so usase isa azubha pazcama kAlameM ekAdazAGga pUrvAdi zrutajJAna nyUna ho jAyagA / (1) kalpavRkSakI zAkhAkA bhaMga dekhanese aba Age koI rAjA jina bhagavAnake kahe huye saMyamakA grahaNa nahiM kareMge (2) candramaNDalakA bahuta chidrayukta 'dekhanA paJcama kalikAlameM jinamata meM aneka matakA prAdurbhAva kahatA hai ( 3 ) bAraha phaNayukta sarparAjake dekhanese bAraha varSa paryanta atyanta bhayaMkara durbhikSa par3egA ( 4 ) devatAoM ke vimAnako ulTA jAtA huA dekhanese paJcamakAlameM devatA vidyAdhara tathA cAraNamuni nahiM AveMge ( 5 ) khoTe sthAnameM kamala utpanna huA jo dekhA hai usase bahudhA hIna jAtike loga jina dharma dhAraNa kareMge kintu kSatriya Adi uttamakulaM saMbhUta manuSya nahiM kareMge ( 6 ) Azcarya janaka jo rAjansamAkarNaya tatphalam nirvedajanake puMsAM bhAvya satkAlasUcakam // 31 // kherakhamamAlokAtkAle'na pazcame'nume / ekAdazAGgapUrvAdicataM hInatvamedhyati // 32 // suradrumalatAmaGgadarzanAdbhUpa ! bhuuptiH| nAto sayamaM kopi prahISyati jimoditam // 33 // bahurandhAnvitasyendomaMNDakAlokanAdiha / matabhedA bhaviSyanti bahavaH jinazAsane // 34 // dvAdazodaphaNATopamaNDitAramavIkSaNAt / dvAdazAbdamitaM raudraM durbhikSaM tu bhaviSyati // 35 // vyAghuvyamAnaM gIrvANavimAnaM dIkSitaM tataH / kAkhe'sminA''gamiSyanti surakhecaracAraNAH // 36 // kaMcAmbujamutpatraM dRSTaM prAyeNa tena vai| jinadharme vivAsyanti honA 'na kSatriyAdayaH // 37 // bhUtAnAM navanaM rAjatrAkSeoradbhutaM tataH / nIcadevaratAmUDA 1
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ mamUlabhASAnuyAda / 33 bhRtIkA nRtya dekhA hai usase mAlUma hotA hai ki manuSya nIce davoMmeM adhika zraddhAke dhAraka hoNge| (0) khadyotakA. udyAta dekhanasa-jina sUtrake upadeza karane vAle bhI manuSya mithyAtva karake yukta hoMge aura jina dharma bhI kahIM 2 rahaMgA / (8) jala rahita tathA kahIM thor3e jalase bhare huye sarovarake dekhanasejahA~ tIrthakara bhagavAnake kalyANAdi huye haiM aise tIrthasthAnoMmeM kAmadevake madakA chedana karane vAlA uttama jinadharma nAzako prApta hogA / tathA kahIM dakSiNAdi dezameM kucha rahegA bhI (9) suvarNake bhAjanameM kuttene jo khIra khAI hai usase mAlUma hotA hai ki-lakSmIkA prAyaH nIca puruSa upabhoga kareMge aura kulIna puruSoMko duppA. pya hogii| (10) UMce hAthI para bandara baiThA huA dekhanese nIca kulameM paidA hone vAle loga rAjya kareMge kSatriya loga rAjya rAhata hoNge| (11) maryAdAkA bhaviSyantAha mAnavAH // 18 // adyAMnA yAtanAkA dinamUnopadezaH / milApa bahulAstucchA jinapopi mAnana // 39 // sarasA papamA riphanAticna / jinajanmAdikalyANakSetra nIyavamAdhite || 4-10 nAgamaNAMta sadanoM mAravAdanisA svAsthatAha kAMcanAnda viSaya dakSiNAdi / yumnama, janAsamaya pAne bhapakSanikSalAn / bAmapanti praznAH pAtamAna durAzayA // 12 // nAnAnanamAnAnazAmRgAnagakSanAn / rAhAMnA vidhAyani akulA na mAnA // mAnAmahunataH sindhAraspani marato ki !
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhdrbaahu-pritr| ullaMghana kiye huye samudrake dekhanese prajAkI samasta lakSmI rAjA loga grahaNa kareMge tathA nyAyamArgake ullaMghana karanevAle hoNge| (12)bachar3A se vahana kiye huye rathake dekhanese bahudhA karake loga tAruNya avasthAmeM saMyama grahaNa kareMge kintu zaktike ghaTajAnese vRddhA avasthAmeM dhAraNa nahIM kara skegeN| (13) UMTa para car3he huye rAjaputrake dekhanese jJAta hotAhai ki rAjAloga nirmala dharma chor3akara hiMsA mArga svIkAra kareMge / (14) dhUlise AcchAdita ratnarAzike dekhanese-nigranthamuni bhI parasparameM nindA karane lgeNge| (15) tathA kAle hAthiyoMkA yuddha dekhanese megha manobhilaSita nahiM vage / (16) rAjan ! isaprakAra svapnoMkA jaisA phala hai vaisA maiMne tumase khaa| rAjA bhI svapnoMkA phala sunakara saMsArase bhayabhIta huA aura manameM vicArane lagA // 16-19 // - aho ! vipatti rUpa ghAtaka duSTajIvoMse bhotapota bhare huye tathA kAlarUpI amise mahA bhayaMkara isa asAra janAnAM ca bhaviSyanti bhUmipA nyAyalakAH // // pasaravAhetodarapAkAsusaMyamam / tAruNye cAcariSyanti vAdhikye nAparAjitaH // 45 // kramelA samArUDharAjaputrasya vIkSaNAt / hiMsAvidhi vidhAsyanti dharma hatvA'maka nRpAH // 46 // rajasAmacyAditasamanarAzarIkSaNato bhRzam / kariSyanita napAH yo niyanyamunayo miSaH // 17 // mattamAtAyoyuvIkSaNAkRSNayoriha / manomilapitA vRSTi na vidhAsyanti vAridAH // 4 // iti svamaphalaM proka mayakA gharaNI pate !| nizamya bhavabhIto'sA cintayAmAsa mAnase || sArAsArakAntAre vipatisvApadAphale / kAlAnanamahAbhIme mIti pramAdbhavA // 50 // dehe nehe
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ mamUkhamASAnuvAda | saMsAra vanameM kevala bhramase yaha jIva bhramaNa karatA rahatA hai ||10|| aho ! rogakesthAna, nAnAprakArakI madhura 2 vastuoMse parivardhita kiye huye, guNarahita, tathA duSToM ke samAna duHkha dene vAle isa zarIra meM yaha AtmA kaise moha karatA hogA 1 // 51 // ye bhoga sarvake samAna bhayaMkara hai, asantoSake kAraNa haiM, sevana ke samaya kucha acche se mAlUma dete haiM parantu paripAka (agAmI) samayameM kimpAkaphalake samAna prANoM ke nAzaka haiN| bhAvArtha - kiMpAkaphala Upara se to bahuta sundara mAlUma detA hai parantu khAne para binA prANa liye nahIM chor3atA / vaise hI ye bhoga haiM jo sevana samaya to jarA manoharase mAlUma dete haiM parantu vAstava meM duHkhahI kAraNa haiM // 52 // 5 35 aho ! kitane kheda kI bAta hai ki yaha jIva bhogoM ko bhogatA to hai parantu uttarakAlameM hone vAle duHkhoMko nahIM dekhatA jisaprakAra vilAba prItipUrvaka dUdha pItA huA bhI Uparase par3hane vAlI lakar3IkI mAra sahana kiye jAtA hai / isaprakAra bhava bhramaNase bhaya " jAmiSTeH poSite'pi guNAtige mosu kathaM prANAM palaH // 51 // bhogAstu bhogikTrImA atRvinA mRgaam| zrApAne gundAH pAkeka pattrAH // 52 // bhuNabhAMgAve dudumAyo / kuTaM nRpadaMzakaH // 51 // iti nirvedamAsAya svazramamabhItIH / rAjyaM naye
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadrabAhu-caritra bhIta mahArAja candragutine zarIra gRhAdi saba vastuoMse virakta hokara apane putra ke liye rAjya de diyA / tathA samasta bandhu samUhase kSamA karAkara bhadrabAhu gurukeM samIpa gayA aura vinaya pUrvaka jinadIkSAke liye prArthanA kI / phira svAmIkI AjJAse bAhyAbhyantara parigrahakA parityAga kara ziva sukhakA sAdhana zuddha saMyama svIkAra kiyA // 53-55 // eka dina zrIbhadrabAhu AcArya jinadAsa zeThake ghara para AhArake liye Aye / jinadAsanebhI svAmIkA atyanta Ananda pUrvaka AhvAnana kiyA / parantu usa nirjana gRhameM kevala sATha dinakI AyukA eka bAlaka pAlanemeM jhUlatA thA / jaba munirAja gRhameM gaye usasamaya bAlakane-jAo !! jAo !! aisA munirAjase kahA / bAlakake adbhuta bacana sunakara munirAjane pUchA-vatsa ! kaho to kitane varSataka ? phira bAlakane davA dehe gehe'tisatramAt // 54 // kSamApya kalAnbandhUnsamAsAdya gurU ttH| prazrayAtrArthayAmAsa dIkSAM bhavAviraphapIH // 55 // gAgaMno'nuzayA bhUpo hitvA saI vidhA sudhIH / aAha saMyama zuddha sAdhaka sipazarmaNaH // 56 // apakasmindine bho bhadraSAhuH samAyayau / zreSThino jinadAsasya kAyasthityai niketane // 5 // svAmI paramAnandApratipAi yoginam / tatra zUnyagaI baiko vidyate kevaLa zivaH // 58 // mokhikAntargataH pAThadivasamAmitastadA / gaccha gaccha / / poSAdImatvA mAninA tam // 59 // zizukaH punastana kiyanto'ndA:
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUlabhASAnuvAda | kahA - bAraha varSaparyanta / bAlakake bacanase munirAjane nimitta jJAnase jAnA ki mAlavadezameM cAraha varSaparyantabhISaNa durbhikSa pdd'egaa| dayAlu munirAja antarAya samajha kara usIsamaya ghara se vApisa vanameM cale gaye // 56-61 // pazcAt zrIbhadrabAhu AcAryane-apane sthAna para Akara samasta munisaMgha ko bulAyA aura tapa tathA saMyamakI vRddhike kAraNa vacana yoM kahane lage - sAdhuoM ! isa dezameM bAraha varSakA bhISaNa durbhikSa par3egA / dhanadhAnya tathA manuSyAdise paripUrNa aura sukhakA sthAna yaha deza cora rAjAdike dvArA luTAkara zIghra hI zUnya ho jAyagA / isaliye saMyamI puruSoM ko aise dAruNa deza meM rahanA ucita nahIM hai / isaprakAra svAmI ke vacana sampUrNa saGghane svIkAra kiye aura bhadrabAhu munirAjane bhI usIsamaya samasta saGgha sahita usa dezake chor3ane kI abhilApAkI // 62-65 // jaba zrAvakoMne munirAjake saGgha sahita jAne ke 1 zikSA | pada dvAdazAbdA mune 1 ce nizamya tadvanaH punaH // 6- // nirmitajJAnatI jhAsInmunirutpAta madbhutam zaradvAdaza paryantaM durbhikSaM madhyamaNDale // 61 // bhaviSyatitarAM ceti kRpAdramanasA muniH / antarA vidhAyA''nu tato vyApuTito gRhAt // 61 // samabhyasyA''nmanaH sthAnaM samAhUya nijaM gaNam / vyAjahAra tata yogI tapaH saMyamabRMhaNam // 62 // samA dvAdaza durbhikSa bhaSinAna yoginaH / dhanadhAnyajanAkIrNo janAnto'yaM mukhAkaraH // 64 // zUnyo bhaviSyati kSipraM taskara nRpatuSTanaiH / tataH sUyaminAM yukaM nAtra sthAtuM gusiMga // 65 // nimana gaNeneti pratipaNaM guroSaMcaH / piniIesto jAvo ganaganagaNAnvitaH // 66 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 bhadrabAhu paritrasamAcAra suneto usausamaya svAmI ke pAsa Aye aura vinayase mastaka navAkara bole-bhagavan ! Apake gamana sambandhi samAcAroMke sunanese bhaktike bhArase vaza huA hama logoMkA mana kSobhako prApta hotA hai // 66 // // 6 // nAtha ! hamalogoM para anugraha kara nizcalatAse yahIM para rahaiM / kyoMki-gurUke vinA saba pazuoM ke samAna samajhAjAtA hai|68||jisprkaar sarovara kamalake vinA, gandharahita puSpa sugandhake vinA, hAthI dAMtake vinA zobhAko prApta nahiM hotA usItaraha mavyapuruSa gurUke vinA nahIM zobhate // 69 // isaprakAra zrAvakoMke bacanoMko sunakara bhadrabAhu munirAja bole-upAsakagaNa ! tumheM mere bacanoMpara bhI dhyAna denA cAhiye / dekho ! isa mAlavadezameM bAraha varSa paryanta anAvRSTi hogI tathA atyanta bhayaMkara durmikSa par3egA / isaliye vrata bhaGga honeke bhayase sAdhuoMko idhara nahiM rahanA cAhiye / 70-71 // samasta zrAvaka kSutveti sakalAH zrAdA abhyessa muninAyakam / praNipatya vacaH procuniyAnata. mastrakAH // 6 // vijihIrSoM samAkarNya bhagavan | bhavatAmataH / kSobhameti mano mAkaM maphibhAravazIkRtam // 18 // svAmitra rUpA kutlA sthIyatA sthiracetasA / yato gurU vinA sarve bhavanti pazusAnimAH // 19 // davAkaro vinApanaM nirgandha isameM yathA / mAti danta binA vantI taMdvadbhavyogu vinA // 5-|| iti tadvAkyato. vocacchAtAta makA dviAdazA'ndamanAvRSTimadhye deze bhvissyti|| dubhikSa gairavaM vApi tato yuchana yoginaam| kadAcidatra saMsthAtuM manabhAyAtmanAm // 2 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ smuulbhaavaanuvaad| 39 saGghane svAmIke bacana sune to parantu hAtha jor3akara phira svAmIse prArthanAkI // 72 // nAtha! yaha sarvasaGgha dhanadhAnyAdi vibhUtise paripUrNa tathA samasta kAryake karanemeM samartha hai aura dharmakA bhAra dhAraNa karaneke liye dhurandhara hai ||73|| so hama usItaraha kArya kareMge jisaprakAra dharmakI bahuta pravRti hogI / Apako anAvRSTikA * vilkula bhaya nahIM karanA cAhiye / kintu yahI acchA hai joApa nizcala cittase yahIM nivAsa kareM // 7 // usasamaya kuberamitra zeTha bolA-nAtha Apake prasAdase mere pAsa bahuta dhana hai, jo dhana dAna diyA huA bhI kuberake samAna nAzako prApta nahIM hogaa| maiM dharmake liye manobhilaSita dAna karUMgA / / 75-76 // itanemejinadAsa zeTha bhI madhuravANIse bole-vibho !. mere yahAM bhI nAnAprakAra dhAnyake bahutase koThe bhare huye haiN| jo sauvarSa paryanta dAna denese bhI kama nahiM hosakate zrutvA salakasadena giraM gurumukhoditam / karo amalatA nItvA gaNI vijJApitaH punaH // 5 // magavana ! sarvasatokhi dhanadhAnyapUritaH / vizvakAyako dakSA dharmabhArapurandharaH ||4|| vidhAsAmaskhayA yadara sAlantavardhanam | nArapi bhetabhyaM sthAtavyaM siracetasA // 5 // zreSpI kucaramitrAkhyadava samudAharat / vipulaM viyate vittaM laprasAdena meM kila / || nazANatAmeti padaspada madanam / dAse yayitaM dAna dharmakamAMdihetave ||77 jinadAsalata: zreSTI prAMce matyA girA / koSTA vividhadhAnyAlA virAnta vipulA mama // 4 //
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhdrbaahu-pritr| to bAraha varSakI kathAhI kyAhai ? dIna hIna raGkAdi dukhI puruSoMke liye yatheSTa dAna deUMgA phira yaha durmikSa kyA karasakaigA ? // 77-79 / / isakebAda-mAdhavadatta prArthanA karane lagA-dayAnIradhi! puNyake udayase vRddhiko prApta huI sarva sampati mere pAsahai so use pAtradAnAdise tathA samIcIna jina dharmake bar3hAnese saphala kruuNgaa| itane meM bandhudatta bolA-deva ! Apake prasAdase mere pAsa bahuta dhana hai so usake dvArA dAna mAnAdi se jinazAsanakA udyota karUMgA / ityAdi sarvasaGghane . bhadrabAhu AcAryase prArthanA kI / taba munirAja bole Apaloga jarA apane manako sAvadhAna karake kucha merA bhI kahanA suneM-yadyapi kalpavRkSake samAna yaha ApalogoM kA saGgha sampUrNa kAmake karanemeM samartha hai| parantu taubhI sundara cAritrake dhAraNa karanevAle sAdhuoMko yahAM ThaharanA yogya nahIM hai| kyoki yahAMatyanta bhayAnaka varSazatenApi na bIvanta pradAnataH / kA vAtA dvAdazAbdAnA tucchakAlAvalAmyamAm // 79 // hInadInadakhimyo raravavAdikhine / dAse yaSepsitaM dhAnya durbhikSa kiM kariSyAta 18.1 tato mAdhavadacAkhyo vijJApayati me prbho| vartate sakalA saMpatpratItA puNyapoSitA // 85 // tatsAphalyaM vidhAsyAmi pAtradAnAdimirmazam / saddharmabRhaNenApi pandhudattalato'vadat // 2 // deva | devaprasAdena santi meM vipulA: ciyaH / viSAkhe zAsanodyotaM dhAnamAnakriyAdibhiH // 3 // ityAdisakala: sahayaSI vijJApito'vavIt / samAdhAya manaH zrAkhA ! mahUcA RNutAdayat // 4 // saya surakSAmA samarthaH sarvakarmasu / tathApi nAtra yogyAsthA cAracAritrapAri
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUlabhASAnuvAda | tathA duHkha dene vAlA durbhidA par3egA / saMyamakI icchA karane vAle puruSoM ko yaha samaya dhAnya ke samAna atyanta durlabha hone vAlA hai / yahAM para jitane sAdhu raheMge ve saMyamakA paripAlana kabhI nahi kara sakeMge / isaliye hama to yahAMse avazya karNATakadezakI ora jAyeMge || 70-86 // usa samaya saba zrAvaka loga zrIbhadrabAhu svAmI ke abhiprAyoMko samajha kara rAmalya sthUlAcArya tathA sthUlabhadrAdi sAdhuoM ko praNAma kara bhakti pUrvaka unase vahIM rahane ke liye prArthanA kii| sAdhuoMne bhI jaba zrAvakoM kA adhika Agraha dekhA to unakI prArthanA svIkAra kara lii| aura phira bAraha varSa paryanta vahIM rahanekA nizcaya kiyA / 41 zeSa bAraha hajAra sAdhuoM ko apane sAtha lekara zrIbhadrabAhu AcArya dakSiNakI ora ravAnA huye / grantha- kAra kahate haiM usasamaya zrIbhadrabAhusvAmI ThIka tArA maNDala se virAjita sudhAMzukA anukaraNa karate the / NAm // 85 // patiSyatitarAM rI durbhikSaM duHsaI dUnAm / dhAmI saMyamaH saMyamIpaNAm // 86 // svAmyanti yoginI yena te na pAsyanti mam / tato'smAdvahariSyAmo phanItam // 87 // vidA guru NAmAzayaM punaH / rAmalyamyUlamadrAhasthUlAcAryAdiyAMginaH // 88 // zramaHya prArthayAmAma bhaklA saMsthitihetave / zrAdAnAnupadhana prati tu tadvanaH // 8 // rAmalyapramukhArUsthuH gahasradvAdadArthayaH / bhaTTadhAhuNI tamAcaca dvAdazasaharSeNa parIto gaNanAyakaH / yotataM sa sudhAMzu tAratArAdiyAM kaH // 190 // 6
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadrayAhu-caritra / jaba zrIbhadrabAhu sAdhurAja cale gaye taba avantI ( ujjayinI ) nivAsI loga svAmIke cale jAnake zokase parasparameM kahane lage ki----aho ! vahIM to deza bhAgyazAlI hai jisameM sundara cAritrake dhAraka nigraMtha sAdhu vihAra karate rahate haiM, jo kamaliniyoMse * zobhita hotA hai tathA jahAM rAjahaMsa zakunta rahate haiN| aisA jo purAne kAntika (jyotiSI ) logoMne kahA hai vaha vAstavameM bahuta ThIka hai // 92 // .. aho ! dharma hI eka aisI uttama vantu hai jisase.. jina bhagavAnakI paricaryAkA saubhAgya milatA hai nirdoSa guruoMkI sevA karanekA suavasara milatA hai vizuddha vaMzameM janma tathA aizvarya samupalabdha hotA hai| isaliye dharmakA saMcaya karanA samucita hai| iti zrIratnanandi AcArya vinirmita zrIbhadrabAhu caritrakeAma nava hindImApAnuvAdameM solaha svabhokA phala tathA svAmIke vihAra varNana nAma dvitIya adhikAra samApta huaa||2|| yo vicarAnta cArucaritA nindhayogIzvarAH / pabhinyo'pi ca rAjahaMsavihaMgAvayapa maagyodyH| ityukaM hi purA nimittAmakhattapyatAmAritA svavatyAH sugullayANajazucA promiyate janAH // 11 // dharmato jinapateH susaparyA dharmato'naghaguroH paripayA / dharmatomalakulaM vibhavAsivobhavIti hi tata: sa vidheyaH ||3|| iti zrImadrabAhucaritre AcAryazrIratnanandiviracite ghoDazasvapraphalagurubihAravarNano nAma dvitIyaH paricchedaH // 2 //
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya pricched| zrIbhadrabAhumlAmI vihAra karate huye dhIre 2 kisI gahana aTavImeM phuNce| aura vahA~ bar3abhArI AzrayameM DAlane vAlI Akasmika AkAzavANI sunI / jaba nimittajJAnase usakA phala vicArA tA unheM yaha mAlUma hogayA ki aba hamAre jIvanakA bhAga bahuta hI thor3A hai| usI samaya unhoMne saba sAdhusamUhako bulAyA aura unameM-zrIvizAkhAcAryako guNarUpa vibhavase virAjita, dazapUrvake jAnane vAle tathA gaMbhIratA dharyAdi uttama ra guNoM ke AdhAra samajha kara unheM samasta sAdhusaMghakI paripAlanAke liye apane paTTapara niyojita kiye / aura saba sAdhuoMse sambodhana tRtIyaH paricchedaH / bhayA'mau vidarabAnI bhadrayAH naH janaH / prApanmAiyA gayadhAra gaganavanim // 1 // zunyA mahAbhutaM nimitamAnata: gu / Ayuranpara. bhAramIpanamAmohocalocanaH // * // nA sAdhuH mamAtra tana gavAnAnsunAna / vizAkhAcAyanAma yA rAzuSamApadAda pAra gAbhAguNavatam / vAgamaHkSA sapada paryAyavada // 4 mama masara
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 bhadrabAhu-caritrakarake kahA-sAdhuoM ! aba mere jIvanakI mAtrA bahuta thoDI bacI hai isaliye maiM to yahIM para isI zailakandarAmeM rahUMgA | Apa loga dakSiNakI ora jAveM aura vahIM apane saMghake sAthameM haiN| svAmI ke udAsIna bacanoMko sunakara zrIvizAkhAcArya bole-vibho ! Apako akele chor3akara hama logoMkI himmata jAnemeM kaise hogI ? itanemeM navadIkSita zrIcandragupta muni vinaya pUrvaka bole-Apa isa viSayako cintA na kareM maiM bArahabarSa paryanta svAmIke caraNoMkI sabhakti paricaryA karatA rahUMgA | usasamaya bhadrabAhusvAmIne-candraguptise jAneke liye bahuta Agraha kiyA parantu unakI avicala bhakti unheM kaise dUrakara sakatI thii| sAdhulogabhI guru viyogajanita udvegase uddejita to bahuta huye parantu jaba svAmIkA anuzAsana hI aisA thA to ve kara hI kyA sakate the ?so kisItaraha vahAM se cale hI! ___ granthakArakI yahanIti bahutahI ThIka hai ki-vehI bamANA'sau punavacaH / madAyuvidyate'yasa sthAsyAmpata guhAntare // 5 // bhavanto ' vihantvasAikSiNaM pathamuttamam / saMhana mahatA sAdhai tatra tirantu sAhayata: // 6 // zrutvA gurUditaM proce vizAkho gaNanAyakaH / muktvA guruM kara pAmo ayamekAkinI * vibho ! // 7 // candraguptisadAvAdIdvimavAnavadIkSitaH / dvAdazAradaM guroH pAdau * paryupAse'timAMzataH // 8 // gurugA cAryamANo'pi gurubhaktaH sa tasthivAn / / guruziSTivazAinye tasAcalatapodhanAH // 9 // gurovirahasaMbhUtazcA sNvymmaansaaH|
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUlamApAnuvAda | ilbu to uttama ziSya kahe jAte haiM jo gurukI AjJAke pAlana karane vAle hote haiM / 1 pazcAt zrIvizAkhAcArya - samasta sAdhusaMgha ke sAtha 2 IryAsamitIkI zuddhipUrvaka dakSiNadeza meM bihAra karate huye mArga meM bhavya puruSoMko sumArga ke abhimukha karate huye aura navadIkSita sAdhuoMko par3hAte huye caula deza meM Aye | aura phira vahIM rahakara dharmopadeza karane lage / udhara tatvake jAnane vAle vizuddhAtmA tathA yoga sAdhanameM puruSArthazAlI zrIbhadrabAhu yogIrAjane apane mana vacana kAyake yogoM kI pravRttiko rokakara sallekhanA vidhi svIkAra kI / aura phira vahIM para giriguhAmeM rahane lage / unakI paricaryA ke liye jo candragupti muni rahe the parantu vanameM zrAvakoMkA abhAva honese unheM proSadha karanA par3atA thA / so ekadina svAmIne unase kahA- vatsa ! nirAhAra to rahanA kisI taraha ucita nahIM hai| isaliye tuma vanameM bhI AhArake liye jAo / 1 sa eva kIrtitAH ziSyA ce gurvAjJAnuvartinaH // 10 // vizAkho vidanyI niditasocanaH / parITho munipena dakSiNApayan // 11 // yodhAnyadhyAdeza samAsadat / zrotamaThAsana janaM pATayazravadIkSitAn // 13 // tatra gaNAdhAdAH kurvandharmopadezanam / aya bAhuvikSudramA bhaTTapUrvaM sutaravavit // 13 // ninthya nimitAnyogAyogI yogaparAyaNaH / samyAsavidhinAdAya varapIna guddAntare // 14 // candraguptisya kule paryupAsanam prayAgagAnabhavana kurvANaH zrIparva param // 15 // gurodA kSipyo yasta 1
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 bhadrabAhu-caritrakyoMki yaha jainazAstroMkI AjJA hai| ___ candragupti muni gurUke kahe huye vacanoMko svIkAra kara aura unake pAdAravindIko namaskAra kara AhArake liye vanameM bhramaNa karane lge| usa aTavImeM pAMca vRkSAka nIce ghUmate huye candragupti muniko zurubhakta tathA sudRr3hacAritrake dhAraNa karane vAle samajhakara koI jinadharmakI anurAgiNI tathA zuddha hRdayakI dhAraka vanadevInevahAM Akara aura usIsamaya apanA rUpa badala kara ekahI hAthase-vRkSake nIce dharI huI, uttamara annase bharI huI tathA ghI zarkarAdise suzobhita thAlI munike liye dikhalAI // candragupti muni isa Azcarya ko aTavImeM dekhakara manameM vicArate lage ki-zuddha bhojana bhale hI tayAra kyoM na ho ? parantu dAtAke vinA to lenA yogya nhiiNhai| aisA kahakara vahAMse cala diye aura gurUke pAsa jAkara kAntAracayA~ tavaM yaSokA zrIjinAgame // 16 // giraM gurUvitA ramyA pramANIkRtya sNytH| praNamya gurupAdAnjI bhrAmathai sa vyacIcarat // 17 // namastana samikSArtha paJcAnAM zAkhinAmadhaH / dhanadeSI viditvA ve gurubhavaM dRDhabhUtam // 18 // matsama jinadharmasya tatrAgasa khabaM sthitA / parAksa ni rUmamekainava svapANinA | 19 // darzayantI zubhasvAntA pAdapAdho dhRto parAm / paramAnamA sthAlI saviNDAdimaNDitAm // 20 // tacitraM tatra vIkSyA'sau cintayAmAsa mAnase / siddhaM zuddhamapi bhojyaM na yukta dAtRvanitam // 31 // tato byAdhuTivastrasAdAsAdya gurumAnamat /
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmuuttbhaapaanuvaad| unheM namarakAra kiyA tathA vanameM jokucha dekhA thA use jyoMkAtyoMgurUse kaha diyaa| usasamaya bhadravAhasvAmIne apane ziSyakI prazaMsAkI tathA bole-vatsa ! tumane yaha bahuta hI acchA kiyA / kyoMki jaba dAtA pratigrahAdi vidhise AhAra de tabhI hamalogoMko lenA caahiye| dUsare dina phira candraguptimuni svAmIko namaskAra kara AhArake liye dUsare vRkSoMmeM gaye / parantu vahAM unhoMne kevala bhojana pAtra dekhaa| usI vaktavahAMse lauTakara guruke pAsa gaye aura praNAma kara bIte huye vRtAntakoM kaha sunAyA / gurUnebhI prazaMsA kara kahA-bhavya ! tumane yaha bahuta hI acchA kiyA kyoMki-sAdhuoMko apane Apa dUsaroMkA anna grahaNa karanA yogya nahIMhai // ___ isI taraha tIsare dinabhI gurUke caraNapaGkajoMko namaskAra kara candraguptimuni AhArake liye gaye / parantu usadina bhI kevala eka strIko dekhakara apane AhArakI yogyatA na samajha kara zIghra hI lauTa Aye / guruke pAsa pAtara sarva mamAcaSTe guroH puraH // 12 // guruNA gAMgana ginnI paraMgada * vidita parana / pranigrahAdividhinA datta dAnA re gavataM // 3 // candraguptahitI. yaha natyAmahArAya boginama / jagAmAnyamahAjana namAloTiyam // 14 // gAvA guruvanamA tana mamarAmyat / mANA ganina: nio bhavya bhavya svayA Rvam // 15 // na yupha yatinAmanAmananyAyameganAm / candragatistRtIyehi prabandha gurupa jam // 35 // phAyariyAya padAlA satrApyamAnI
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 bhdrvaahu-critr| Akara aura unheM namaskAra kara dekhe huye vRtAntako / kaha sunAyA | candraguptike vacana sunakara bhadrabAhune unakI prazaMsA kara kahA-vatsa ! jaisA zAstroMmeM kahA vaisAhI tumane AcaraNa kiyA kyoMki jahAM kevala ekahI , strI ho vahAM sAdhuoMko jImanA yogya nahIM hai| . phira cauthe dina gurUko praNAma kara AhArake liye jaba candraguptimuni ghUmane lage taba vanadevIne unheM nizcalavatake dhAraNa karane vAle tathA pavitra hRdaya samajha kara usIsamaya vanameM gRhasthajanoMse pUrNa nagara rcaa| munirAjane bhI manuSyoMse pUrNa nagara dekhakara usameM praveza kiyA aura vahAM gRhasthoMse padapadameM namaskAra kiye huye hokara zrAvakoMke dvArA yathAvidhi diyA huA manohara AhAra grahaNa kiyA // - candragupti munirAja pAraNA karake apane sthAna para triyam / vilokyAyogyatAM matvA birarAma tato jamAt // 27 // gurumabhyetya vanditvA punastadRtamAlapat / tadAkarNya samAcale dIkSita saMzayaH // 30 // yadusamAgame patsa ! tadevAnuSThitaM tvayA / na yukaM yatra vAmakA yAnAM tatra jemanam // 29 // caturthe'hi zuru natvA lepArtha vyacaranmuniH / jJAtvA dRDhavataM dhIra devyA ne zuddhabetasam // 30 // nagaraM nirmita ela sAgArijanaM saMkulam / gacchaMstatra mAnavAkSya nagaraM nAgaramatam // 31 // prapichattatra sAgauravandhamAnaH pade pade / cAha zAcarAhAraM prattaM prAyathAvidhiH // 32 // kRtvA'sau pAraNaM gatlA svasthAne tvarita
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ smuulmaapaanuvaad| tathA duHkha dene vAlA durbhika par3egA / saMyamakI icchA karane vAle puruSoMko yaha samaya ghAnyake samAna atyanta durlabha hone vAlA hai| yahAM para jitane sAdhu raheMge ve saMyamakA paripAlana kamI nahiM kara skeNge| isaliye hama to yahAMsa avazya karNATakadezakI ora jAveMge // 70-86 // usasamaya saba zrAvaka loga zrIbhadrabAhusvAmIke abhiprAyoko samajha kara rAmalya sthUlAcArya tathA sthUlabhadrAdi sAdhuoMko praNAma kara bhakti pUrvaka unase vahIM rahane ke liye prArthanA kii| sAdhuoMne bhI jaba zrAvakoMkA adhika Agraha dekhA to unakI prArthanA strIkAra kara lii| aura phira bAraha varSa paryanta vahIM rahanekA nizcaya kiyaa| zeSa bAraha hajAra sAdhuoMko apane sAtha lekara zrIbhadrabAhu AcArya dakSiNakI ora ravAnA huye / granyakAra kahate haiM usasamaya zrIbhadrabAhusvAmI ThIka tArA maNDalase virAjita sudhAMzukA anukaraNa karate the| NAm // 45 // patipyatitarAM ro dula kulada gAm / pArapardubhI gAlI saMyamaH ganamapiNAm // 86 // syAmyanti moginI paMtana pAmyanta gam / sato'sAhiripyAmo'yaM vAMTanAmam // 40 // pibhinnA pi . pAmAzayaM puna: / rAmalyasthUlabhadAmpatyUlAcAyAMdiyoginaH RR prArthayAmAsa bhAtyA mariyanihasa / bhAsAnAnupareSana pratipAdanaH / / rAmalyapramuglAnadhuH mahAvAdAbhadamAgImAnAbAna sammA dvAdazApiMsadamA rAto gaganAta ma mAMsa bAta -
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhdryaahu-critr| jaba zrIbhadrabAhu sAdhurAja cale gaye taba avantI ( ujjayinI ) nivAsI loga svAmIke cale jAneke zokase parasparameM kahane lage ki-aho ! vahIM to . deza bhAgyazAlI hai jisameM sundara cAritrake dhAraka nigraMtha sAdhu vihAra karate rahate haiM, jo kamaliniyoMse zobhita hotA hai tathA jahAM rAjahaMsa zakunta rahate haiN| aisA jo purAne kAntika ( jyotiSI) logoMne kahA hai vaha vAstavameM bahuta ThIka hai // 92 // . aho ! dharma hI eka aisI uttama vastu hai jisase jina bhagavAnakI paricaryAkA saubhAgya milatA hai nirdoSa guruoMkI sevA karanekA suavasara milatA hai vizuddha vaMzameM janma tathA aizvarya samupalabdha hotA hai| isaliye dharmakA saMcaya karanA samucita hai| iti zrIratnanandi AcArya vinirmita zrIbhadrabAhu caritrakeAma nava hindIbhApAnuvAdameM solaha svamokA phala tathA svAmIke vihAra varNana nAma dvitIya adhikAra samApta huaa||2|| yahe vicaranta cAracaritA nigranthayogIzvarAH pabhinyo'pi ca rAjahaMsabihagAsatraya bhaagyodyH| ityukaM hi purA nimittakAlakhatabhyatAmAzritA strayAH sugupayANajAcA projurmiyate janAH // 12 // dharmato ninapateH susaparyA dharmato'naghaguroH paricaryA / dharmatomalakulaM vimavAptirvobhavIti hi tataH sa vidheyaH // 13 // iti zrImadrayAhucaritre AcAryazrIratnanandiviracite ghAsazasvamaphalagurubihAravarNano nAma dvitIyaH paricchedaH // 2 //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya pariccheda / . zrIbhadravAhasvAmI vihAra karate huye dhIre 3 kisI gahana aTavImeM phuNce| aura vahA~ bar3abhArI ' AzcaryameM DAlane vAlI Akasmika AkAzavANI sunii| jaba nimitvajJAnase usakA phala vicArA to unheM yaha mAlUma hogayA ki aba hamAre jIvanakA bhAga bahuta hI thor3A hai| usI samaya unhoMne saba sAdhusamUhako bulAyA aura unama-zrIvizAkhAcAryako guNarUpa vibhavase virAjita, dazapUrvake jAnane vAle tathA gaMbhIratA dhairyAdi uttama 2 guNoM ke AdhAra samajha kara unheM samasta sAdhusaMghakI paripAlanAke liya apane paTTapara niyojita kiye| aura saba sAdhuoMse sambodhana tRtIyA paricchedaH / amAzau piranmAmI bhadrayAH naH zanaH / HTRA TE gagana panim M E mahAaisana bAra AfERAT: A giry. mAramIyamazAgIdvASanagara // * nA mAya: sAna ra / vimAnAmA mAMetatuit. gaNapata va RE HERE n g
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 bhadravAhu-caritrakarake kahA-sAdhuoM ! aba mere jIvanakI mAtrA bahuta thor3I bacI hai isaliye maiM to yahIM para isI zailakandarAmeM rhuuNgaa| Apa loga dakSiNakI ora jAveM aura vahIM apane saMghake sAthameM rahaiM | svAmIke udAsIna bacanoMko sunakara zrIvizAkhAcArya bole-vibho ! Apako akele chor3akara hama logoMkI himmata jAnemeM, kaise hogI ? itanemeM navadIkSita zrIcandragupti muni vinaya pUrvaka bole-Apa isa viSayakI cintA na kareM maiM bArahabarSa paryanta svAmIke caraNoMkI sabhakti paricaryA karatA rahUMgA / usasamaya bhadrabAhusvAmIne-candragutise jAneke liye bahuta Agraha kiyA parantu unakI avicala bhakti unheM kaise dUrakara sakatI thii| sAdhulogabhI guru viyogajanita uddegase uddejita to bahuta huye parantu jaba svAmIkA anuzAsana hI aisA thA to ve kara hI kyA sakate theso kisItaraha vahAM se cale hI!. granthakArakI yahanIti bahutahI ThIka hai ki-vehI SamANA'sau punarvacaH / madAyurvidhate'tyalpa sthAsthAmyata zuddAntare // 5 // bhavanto / viharanvasAikSiNa pathamuttamam / saMzana mahatA sAthai tatra tiSThantu saukhyata: // 6 // . zrutvA guruditaM proce vizAlo gaNanAyakaH / muktvA guruM kasaM yAmo vayamekAphino vibho / // 7 // candragutistadAbAdIdvibhayAnavadIkSitaH / dvAdazAndaM guroH pAdo yaMpAse'timacitaH // 8 // gurupA vAryamANe'pi gurubhakaH sa tasthivAt / guruziSTikvAinya tamAbelatapodhanAHguroviraha bhUtakSuSA sNvymmaansaaH|
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ smuulbhaavaanuvaad| * 45 to uttama ziSya kahe jAte haiM jo gurUkI AjJAke pAlana karane vAle hote haiN| ___pazcAt zrIvizAkhAcArya-samasta sAdhusaMghake sAtha 2 IyA~samitIkI zuddhipUrvaka dakSiNadezameM vihAra karate huye mArgameM bhavya puruSoMko sumArgake abhimukha karate huye aura navadIkSita sAdhuoMko par3hAte huye cauladezameM aaye| aura phira vahIM rahakara dharmopadeza karane lge| udhara tatvake jAnane vAle vizuddhAtmA tathA yoga sAdhanameM puruSArthazAlI zrIbhadrabAhu yogIrAjane apane mana bacana kAyake yogoMkI pravRttiko rokakara sallekhanA vidhi svIkAra kI aura phira vahIM para giriguhAmeM rahane lge| unakI paricaryA ke liye jo candragupta muni rahe the parantu vanameM zrAvakoMkA abhAva honese unheM proSadha karanA par3atA thA / so ekadina svAmIne unase kahA-vatsa ! nirAhAra to rahanA kisI taraha ucita nahIM hai| isaliye tuma vana meM bhI AhArake liye jaao| paepa kIrtitAH ziSyA ce guAMzAnupatinaH // 10 // vizAmro vidammAmAlI nihitalocanaH / parIto muninana dakSiNApathamupa | bopanamyAcAdeza samAsadat / yosapAsanaM janaM pATapasvAbhimAna :: na tana magAdhIzamukayodazanamAzya yAriyAdamA madrI matA // niya nirilAyogAnyogI yogasarApa / annAmA patra zuhAmtare || 14 || candraguptaronaya garane pagamanAm / gAgala sumAga poSaya param // 15 // gurAnIpastadA lidA pavAra
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 bhadrabAhu caritra - kyoMki yaha jainazAstroMkI AjJA hai / candragupti muni gurU ke kahe huye bacanoMko svIkAra kara aura unake pAdAravindoMko namaskAra kara AhArake liye vanameM bhramaNa karane lge| usa aTavImeM pAMca vRkSoM ke nIce ghUmate huye candragupti suniko gurubhakta tathA sudRr3hacAritrake dhAraNa karane vAle samajhakara koI jinadharmakI anurAgiNI - tathA zuddha hRdayakI dhAraka vanadevInevahAM Akara aura usIsamaya apanA rUpa badala kara ekahI hAthase - vRkSa ke nIce gharI huI, uttamara annase bharI huI tathA ghI zarkarAdise suzobhita thAlI munike liye dikhalAI // -- candragupta muni isa Azcarya ko aTavImeM dekhakara manameM vicArane lage ki - zuddha bhojana bhale hI tayAra kyoM na ho? parantu dAtAke binA to lenA yogya nahIM hai / aisA kahakara vahAMse cala diye aura gurU ke pAsa jAkara " kAntAracaryA evaM yathotAM zrIvinAyame // 16 // giraM guruditAM ramyAM pramANIkRtya saMvataH / praNabhya gurupAdAbjI grAma sa vyacIcarat // 17 // bhramaMstatra bhikSArtha pacAnAM zAkhinAmadhaH / vanadevI viditvA taM gurumakaM dRDhatam // 18 // vatsalA jinadharmasya tatrAgatya kharga sthitA / parAvRtya nikaM rUpamekainana khapANinA // 19 // darzayantI zubhasvAntA pAdapAdhI tAM parAm paramAnabhUtAM sthAlI sapiNDAdi maNDitAm // 10 // tacitraM tatra vIkSyA'sI cintayAmAsa mAnase / siddhaM zuddhamapi bhojyaM na yukaM dAtRtam // 21 // to mAdhuritakharamA dAcAtha gurumAnamat /
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmuulmaapaanubaad| unheM namaskAra kiyA tathA vanameM jokucha dekhA thA use jyokA tyoM gurUse kaha diyA / usasamaya bhadrabAhusvAmIne apane ziSyakI prazaMsAkI tathA bole-vatsa ! tumane yaha bahuta hI acchA kiyaa| kyoMki jaba dAtA pratigrahAdi vidhise AhAra de tabhI hamalogoMko lenA caahiye| dUsare dina phira candraguptimuni svAmIko namaskAra kara AhArake liye dUmare vRkSoMma gye| parantu vahAM unhoMne kevala bhojana pAtra dekhA / usI vakta vahAMse lauTakara gurUke pAsa gaye aura praNAma kara bIte huye vRtAntakoM kaha sunAyA / gurunebhI prazaMsA kara kahA-bhavya ! tumane yaha bahuta hI acchA kiyA kyoMki-sAdhuoMko apane Apa dUsaroMkA anna grahaNa karanA yogya nahIMhai // isI taraha tIsare dinabhI gurUke caraNapaGkajoMko namaskAra kara candraguptimuni AhArake liye gaye / parantu usadina bhI kevala eka strIko dekhakara apane AhArakI yogyatA na samajha kara zIghra hI lauTa aaye| guruke pAsa yadRSTaM rAna tatsya mamAna guroH puraH // 22 // muraNA ginaH nimo mAga vidina bAma / pranimahAdadhinA dasa dAmAda ena candragAna yati natyAnArAva nAgina / jagAmAyA namAmi RTH garayA zurabamA maranAkamA parikSA nAgAH ma ma tvayA punam / 5 // na gubha parinAmanagANagAnA gandragatirisoyadi pravandha gumanAma // dAdA REAR REM
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 * bhdrvaahu-dhritr| Akara aura unheM namaskAra kara dekhe huye vRtAntako kaha sunAyA | candraguptike bacana sunakara bhadrabAhune unakI prazaMsA kara kahA-vatsa ! jaisA zAstroMmeM kahA vaisAhI tumane AcaraNa kiyA kyoMki jahAM kevala ekahI strI ho vahAM sAdhuoMko jImanA yogya nahIM hai| phira cauthe dina gurUko praNAma kara AhArake liye jaba candraguptimuni ghUmane lage taba vanadevIne unheM nizcalavatake dhAraNa karane vAle tathA pavitra hRdaya samajha kara usIsamaya vanameM gRhasthajanoMse pUrNa nagara rcaa| munirAjane bhI manuSyoMse pUrNa nagara dekhakara usameM praveza kiyA aura vahAM gRhasthoMse padapadameM namaskAra kiye huye hokara zrAvakoMke dvArA yathAvidhi diyA huA manohara AhAra grahaNa kiyaa| candragupti munirAja pAraNA karake apane sthAna para triyam / vilokyAyomyatAM matvA virarAma sato namAt // 27 // gurumabhyetya panditvA punastavRttamAlapat / tavAkaye samAcaThe dIkSita saMzayanguruH // 28 // yadutamAgame vatsa ! tadevA'nuSThitaM tvayA / na yukaM yatra vArmakA yInAM tatra manam // 29 // caturthe'Di guruM natvA lepArtha vycrnmuniH| jJAtvA nataM dhIra devyA puravatasam // 30 // nagaraM nirmita tatra sApArijanaM saMkRtam / gacchaMstatra mAnavAkSya nagara nAgaravam // 11 // praviSTastA sAgarairvandhamAnaH pade pade / samAha savirA''hAra prataM pAyathAvidhiH // 32 // kRtvA'sau pAraNaM gatvA svasthAna tvarita
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ mamRbhASAnuvAda bhojana lAkara dinameM kiyA kareM to acchA ho / jabataka kAla acchA na Avai tabataka isI taraha kIjiye / aura jaba kAla acchA AjAya, deza meM subhikSa hone lage taba tapazcaraNa kriye| usa samaya samasta sAdhuoMne zrAvakoM ke cacanoMko svIkAra kiye| isItaraha ve sAdhu dhIra 2 zithila hokara vratAdimeM dopa lagAne lage / granthakAra kahate haiM yaha bAta ThIka hai ki -kumArgagAmI loga kyA 2 akArya nahi karate haiM / 53 isaprakAra atyanta duHkha pUrvaka jaba bAraha varSa bIta cukai, acchI varSA hone lagI, loga sukhI hone lage tathA dazameM subhikSa hone lagA to vizAkhAcArya saba suniyoMko sAtha lekara dakSiNa dezase uttara dezakI ora Aye | aura jahAM zrIbhadrabAhu AcAryane samAdhi lI zrI vahIM Akara Thahare tathA vinaya pUrvaka zrIbhadrabAhu guru padapaGkajako praNAma kiyA | pazcAt zrIcandragupti munirA bharpha samAnIya pAkhare kurunaashnm| yAvadarzanaH snnm||81|| kamalA punastada // 83 // vyAcarantaste prApuH tu zanaiH zanaiH / kina kuryuH kadamyAH || 84 ithaM tu dvAdazAdeSu maurya mamivaM mamajAvata // 85 adhAzayojana zivAM uttarApathama guna guna deviyAvinaH // 8 // candrAdiH
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 - bhadrabAhu-caritrajane vizAkhAcAryako praNAma kiyaa| usa samaya vizAkhAcAryane manameM vicArA ki zrAvakoMke binA ye yahAM kaise rahe hoMge isI vicArase prativandanAbhIna kii| usa jagaha zrAvakoMkA abhAva samajhakara usa dina sava muniyAne upavAsa kiyaa| taba candragupti munirAja bole-bhagavana ! uttama 2 logoMse paripUrNa bar3AbhArI yahA~ eka nagara hai| usameM zrAvaka loga bhI nivAsa karate haiN| vahAM Apa jAkara AhAra kariye / candragupti munike cacanoMse saba sAdhuoMko Azcarya huAauraphira vebhI vahIM pAraNAke liye gye| nagarameM padara meM zrAvaka logoMke dvArA namaskAra kiye jAkara ve muni vidhipUrvaka AhAra kara jaba apane sthAna para Aye usa samaya nagarameM eka brahmacArI apanA kamaNDala bhUla AyA thA parantu jaba vaha phira use leneke liye gayA to vahAM para nagara na dekhA kintu kisI vRkSakI DAlI para kamaNDala TaiMkA huA use dIkha pdd'aa|use lekara brahmacArI sUrisattamaH / phayaM zrAddhaM vinAprAsthaleSa prativanditaH // 8 // tahine munimiH sarvazavAsaM kRtaM zubham / sAgArAbhAvamanvAnezcandraguptistato'sapat // 6 // bhagavan / bhUriyAgAraM nagara nAgaraimRtam / vidyate vipulaM tatra kriyatA kAyasaMsthitiH // 10 // sAzcaryadayAle tatmAraNArthe prapedire / sakalarAddhavandhamAnAH pade pade // 11 // vidhAya vidhinA'dhAramAjagmuste ninAthayam / tatraiko kANDakAM varNI vismRtI baraparA // 12 // sa gatastA punAtu nekSate tatra tapuram 1 kuNDikAM zAkhiyAmAsyAM balokivi kevalam // 13 // mAdAya to badA varNI prApya naharumAlapat /
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUla bhASAnuvAda 89 > guruke pAsa AyA aura vaha Azcarya janaka samAcAra uyoM kA tyoM kaha sunaayaa| vizAkhAcArya bhI isa vRttAntako sunakara manameM vicArane lage / aho ! yaha candragupti suni zuddha cAritrakA dhAraka hai| maiM to nizcayase yahI samajhatA hUM ki - isIke puNyapratApa devatA logoMne yaha nagara racA thaa| isa prakAra zuddha cAritrake dhAraka candragutimuni kI prazaMsA kara unheM vahAMkA sava udanta kaha sunAyA / aura phira prati vandanA kara kahA ki devatA logoM ke dvArA kalpanA kiyA huA AhAra sAdhuoM ko lenA ucita nahIM hai / isaliye saca ko prAyazcita lenA cAhiye / vizAkhAcAryake kahe anusAra candrarApti munirAjane prAyazrita liyaa| aura usI samaya sAre saMghane bhI svAmI se prAyazcita liyaa| isakebAda- pAparUpI meghoMka. nAza karaneke liye vAyuke samAna, uttama 2 caritrake dhAraka mAdhuoMma pravAna, sUryake samAna tejasvI tathA vizuddha jJAnake advitIya ---- 13 AN Fre // 99 // raghu tadanaM nizamyAta cintayAmAn // 9 // guhAmuniH / tayagno nUnaM zrasyAprAzadAdAdam ma yogya tIna ma nam // 96 // svAmI kanyakubja gamAva9 // apamananayamAnaH rA // 96
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadrabAhu-caritrasthAna zrIvizAkhAcArya sAdhuoMke saGgake sAtha ra dakSiNa vezakI orase bihAra karate huye ujjayinI nagarImeM Akara phalaphUlAdise samRddha usake upavanameM Thahare / nirantara siddhabhagavAnakA dhyAna karanevAle, ajJAna rUpa andhakArake samUhakA vidhvansa karane vAle tathA vizuddhacAritrake dhAraka zrIbhadrabAhu rUpa sUryake liye apane manobhilaSita svAbhAvika sukhakI samupalabdhike liye bArambAra abhivandana karatA huuN| isa zlokoM zrImadrabAhu svAmIko sUryakI upamA dI hai kyoMki sUrya bhI nirantara AkAzameM rahatAhai andhakArakA nAza karane vAlA hotA hai tathA niSkalaGka hotA hai| . iti zrI ratnanandi AcAryaviracita bhadravAhu-caritrameM bAdaza varSa paryanta durmikSa tathA vizAkhAcAryake dakSiNa dezase bhAgamanakA varNana vAyatRtIya adhikAra samApta huA||3|| - phalitanaganiveze tatsurozAnadeze munivararAyapUrNaH suriSayo'vatIrNaH // 7 // nirantarAnantayatAtmavRtti nirastaduvodhatamovitAvam / zrImadrabAhUNakaraM vibhukhaM vitamImIhitavAsasiddhapai // 99 // iti zrIbhadrabAhucaritre zrIratnanandyAcAryaviracite dvAdazavarSabhikSavizAkhAcAryagamanavarNano nAma tRtIyo'dhikAraH // 3 //
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha pariccheda // 4 // -- jaba sthUlAcAryane-sunA ki zrI vizAkhA - cArya samasta saGgha sahita dakSiNa dezase mAlava dezako ora Aye huye haiM to unake dekhanake liye apane ziSyAMko bheje / ziSya bhI svAmIke pAma jAkara bhakti pUrvaka unakI vandanA kI / parantu zrIvizAkhAcAryane unalogoM ke sAtha prati bandanA na kI aura pUchA ki mere na hote huye yaha kauna darzana tuma logoM ne grahaNa kiyA hai ? ziSya loga zrIvizAkhAcAryake vacanoM ko sunakara lajjita huye aura usI samaya jAkara saba vRttAnta apane gurUse kaha sunaayaa| usa samaya rAmalya sthUlabhadra tathA sthalAcArya apane 2 saGghake saba sAdhuAM ko bulAkara unase kahane lage ki hama logoM ko aba kyA karanA OM caturthaH paricchedaH / www. sthUlAcAryAbhidhAno'pa mamAnayaM yanninam / vidyAyAcAryamA mayAcI vijayAdi // 1 // nAH ziSyA manAta su sau yanditaH muniH // 6 // vinagara me I vandanA / kimidaM darzanaM nUnamAnaM neti bhAritana // 3 // vyAyuvya tadguraM jaguH / rAmasthUlabhadrAcA ekIneoniH
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 bhadrapAhu-caritracAhiye ? tathA; aisI kauna, sthiti hai jisase hameM sukhaH hogA ! usa vakta vicAre. vRhasthUlAcAryane kahAsAdhuoM ! manobhilaSita sukha dene vAle mere kahane para: jarA dhyAna do| ___ zrIjinabhagavAnake kahe huye mArgakA Azraya praNa kara zIghra hI isa bure mArgakA parityAga kro| aura mokSakI prApti ke liye chedopasthApanA leo| sthUlAcAryake kahe huye hitakara bacana bhI una logoMko anurAga janaka nahu: / granthakAra kahate haiM yaha ThIka hai ki jo loga pittajvaragrasita hote haiM unheM zarkarA mI kar3avI lagatI hai / usa samaya aura 2 muniloga yauvanake ghamaNDameM Akara bole-mahArAja! tumane kahA to hai parantu aisA kahanA tumheM yogya nhi| kyoMki-. isa viSama pazcama kAlameM kSudhA pipAsAdi dussaha vAvIsa parIghahoMko tathA antarAyAdikoM kona sahegA ! mAlUma hotA hai ki aba Apa vRddha hogaye haiM isIse sukhAdA / 5 // syUlAcAryastadA dhUlo byAjahAra cacI gharam / zRNudhvaM mAmikoM vAcaM sApako'bhISTasaukhyadAm // 6 // jinojamArgamAditya hitvA kApayamAsA karadhvaM zivasaMsiddhaSe chadropatyApana param // 7. na.tayAM vacaH prIla : sAdhUnAM hitamapyamUta / pitajvaravA kiM.na sitAsi kATukAyate // // tato'nye munayaH probuyauvanoitabudayaH / yadukaM kharakA sUre ! tatte vaktuM na yujyate // 9 // yatoSa viSame kAle dvAviMzatiparIpahAn kSutpipAsAtarAyAdonkaH sahetA'ti-- hussahAn // 10 // bhavantaH sthavirAH kicina pidanti kSumA'zubham / mukhamAdhya
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUlamApAnuvAda acche bureko nahiM jAnate haiN| bhalA yaha no kahA kiaise mukhasAdhya mArgako chor3akara kauna aisA hogA jo kaThina mArgakA AcaraNa karegA: phira bhI vicAra sthUlAcAryane kahA-tuma yaha nizcaya rAjo kiyaha mata uttama nahiM hai| isa samaya to kimpAkaphalake samAna manohara mAlUma detA hai parantu Age atyanta hI duHkhakA dene vAlA hogaa| jo loga mUlamArgako chor3akara khoTe mArgakI kalpanA karate haiM ve saMsAra rUpa banameM bhramaNa karate haiN| jaise mArIcAdine kumArga calAkara cira kAla paryanta saMsAra meM paryaTana kiyaa| yaha mArga kabhI muktiprada nahiM ho sakatA kintu udara bharanekA sAdhana hai / jaba sthUlAcAryake aise vacana mune to kitane bhavya sAdhuoMne to usI samaya mUlamArga (digambara mArga) svIkAra kara liyA aura kitane muni mahAkrodhita huye / yaha TIka hai ki zItala jalasa bhI kyA garama tela pracalita nahiM hotA ! kintu avazya hotA hI hai // 7-15 // mina nAganupasyA kA zumA caram // // dhUlAgAyana prI ma. banamama / pArasalAnyamAgaprati mana RT ee prAya santi / anAna ne mada makara rAma mAgoM manasAya paraMvAranana / nasato mAyA namA cirApalA satsApi manapA panAmA; I mApana. . -
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadrabAhu caritra taba ve krodhI muni bole- yaha buDDhA hai kyA jAnatA hai jo aisA vinA vicAre bolarahA hai| athavA yoM kahiye ki vRddhAvasthA meM buddhi ke bhrama se vikSipta hogayA hai / aura jabataka yaha jItA rahegA tabataka hamalogoM ko sukha kaho ? aisA vicAra kara pAtmAoMne sthUlAcArya ke mArane kA saMkalpa kiyA / aura phira atyanta kupita hokara una duSTa tathA mUkhaune nirvicArase vicAre 'sthUlAcAryako DaMDoM DaNDoMse mArakara vahIM para eka gahare khaDDe meM DAla diyA / nItikAra kahate haiM ki yaha ThIka hai - khoTe ziSyoM ko dI huI uttama zikSA bhI duSToMke sAtha mitratAkI taraha duHkha dene vAlI hotI hai / 64 usa samaya sthUlAcArya ArttadhyAna se maraNa kara vyantara deva huA aura avadhijJAnase apane pUrvajanmake vRcAntako jAnakara una muni dharmAbhimAniyoMke UparajaisA upadrava pahale tumane mere upara kiyA thA vaisA hI upadrava myunApi hi // 15 // kupitAste tadA procurvarSIyAneSa vaitti kim / vacI vAtulIbhUto vArdhikye vA matibhramAt // 16 // vRddho'yaM yAvadatrAsti tAvatro na sukha* sthitiH / iti sacinA te pApAstaM hantuM matimAdadhuH // 17 // dukhaNDaH ziSyaima. derdaNDeo haThAt / jINAMcAyastato kSipto garne kUTana tatra taiH // 18 // kuziSyANAM hi zikSA'pi khalamaitrIva duHkhadA / sutvA''dhyAnataH so'pi vyantaraH * samajAyata || 19 || viditvA'dhibodhena devo'sau pUrvasaMbhavam / cakAra sunimanyA
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUlamApAnuvAda maiM bhI aba tumhAre Upara karUMgA aisA kahate huA-yUli patthara tathA ami Adiko vRSTise dhAra upadrava karane lagA // 11 // 21 // ___ taba sAdhuloga atyanta bhaya bhIta hokara vyantarase prArthanA karane lage- deva ! hamArA aparAdha kSamA kro| yaha hamalogoMne murkhatAse kiyA thA / deva bolA--- yahI yadi tumheM icchita hai to jaba tumaloga isa kumArga ko chor3akara yathArtha mArgako grahaNa karoge tabahI tumheM upadraca rahita karUMgA devake vacana sunakara sAdhuoMne kahA-tumane kahA so to ThIkahai parantu mUlamArga (nimranyamArga) ko hamaloga dhAraNa nahIM kara sakate kyoMki vaha atyanta kaThina hai| kintu Apa hamAre guru haiM isa liye bhaktipUrvaka ApakI nirantara pUjana karate rheNge| isa prakAra atyanta vinayase usa krodhita vyantarako zAnta karake gurukI haDiye lAye aura usameM gurukI kalpanA kI / AjabhI lokameM hahiyeM pUjI jAtI haiM no nitarAM darupadAnam // 0 mAmiSAradAprati parAbhavam / manda vipAsya yo yathA meM viditaM purA garnemaNuH gaMpratA / samasta mAmakAMnAgo denA hAnAhAniminan // 1 // dI prahappatha musaMgamana / sadA janpAdimIra ne sArma me 14 // paMga gulamAgAyana ne namaH | pAsa pUEintry: // 34 // nAspAsidhina-METARIABE : Tiri MER gaMmata 25foramin B GR. Ana
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadrabAhu-caritratathA namaskAra kI jAtI haiM aura unameM kSapaNa (muni) kI isIkI kalpanA honese "khamaNAdihaDI" vrata bhI usI dinase calapar3A hai / isake bAda usakI zAntike hI. liye ATha aMgula lambI tathA cAra aMgula caur3I eka lakar3akI paTTI banAkara yaha vahI guru haiM aisI kalpanA kara use pUjane lage / isa prakAra yathAyogya usakI sthApanA karake bhayabhIta arddhaphAlaka logoMne jaba pUjanA Arambha kiyA taba usane upadrava karanA banda kiyA / phira dhIre 2 isI taraha pujAtA huAvaha deva paryupAsana nAmaka kuladevatA kahalAne lgaa| so AjamI jalagandhAdi dravyoMse pUjA jAtA hai| vahI Azcarya janaka bhaIphAlaka mata kaliyugakA bala pAkara Aja. saba logoMmeM phaila gayA / jaise jalameM tailakI bindu phaila jAtI hai // 22-30 // yaha aIphAlaka darzana jina bhagavAnake vAstavika sUtrakI viparIta kalpanA karake vicAre mUrkhalogoMko - NAdiSDIsAkhyaM kSapaNAsthiprakalpanAt // 39 // tathA vAntaye kaaephivaashyaalaamtaa| paturamA sa eSayamiti saMkalpya pUSitA // 25 // yathAvidhi paristhApya pUjitaH so phAlaka / pariyakaM tatastena veSTita vikiyAmayam // 20 // paryupAsanamAmA kuladevo'bhavattataH / naksA mahIyate'dyApi cArigandhAkSatAdikaiH // 29 // masoIphalaka boke nyAnase matamatam / kalikAlabalaM prApya salile tela nindupat // 30 // bhomAninendradhanasya sUtra saMkalpate'nyathA / vartayanti sa durmArga banA
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUlamASAnuvAda loTe mArgameM phaMsAtA hai| jisaprakAra ina indriyoM ke vazavAce logoMne svayaM hI vrata dhAraga kiyA umI taraha jina bhagavAna ke sUtrakI bhI apanI buddhi ke anusAra mithyA kalpanA kI / / 31-32 // isI taraha bahuta kAla bIta jAne para ujjayinI meM candrakIrti nAmakA rAjA huaa| usake lakSmIkI samAna candrazrI nAmakI paTTarAnI tathA una donoMmeM rUpalAbaNyAdi guNoMse suzobhita candralekhA nAmakI uttama eka kanyA huI / usane una kupathagAmI aIphAlaka sAdhuoMke pAsa zAstra pddh'aa| ___ saurASTra (sauraTha ) dezameM uttama balabhIpura nAma , pura thaa| usakA-apane tejase samasta zatruoMko santApita karane vAlA tathA nIti zAstrakA jAnane vAlA prajApAla nAmakA raajaathaa| usake-mundara 2 lakSaNoMse suzobhita prajAvatI nAmakI rAnI thii| una donoMmeM mundara nmUgAvamAzritAn // 31 // yathA svayaM samAmti Ma: nirAlayA sUne mabhitra nijapudinaH // 33 // evaM tara ma ga pasare yinyA vizAMnApacandravapandrakItilA // 32 // candrazrIH . mayAvA tasyAmamahinI zubhApagalAcandralapAtyA nAma sAyAse manimanyAno samApi yamapATana, ISRRIERREETiers pumAvitA rASTrapimpAnA munanam | virgam. nAnA naayitH||36|| nijarinArana AnsaANIpanI
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 bhadrayAhu-caritraguNoMkA dhAraka, rUpazaubhAgya lAvaNyAdise yukta tathA jJAna vijJAnakA jAnane vAlA lokapAla nAmakA putra thA // 33-38 // prajApAlane-apane putrake liye guNoM se ujvala. candrakIrtikI-nava yauvanavatI candralekhA putrI ke liye prArthanA kI / lokapAlabhI candralekhAke sAtha vivAha karake usake sAtha nAnA prakArake upabhogoMko bhogane lgaa| jaise zacIke sAtha indra aneka prakArake bhogoMko bhogatA rahatA hai / pazcAt dhIre 2 zubhodayase apane pitAke vizAla rAjyako pAkara candralekhAko apanI paTTarAnI bnaaii| aura phira samasta rAjA logoMko apane zAsanakI AdhInatAmeM rakhakara rAnIke sAtha upabhoga karatA huA rAjyakA nirbhaya pAlana karane kisI samaya jaba candalekhAne svAmIko prasannacitta girA rAnI tasyAsIvAdalakSaNA // 34 // lokapAlAmiyastokanayAyAguNAI bhavat / rUpasaumAmyampano jJAnavijJAnapAragaH // 38 // prajApAlA khaputrArtha candrakIrtipAtmanAm / pramodAtprArthanAyAmAsacandralekhAMNojvalAm // 3 // upayamya kumAro'sau to kanyA navayauvanAm / yomujAti tayA bhogAn zacyA SA suranAyakaH // 40 // kramAsaMprApya puNyana prAjyaM rAjyaM pitadA / cakAra candralekhAM tAM sadapramahiyopade // 1 lokapAlo nRpaH sArtha kurvanAmAtmano mRzam / vidha. vizadaM rAjyaM natAzeSamahIpatiH // 42 // ekadA'nandavitAsI rAmayA vijJApito
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ mamUlabhAvAnupAda . 9 dekhA to prArthanA kI ! nAtha ! mere gumaragyayinI purI meM ' hai| una jagatpUjya guruoMko mere kahane se Apa avazya bulAveM / rAjAne isa bhaya se ki kahIM yaha asantuSTa na hojAya isaliye usake bacanoMko svIkAra kiye / aura unake libAne ke liye apane logoMko bheje / vahA~ Akara una logoMne guruoMko bhakti pUrvaka namaskAra kiyA aura valabhIpura calaneke liye prArthanA kii| unakI cAra 2 prArthanAse tathA binagrase jinacandrAdi aIphAlaka valabhIpuramai aaye|jb rAjAne una logoMkA Agamana sunAto bahuta Anandita hokara-sAmanta maMtrI puravAsI tathA parivAra ke logAke sAtha 2 gIta nRtya saMgItAdike uttama zabdase dazoM dizAoMko paripUrNa karatA huA unakI bandanAke liye nagarase nikalA / aura dUrahIse sAdhuoMko dekhakara manameM vicArane lagA apanAyA'sadgurakaH santi kanyakubjAlapAne | nAnAyara gena jagatpUjyAnmadAmahAna priyApriksayA bhUrasadanI mAnanaguhA htrg iiy'aay' saamyiln| glaa l gaa maa paa shershaant // 45 // namabhyarSitA bhUmA pinapAdAnarAjinamA sApurabhadanam || 4 || Trisna marries nigamAga parAnandayutAniH // 15 manifrare | mAmaAISmApAraspaparivAra paEIGHT TIMEHARMt.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 / bhadrabAhu-caritraaho ! lokameM apanI viTamvanA karane vAlA tathA nindanIya yaha konamatapracalita huA hai| nagra hokarabhI / vastrayukta to koI sAdhu nahiM dekhe jAte haiM / isaliye inake pAsa jAnA yogya nahIM hai| aise nUtana matakA AviSkAra dekhakara rAjA zIghahI usa sthAnase lauTakara apane makAna para aagyaa| taba rAnIne rAjAke hRdayakA bhAva samajha kara guruoMkI bhaktise unake liye vastra bheje / sAdhuoMne bhI usake kahanese vastroMko grahaNa kiye| usake bAda-rAjAne una sAdhuoMkI bhaktipUrvaka pUjanakI tathA sanmAna kiyA / granthakAra kahate haiM ki yaha bAta ThIka hai ki-striyoke rAgameM manurakta huye puruSa kyA 2 akArya nahiM karate haiM ? usI dinase zvetavastra ke grahaNa karanese arddhaphAla kamatase zvetAmbara mata prasiddha huA / yaha mata mahArAja vikrama nRpatike mRtyukAlake 136 varSake bAda lokameM sacintayat / kimatAdarzana ninya sAketra khaviDambakam // 45 // namA vareNa saMbItA nekSyante yatra sAdhavaH / gantuM na yujyate noca nanadarzanadarzanAt // 50 // myAdhuvya bhUpatistasmAnijamandirameyivAn / zAtvA rAzI narendrasya mAnasaM sahasA sphuTam // 55 // gurUNAM gurubhaktyA sA prAhiNotsiMcayodhayam / tehItAni vAsAsi sudA tAni vacitaH // 52 // tataste bhUmRtA bhaktyA pUjitA mAnitA bhRzam / kimakAryana kunti rAmArAgaNa rajitAH // 13 // dhUtAni cetavAsAMsi sadinAsamajAyata / zvetAmbaramata khyAta tatAIphAlakamatAta // 55 // mate vikramabhUpALe panizadadhika pAte / yate'ndAnAmamUhoke mata vetAmbarAbhidham // 55 // bhunaki
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUlamAyAnuvAda prAdurbhUta huA hai / phira usa mUla jinacandrane-jina pratipAdita AgamasamUhakA kevalI maMgavAna kavalAhAra karate haiM, triyoMko tathA saMtagamuni logoMko unI bhavameM mokSa hotA hai aura mahAvIra svAmI garbhakA apaharaNa honA ityAdi pratikUla rItime varNana kiyA // 43 // 57 // parantu yaha kathana pratyakSa bAdhita hai isehI siddha karate haiN| jile ananta mukha hai unake AhArakI kalpanAkA saMbhava mAnanA ThIka nahi hai| yadi kahoge ki kevalIke kavalA AhAra hai to TamakaM ananta sukhakA vyAghAta hogaa| kyoMki AhAra to kSudhAke lagane para hI kiyA jAtA hai aura kevalI bhagavAnake to kSudhAkA abhAva rahatA hai / kSudhAke abhAva meM AhArakI bhI koI AvazyaktA nahiM diikhtii| yaha hai bhI to ThIkajaise mUlakA nAza hojAna para vRkSa kimautaraha nahIM bar3ha sktaa| usI taraha kSudhAkA abhAva hojAnasa AhAra karanA bhI nahi mAnA jAsakatA / yadi phirabhI AhArako kalpanA kI jAya to jina bhagavAnake zarIra meM sadApatA AtI hai / / 58 // 5 // kepaTAnI zrImo mAni radayAmAga ga rierarun gAgamasandAha tiridinan / mAnanI // 55 // anantasallA pa EERE: vyApAto'nannAgam // THE TERMeet iMDitAH managnatA : Erri
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadravAhu caritra ye bumukSA Adito vedanIya karmake sadbhAvameM hotI haiM aura jine bhagavAna ke mohanIya karmakA nAza hojAne se vedanIya karma apanA kArya karane meM zakti vihIna ( asamartha ) hai / jaise jalI huI rassI bandhanAdi kAryake upayoga meM nahi AsakatI / isaliye kevalI bhagavAna ke doSaprada kavalA AhariMkI kalpanA karanA anucita hai / aura mohamUla hI vedanIya karma kSudhAdivedanAkA dene vAlA hotA hai / jina bhagavAnake mohanIya karmakA nAza hAjAnese vedanIya karma apanA kArya nahi kara sakatA jaise mUla rahita vRkSa para phala puSpAdi nahi ho sakate / bhojana karanekI icchAko bubhukSA kahate haiM aura vaha mohase hotI hai aura mohakA jina bhagacAnake jaba nAza ho gayA hai to kyoMkara AhAra kI kalpanAkA saMbhava mAnA jAya ? // 60 - 64 // use hI sphuTa karate haiM- jo indriya sambandhI viSayoMmeM virakta haiM tIna K * / vedyakamrmmaNaH / muktiH kevalinAM tasmAnna yuktA dopadAyinI // 60 // kSINamohe jine vaidyaM khakAryakaraNe'kSamam / khakIyazakirahitaM dagdharajjuvadaasA // 61 // mohamUlaM 'bhavedveyaM kSubhAdiphalakArakam / tadabhAve'kSamaM beyaM chinnamUlatathA // 62 // bhokumicchA bubhukSA svArasvacchApi mohasaMbhavA / tadvinAce jinendrasya kathaM syAdbhukti saMmadaH // 63 // tadyathA // virakasyendriyArtheSu guptitritayamIyupaH / muneH saMjAyate dhyAnaM karma marmanibarhaNam // 64 // dhyAnAtsAmyarasaH zuddhastasmAtsyAtmAvabodhanam /
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUndrabhASAnuvAda 4) guptike pAlana karane vAle haiM aise sAdhuoMke kama ke 1 . nAza karane vAle dhyAnakI siddhi hotI hai dhyAname zuddha zAntarasakA samudrava hotA hai zAntarasase AtmajJAna hotA hai aura phira usI AtmAvabodhale mohanIya karmakA nAza karake sAdhu loga kSINamohI hokara aura zuladhyAna rUpa khaGgake dvArA cAra ghAtiyA kamakA nAza karake jaba kevalI hote haiM to kSudhA tRpAdi aThAraha dopAMse rahita ananta sukha rUpa pIvRpake pAnase santuSTa tathA lokAloka prakAzaka kevala jJAnake dhAraka aise kevalI bhagavAna AhAra kyA kara sakate haiM ? yadi ye zrudhAdi doSa jina bhagavAnameM mAne jAyeM to doSa rahita zuddha svarUpa jinadeva phira vItarAga kaise kahe jAsakeMge ? " kadAcita kaho ki - jisa taraha bhojana karate huye udAsIna sAdhuoMke vItarAgatA banI rahatI haiM to kevalI bhagavAnake kyokara na rahegI ! vimAnanaH // 650 mA pAtromA da // 6 // pAdaH // 68 // za s 1 -
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadrabAhu-caritraparantu vaha kahanA buddhimAnoMkA nahIM hai kintu vikSipta puruSoMkA kevala pralApa hai / muniyoMke AhAra . karanese vItarAgatAkA abhAva nahIM kahA jA sktaa| kyoMki unameM kevala upacAra (kathanamAtra) se vItarAgatA hai kadAcitkaho ki-AhArake vinA zarIrakI sthiti kahIM para nahIM dekhI jAtI hai isIliye kevalI bhagavAnake AhArakI kalpanA anucita nahIM hai // 67-71 // yaha kathanamI avAdhita nahIM hai| sohI sphuTa kiyA jAtA hai-nokarma AhAra (1) karma AhAra (2) kavalA. hAra (3) lepa. AhAra (8) ujAhAra (5) mAnasa AhAra (6) aise AhArake chaha vikalpa haiN| to aba yaha kaho ki-zarIra dhAriyoMke zarIrako sthitikA kAraNa kavalAhAra hI hai yA aura se bhI zarIrakI sthiti raha saMkatI hai| hama loga to karmanokarma AhArake grahaNase kevalI bhAgavAnake zarIrakI sthiti mAnate haiM / kadAcitkaho ki-zarIrakI sthiti kavalAhAra hI se hai to piNAm / yasakhopacAreNa vItarAgatvakalpanA // // tasthitinavAjahAra vinA kApIha zyate / kevalajJAnimitasAdAhAro gRhyate'nizam | nokarma kI nAmA ca kavalo panAma bhAk / ujazva mAnasAbhAra-AhAraH pavidho mataH // 72 // dehinAmevamAhArasanusaMsthitikAraNam / sanmadhye kavalAhArAbanyamAdvA vasthitiH avan . kamanokarmakAhAragrahaNAdehasaMsthitiH / mavelevalinA baitatsammataM no mate sphuTam PrAhosmilkavastrahArapUrvikAhaspitirmavat / tvayaivaM kathyate tatra saMsiyA
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUlabhASAnuvAda bhI vyabhicAra AtA hai| kyoMki ekendrI jIvoMke lepa AhArakA saMmatra hai, devatAoMke mAnasAhAra hotA hai Ara pakSiyoMke ujAAhAra hotA hai / yahI bAta dUsare anyoM meM bhI likhI hai..___ * kevalI bhagavAnake nokarma AhAra hotA hai, nArakiyoMke karma AhAra hotA hai, devatAoMke mAnasa AhAra hotA hai, pakSiyoMka UjAAhAra hotA hai tathA ekendriyoMke lepa AhAra hotA hai / / isaliye svapnameM bhI buddhimAnoMko kevalI bhagavAnake liye kavalAhArakI kalpanA karanA yogya nahIM hai| athavA dUsase yaha bhI bAta hai ki unake AhAkI bhI kalpanA kevala vedanIya karmake sadbhAva honese mAnI jAtI hai // 72-78|| astu vaha rahai paraMtu yaha to kaho ki-jaba kevandrI bhagavAna sarva lokAlokake dekhane jAnane vAle haiM to saMsArameM nAnA prakArake jIvoMkA badha dekhate huye kaise bhojana kara sakate haiM: athavA jina bhagavAna bhI alpajJAnI logoMkI tarahazuddha tathA azuddha bhojana kareMge kyA aura yadi antarAyo hote huye bhI bhojana kareMge to kevalI bhagazanake zrAvako yamivAritA emakSaenile River dAra ujama pa y aven sAmya | A finger rriris mAgaamarepalAnAshritainsti mAgA ." ninA pasanjaE THE AREETTE /
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadrabAhu caritra bhI atyanta nindanIya hInatA tthhregii| unake AhAra kI bhI kalpanA kevala vedanIya karmake sadbhAva honese mAnI jAtI hai // 72-78 // ___ are! mAMsa rakta Adi apavitra vastuoMko dekhate huye bhI yadi kevalI bhagavAna AhAra kareM to phira to yoM kahiye ki jina bhagavAnane apane sarvajJapaneko jalAJjali de dii| taubhI kevalI bhagavAna kavalA AhAra karate haiM aisA jo loga kahate haiM samajhiye ki ve nirlajja haiM khoTe matarUpI madirAke madameM cakanAcUra ho rahe haiM // 79-82 // isa prakAra kevalI bhagavAnake kavalA AhArakA pratiSedha kiyA gyaa| usI taraha jo loga striyoMko usI bhavameM mokSa prApta honA kahate haiM samajhiye ki ve loga durAgraha rUpa pizAcake vazavarti haiM / athavA yo kahiye ki ve vikSipta hogaye haiN| yadi striye atyanta ghora tapadharaNa bhI kareM taumI usa janmameM unheM mokSa nahIM ho sakatA // 83-84 // kim // 79 // avinAztarAyANAM purate yadi mocanam / zrAdebhyo'dhyAtihInatvamAjhyAtAI gahitam // 80 // vilokya mausarakAdInAntarAyAnkaroti c| tadA sazabhAvasya tena pratto jalAbaliH kevalo kavalAhAra karotIti vadanti ye / samApi te na labAnte durmasAtavamohitAH // 2 // ||ti kecAlimukinirAkaraNam / / atha tasminmave zrINAM mokSa ye nigadanti te durAgrahamAstA banAH kiM vAtivAnuvAH // 3 // tapojIpa dudara ghoraM karate badi yoSitaH / tathApi tadbhaveM 14.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ mamUlamApAnuvAda kadAcitkaho ki - nizrayanavate ntrI aura puruSAMka AtmAmeM kucha bhI vizeSatA na honese usI bhava triyoM ko mokSakI samupalabdhi kyoM nahIM hotI ! parantu yadi kevala tumhAre kathanAnusAra saba jIvAMke nAmAnya hone hI se striyoMko mokSakI prApti mAnalI jAye to cANDAlI tathA ghIvarI AdikI striye kyoMkara mokSameM nahIM jAtIM ? kyoMki ye bhI to striyaM hI haiM na 1 tathA striyoM ke yonisthAna meM pravAdise nirantara azuddhatA ghanI rahatI hai aura mahIne 2 meM niMdyanIya rajodharma hotA rahatA hai| stana kukSi tathA yoni Adi sthAnoMmeM zarIra svabhAva se hI sUkSma aparyApta manuSya utpanna hote rahate haiN| striyoMkI prakRti (svabhAva) burI hotI hai / liGga atyantahI nindita hotA hai unake sAkSAtsaMyaya ( mahAvrata) bhI nahIM ho sakatA to mokSa to bahuta haiM / dUsare strIliGga tathA stanoMse yukta strI rUpameM banI huI tIrthakaroM kI pratimAyeM kahIM ho to kaho ! ina Aude -- la nUnaM tapaH dI || 84 // tuna ni mokSAyAminuM nArINAM kA zrIrAmasaH / mAnavAH mini yonimA n||88|| sAkSAta etrore f
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadrabAhu-caritradoSoMse striyoMko mokSakI saMbhAvanA nahIM mAnI sakatI! dekho! striyoMko cakravarti, nArAyaNa, balabhadra, maNDalezvara Adi pada tathA zrutajJAna, manAparyayajJAna jaba nahiM hote haiM, aura usItaraha gaNadhara, AcArya, upAdhyAya Adi pada bhI nahIM hote haiM to unhIMke trailokya mahanIya sarvajJapanekA kaise sadbhAva mAnA jAya ? isaliye samajho ki-sukulameM paidA huA, kuzala, saMyamI, parigraha rahita tathA indriyoMkA jItane vAlA puruSa hI mukti kAntAke sAtha pariNaya kara sakatA hai / 90-94 // // iti strI muktinirAkaraNam // ___ jo murkha loga nigrantha mArgake binA parigrahake sadbhAvameM bhI manuSyoM ko mokSakA prApta honA batAte haiM unakA kahanA pramANa bhuta nahIM ho sktaa| yadi parigrahake hone paramI mokSakA honA ThIka mAna liyA jAye to kaho ki bhagavAna Adijinendrane apanA prazasta vidyante vihatAH kApi pratimAzcanigavata // 9. // pakSahAninaM cetsanti santi badaNDimAssadam / iti doSadvayAvAptI na khANAM ziSasaMbhaH // 9 // cakrikezanarAmAjamaNDalezAdisatpadam / tathava zrutakaivalyaM manAparyayayodhanam // 51 // gaNezasupryapAdhyAyapadaM strINAM mavebha cet / phayaM sarvakSatA tAsAM jagatpUjyA ghaTAmaTena // 13 // // kulInaH kuzalo dhaura saMyamI saMgaparmitaH / nijitAkSaH pumAneSa vRNIte mukimAminIm // 4 // bImukinirAkaraNam // nirghandhamArgamutsRjya samanyatvena ye jaDAH / myAcakSante zivaM nRNAM to na ayamaMt // 55 // amalena nirmANasAdhanaM yadi vidyate / prAjyaM rAjya karma
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUTabhASAnuvAda 76 rAjya kisa liye chor3A ? uttama kulameM samundratra, mahAvihAna tathA vajravRSabha-nArAca saMhananakA dhAraka puruSa bhI yadi parIgrahI ho to vaha bhI mokSamaM nahIM jA sakatA to oroM kI kyA kaheM ? isaliye ziva sukhAbhilASI sAdhuoMko vastra, kambala, daMDa tathA pAtrAdi upakaraNa kabhI nahi grahaNa karane caahiyeN| kyoMki vastroM ke grahaNa karanese unameM lIkheM tathA jUM Adi jIvAMkI utpatti hotI rahatI hai aura unake gharane uThAne tathA dhone meM jIvoMkI hiMsA hotI hai / dUsare vastrake liye prArthanA karanese dInatA AtI hai aura vastra prApta hone para usameM moha hojAtA hai mohase saMyamakA nAza hotA hai to usase nirmalatA honA to durlabha hIM nahIM kintu nitAnta asambhava hai / isaliye antaraga tathA bAhya parigrahake tyAgayukta sAkSAjjinaliGga ho zlAghanIya haiN| aura samyakta yukta jIvoMke ziva sukhakA hetu hai / 95-101 / / kadAcita yaha kaho ki - jinakalpa liGgake bahuta mAdidevena hi me // 96 // nimanyatA-bhAvAniyata mu sAdhunA bhopkrnne||98|| ni bhavet / faress samanA ga free moi || 1 || naH sauramyasya sAdhanam // 101 1 , 1 Mpal
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadravAhu-caritrakaThina tathA duHsAdhya honese hamalogoMne sthavira kalpa, saMyama dhAraNa kiyA hai / parantu jinakalpa tathA sthavirakalpakA lakSaNa jabataka na samajha lo tabataka aise mithyA bacanamI mata kaho / kyoMki sthavira kalpa bhI tumhAre kathanAnusAra parigraha sahita nahIM hotA hai| ___ aba pahale hI jinakalpa saMyamakA lakSaNa kahA jAtA hai--jisake dvArA munirAja mutyaGganAke AliGganake sukhakA upabhoga kara sakate haiN| jo samyaktva rUpa ratnase bhUSita hote haiM, jinhoMne indriyarUpa azvoMko apane vazameM kara liye haiM, jo ekAkSarake samAna ekAdazAGga zAstrake jAnane vAle haiM, jo pAMvoMmeM lage huye kAMTeko tathA locanoMmeM girI huI rajako na to svayaM nikAlate haiM aura na dUsaroMse kahate haiM ki tuma nikAla do, nirantara mauna sahita rahate haiM, vajravRSama nArAca saMhananake dhAraka hote . haiM, girikI guhAoMmeM vanameM parvatameM tathA nadiyoM ke sthavirakalpasya tasmAdasmAbhirASitam // 101 // mAvadaitadvano'satyamahAvA lakSaNaM tayoH / tataH sthavirakalpe'pi naibAsti sarasAmaH // 13 // ____ athA'bhidhIyate taavjinklpaapsNymH| muktikAntAparikhAsaukhyaM muharU yato muniH / / 104 // samyaktvaramasadbhapA vijitendriyvaajinH| vidantyekAdazA ye zutamekAkSaraM yathA // 1.5 // kramayo kaNTaka bhana cakSupoH sAta rajaH / khayaM na pheTayantyanvairapanItamamASaNam // 106 // vadhAnAH santataM maunmaaysNhnnaa''shritaaH| kandayoM kAnane zaile ghasanti taTanItaTe // 107 // SaNmAsamavatichante prAvUTakAlezi
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUlabhArAnuvAda kinAromeM rahate haiM, varSAkAlameM mArgako jIvoMse pUrNa ho jAne para chaha mAsa paryanta AhAra rahita hokara kAyotsarga dhAraNa karate haiM, parigraha rahita hote haiM, ranaayase vibhUSita hote haiM, mokSake sAdhanameM jinakI niSThA hotI hai, dharma dhyAna tathA zukla dhyAna hImeM nirata rahate haiM, jinake sthAnakA koI nizcaya nahIM hotA tathA jo jina bhagavAnake samAna vihAra karane vAle hote haiM aise sAdhumoMko jina bhagavAnane jina kalpI sAdhu kahA hai||2-10|| ___ aura jo jinaliGgake dhAraka hotehaiM, nirmala samyakla rUpa amRtase jinakA hRdaya kSAlita hotA hai, aThAIta mUlaguNoMke dhAraNa karane vAle hote haiM, dhyAna tathA adhyayanameM hI nirata rahate haiM, paJca mahAvratake dhAraka hote haiM, darzanAcAra jJAnAcAra prabhRti pazcAcArake pAlana karane vAle hote haiM, uttama kSamAdi daza dharmase vibhU. pita rahate hai, jinakI brahmacarya vratameM niSTA (zraddhA) sarakule / sAta mAge nisahArAH kApAsI samAtimA Heakire. mApamA matiyamAtA nirmANasApane ni yA patapoSitAvAsA dinAnimita hai| mAmAta bhinaMera 11. aba spAyarakanyA nimiyAgaH munakamA mandhItapetamaMAHA kA raviNAma para paMcanA tapama mahA nAgina matadu matira mAgAnanyAya //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 81. bhadrabAhu caritra hotI haiM, bAhyAbhyantara parigrahase virakta hote haiM, tRNa meM maNimeM nagara meM vanameM mitrameM zatrumeM sukhameM tathA duHkhameM satata samAna bhAvake rakhane vAle hote haiM, moha abhimAna tathA unmattatA rahita hote haiM, dharmopadezake samaya to bolate haiM aura zeSa samayameM sadaiva mauna rahate haiM, zAstrarUpI apAra pArAvArake pArako prApta ho cuke haiM, unameM kitane to avadhijJAnake dhAraka hote haiM, kitane mana:paryayajJAnake dhAraka avadhijJAnake pahale paJca sutrakI - sundara picchI pratilekhanake (zodhanake) liye dhAraNa karate haiM, saGghake sAtha 2 bihAra karate haiM, dharma prabhAvanA tathA uttama 2 ziSyoMkA rakSaNa karate rahate haiM, aura vRddha 2 sAdhu samUhake rakSaNa tathA poSaNa meM sAvadhAna rahate haiM / isIliye unheM maharSiloga sthavira kalpI kahate haiN| isa bhISaNa kalikAlameM hIna saMhanana ke hone se ve loga sthAnIya nagara grAmAdike jinAlaya meM rahate haiM / yadyapi yaha kAla dussaha hai zarIrakA saMhanana sukhenale samAnamatayaH zazvanmohamAnamadojjhitAH // 114 // dharmopadezato' nyatra sadA'bhASaNadhAriNaH / zrutasAgarapArINAH kevanAvadhibodhagAH // 115 // mamaH paviNaH kecidgRhantyavadhitaH purA cAru pazcaguNaM picche pratilekhanahetave // // 116 // virahanti gaNaH sAkaM nityaM dharmaprabhAvanAm / kurvanti ca suziSyANAM prahaNaM poSaNaM tathA // 117 // sthavirAdiprativAtaprANapoSaNacetasaH / tataH sthAvarakalpasthAH procyante sUrasattamaH // 118 // sAmprataM kalikAle'sminnasaMhananatvataH /
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUdabhASAnuvAda hona hai mana atyanta caJcala hai aura mithyA mata sAre saMsArameM vistIrNa hogayA hai to bhI ve loga saMyamake pAlana karane meM tatpara rahate haiM // 11-20 // , dumare anyamai bhI kaliyugaka pAvata cA liyA hai-"Do karma sakate haiM ye kariyara ekapama bhI nA kiye jA sakane' yaha mobAgANa managazA mayaM / parantu yaha gAyA viekula azuddha hai| hamAre pAsa do pratiya bhI ina donAma aisA hI pAi hAnesa paravana yahI pAra epamAnA vAstavama aisA mayaM honA cAhiye "jA yamaM pUrya pAlama ekavarSamai nAza kara diye jAne pe utane hI karma sa phATayagarma hajAra varSamai bhI nAza nahIM kiye jA skte|| isIse mokSAbhilASI sAghuloga saMyamiyoMke yogya pavitra tathA sAvadha (AraMbha ) rahita pustakAdi grahaNa karate hai| isa prakAra sarva parigrahAdi rahita sthavira kalpa kahA jAtA hai| aura jo yaha vastrAdikA dhAraNa karanA hai vaha sthavira kalpa nahi hai kintu gRhastha kalpa hai| maiM to yaha samajhatA hUM ki-ina zvetAdariyAne jo isa gRhastha kalpakI kalpanA kI hai vaha mokSakI prApti ke liye nahIM sthAnAnagaramAmajinamAniyAsinaH do Rater mana miyAmavAtivyAsaM pAri gaMgoya . // (1)rakta parivahana pugaparma pr| mAra giri maha # ravi zAmina A TREET Mma are -
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. bhadrabAhu caritra kintu indriya sambandhi viSayAnubhavana karaneke liye " kI hai // 21-24 // // tathA dekho ! inalogoMkI sUrkhatA athavA viveka :- zUnyatA jo zrIvarddhamAna' svAmI ke garbhakA apaharaNa huA kahate haiM / jaba zrIvIrajinendrako -- vRSabhadatta brAhmaNakI - divAnanyA nAma strIke garbhameM Aye huye * : tirAsI 83 dina bIta gaye taba indrane bhikSukakA kula :: samajha kara zrIvIranAthakA garbha vahAMse lejAlara siddhArtha rAjAkI kAntAke 'udarameM sthApita kiyA / parantu yaha 'bAta kaise hosakatI haiM ? astu hamArA kahanA hai ki'pahale tuma yaha kaho - indrane pahale usa kulako jAnA * thA yA nahiM 1 yadi kahoge jAnA thA to pahilehI " " : garbhakA haraNa kyoM na kiyA ? yadi kahoge nahiM jAnA ; thA to garma zodhanAdi kriyAyeM kaise kI hogI ? yadi phira bhI kahoge ki garbha zodhanAMdi kriyAyeM hI nahIM kI gaI - + monyo yatra phelAvidhAraNam // 123 // naca gRhasthakAleo'yaM kalpitaH pANDurAka / / paramakSa saukhyAya na cArya zivazarmaNe // 124 // * // iti saGganirvANanirAkaraNam kapayanti kathaM mUDhA varSamAna jinezinaH / dharmApaharaNaM ninyaM vivekavilAzrayAH . // 125 // divAnanyAstriyA garne vRSadattadvijanmanaH / bhavatIrNe jina mire vyasIti divasA - gatAH // 126 // tato bhikSukulaM jJAtvA zakrastaM garbhamApayata siddhayanRpateH patnyAM kathame 1. sadvano bhavet // 127 // vajriNA tatkulaM pUrva viditaM nAma ki bada / viditaM catpurA kiM -na. zraNApaharaNaM kRtam // 138 // na jJAtaM cetkarma, dharma, probhanAvikriyA kRtAnuzA
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ samulamApAnubAda to tumhIM kaho phira tIrthakaromeM tathA aura sAmAnya manuSyoM meM vizeSatAhI kyA rahI ? dUsare yaha bhI hai ki jaba hijake yahAMse garbha haraNa kiyA gayA to usakI nAlakA to cheda vahIM para hogayA phira chinnanAla garbha dUsarI jagaha~ kyoMkara bar3ha sakatA hai ? jaise jisa phalakA baMdhana eka jagaha~ chinna hojAtA hai phira vaha dUsarI jagaha nahIM bar3ha sakatA / kintu usI samaya naSTa hojAtA hai| kadAcita kaho ki jaise hI dUsarI jagaha~ bhI ropI huI vRddhiko prApta hotI hai to garma kyoMkara nahiM bar3ha sakatA 1 parantu yaha kahanA bhI ThIka nahi hai kyoMki latA to mAtA ke samAna hotI hai aura suta phalake samAna hotA hai / kadAcita phira . bhI kaho ki mAtAke sambandhase garbha dUsarI jagaha rakha diyA gayA to garmakA kyA bigar3A 1 bigar3A to kucha nahiM parantu yahI duHkha hotA hai ki tumhAre sadopa vacana vicAre satpuruSoMko saMtApa utpanna karate haiM / isI tarahase zvetAmbarI loga nAnA prakAra ke midhyA medriyaH parama saMyo129 // sA f badanAma // 13 1 . nakitA mAtRtaH 1115 ra 135 // niyamanam // bahu evaM bahuviviH saMnayama nA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 bhadrabAhu caritra bacanoMse zAstroMkI kalpanA karate haiM aura vicAre mUrkha logoM ko saMzaya meM DAlate haiM / isake kucha dinoM bAda yahI mata sAMzayika kahalAne lagA / isIprakAra apane kapola kalpita mArgarme ye durAgrahI loga rahate haiM // 25-34 // inhIMke bhakta jo lokapAla tathA citralekhA rAnI thI / unake suvarNakI taraha kAntikI dhAraka tathA apane sundara rUpase devAGganAoM ko bhI jItane vAlI manohara lakSaNoMse zobhita nUkuladevI nAmakI bAlA huI / so usane una guruoMke samIpa aneka zAstra par3he | aura phira krama 2 se yuvA logoMko atyanta priya manohara taruNa avasthAko prApta huI / : dhanase paripUrNa eka karahATAkSa nAmakA nagara hai| anivArya parAkramakA dhAraka bhUpAla nAmakA usakA rAjA hai| usane usa sundara zarIrakI dhAraka nUkuladevIke sAtha apanA vivAha kiyA / nRkuladevI bhI pUrva puNya karmake udayase aura sarva rAniyoM meM pradhAna paTTarAnI huI // 133 // tataH sAMzayikaM nAtaM mataM dhavalavAsasAm / evaM svakalpite mArge vartante te durAzayAH // 134 // tadbhakalokapAlAkhyamahIkSicitralejayoH sutA nakuladevyAkhyA basUna bharalakSaNA // 135 // adhyeSTA'nekazAstrANi sanIDe svagurAMstu sA / kaLAkulakanatkAntI rUpApAstarAnA // 136 // avApa tArakhAgyaM sArathyostanRpriyam / athAsti karahATAkSaM gaM draviNasaMsRtam // 137 // tacchAstA'zarya paryo'bhUdra bhUpo bhUpAlanAma bhAkU / kanyAM tAM kamanIyAGgIM pramodAtpariNItavAn // 138 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUTabhASAnuvAda aura yaha bhUpAla bhUpati bhI usake sAtha nAnAprakArake bhogoMko bhogane lagA // 35-39 // kisI dina rAnIne suavasara pAkara svAmIse prArthanA kI ki-prANapriya ! mere pitAjIke nagarameM mere guru haiN| unheM dharma prabhAvanAke liye Apa bhaktipUrvaka bulAIye / rAjAne rAnIke bacana sunakara usI samaya apane buddhisAgara mantrIko bulAyA aura unheM satkAra pUrvaka lAne ke liye use karahATAkSa pura bhejA / mantrI mI unake pAsa gayA aura atyanta vinayapUrvaka namaskAra kara tathA bAra 2 prArthanA kara unheM apane purameM livA laayaa| rAjAne jaba unakA Agamana sunAto bahuta Anandita huA aura bar3e bhArI AnandapUrvaka unakI vandanA karane ke liye calA / parantu dUrase hI jaba unheM dekheM to Acarya yukta ho vicArane lagA- aho ! nimranyatA rahita yaha daNDa pAtrAdi sahita sAmAnsanarAjApu gumyA puspapipAta mAmA figurasi lars. matimadAsamayasamA mahato ETAEET puruSaAPE pure | | bAnAdayana mAnmamA ramapamAnita feree kAgadAhalAmAsamazyA 14 mAranAmasa! bhAsAlAmA guru manyA pramANa mAna minamAnayara / niyAmanaM galA imAma sApanA gusna / igadAna gamagArA rat nindanAni nAranaM mammAna puna hasAlA
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavAndharitra navIna mata kauna hai| inake pAsa merA jAnA yogya nahIM: hai| aisA kahakara usI samaya vahA~se apane mahalakI ora lauTa gayA aura jAkara apanI kAntAse kahAkhoTe mArgake calAnevAle, jinaH bhagavAnake zAsana: viraha matake dhAraNa karane vAle tathA parigraha rUpa pizAcake vazavati ye hI tumhAre guru haiM ? maiM unheM kamI nahIM mAnUMgA ! vaha rAjAkA Azaya samajha kara usI samaya guruke pAsa gaI aura vinaya vinIta mastakase namaskAra kara prArthanA karane lagI 180-94 , . bhagavana ! mere bhAgrahase Apa saba parigraha chor3akara pahale grahaNa kI huI devatAoMse pUjanIya: tathA pavitra nimrantha avasthA grahaNa kIjiye / una. saba zvetAmbara sAdhuoMne rAnIke bacana sunakara usI samaya vastrAdi saba parigraha chor3a diyA / aura hAthameM: kamaNDala tathA pIchI lekara jina bhagavAnakI diga'mbarI dIkSA aGgIkAra kii| phira rAjA bhI unake sanmukha ||145 // nyAya bhUpatitasAdAgala nijamandiram / bhASate sa mahAdevI guravaskhe. kamArgagAH // 146 // binovitabahirbhUtadarzanAbhitavRttayaH / parimahaprahamAsvatratA-: manyAmahe vayam // 14 // bA-tu manogataM rAzo zAtvA'gAdArusanidhim // natvA / vijJApayAmAsa, vinayAnatamastakA ||. 148 // bhagavanmadAmahAdAnyA gRhItAmaramisam nindhapadavIM patA hilA sAmudAyikam // 149 // urarIkRya ke, rAmA vacanaM biduvArdhitam / tatyajuH sakalaM saI vasanAdikamanasA // 15 // kare. kamaLa chatvA picchika ca jinoditAm / camahurjinamava se palAzadhAriNaH,
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUlabhApAnupA gayA aura atyanta bhaktipUrvaka namaskAra kara apane nagarameM unheM liyA lAyA // 49-52 // usa samaya rAjAdike dvArA satkAra kiye huye tathA pUje huye ve sAdhuloga digambarakA va dhAraNakara zvetAmbara matake anusAra AcaraNa karane lage // 53-56 // gurupadezake binA naTake samAna upahAsakA kAraNa liGga dhAraNa kiyaa| aura phira kitane dinoM bAda inhIM kumA. giyoMse yApanIya saGgha niklaa| phira isI mithyAtva mohase malIna zvetAmbara matame zubha kAryase parAGmukha kitanehI mata pracalita hogye| unameM kitaneto ahaMkArake vazase; kitane apane Apa AcaraNa dhAraNa karanese, kitane apane ra Azrayake bhedase tathA kitane khoTe karmake udayase nikale / isI taraha aneka matoMkA samAvirbhAva hogayA / aurabhI suno|| 15 // vizatilaso gApAmaguna mAtramA | RAITTER. pAnamAnagat 115 mAgina mApAmA mAeart finis samAnA ginAmamAm // 151 || Raineri PrazTRETERI ko mApanamabhUgara kApanAma I T NAET shubhaargaa| maza E TARINEER THE REMENT kimisana vieirrirment NEmA sAnu TIMIRAL
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadrabAhu-caritra mahArAja vikramakI mRtyuke 1527 varSa bAda dharmakarmakA sarvathA nAza karane vAlA eka luMkAmata (DhU~DhiyAmata) pragaTa huA / usIkI vizeSa vyavasthAyoM hai-- 90 apanI alaukika vidvattAse devatAoM ko bhI parAjita karane vAle gurjara (gujarAta) dezameM aNahala nAma nagara hai / usameM prAgvATa ( kulambI ) kulameM luMkA nAmakA dhAraka eka zvetAmbarI huA hai| usa pApI duSTAtmA ne kupita hokara tIvra midhyAtvake udayase khoTe pariNAmoMke dvArA luMkAmata calAyA / aura jina sUryase pratikUla hokara - devatAoMse bhI pUjyanIya jina pratimA, usakI pUjA tathA pavitra dAnAdi saba karma uThA diye // 75-61 // usa matame bhI kalikAlakA bala pAkara aneka bheda hogaye so ThIka hI hai ki- duSTa loga kyAra nahIM karate haiM ? / aho ! dekho ! moharUpa aMdhakArase ye loga svayaM bhI AcchAdita huye aura inhIM pApI logoMne r laGkAmatamabhUdekaM loparka dharmakarmaNaH / deze'tra gaurjare khyAte vidvattAjitanijare // 158 agalipattane ramye prAgvATa kuno'bhavat / luGA'bhiSo mahAmAnI zukrAzrayI // 159 // duSTAtmA duSTabhAvena kupitaH pApamaNDitaH / tIbramidhyAtvapAkena chAmarAmakalpayat // 160 // surendrArthI jinendrArcA tatpUjAM dAnamutamam / samutthApya sa pApAtmA pratIpo jinasUtrataH // 161 // tanmate'pi ca bhUyAMso matabhedAH samAzritAH / kalikAlavalaM prApya duSTAH kiM kiM na kurvate // 162 //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUTamApAnuvAda jina bhagavAnakA nirmala zAsana bhI kalaGkita kiyaa| paraMtu mukhAbhilApI buddhimAnoko isa lukAmatameM pramAda nahIM karanA cAhiye arthAt ise grahaNa nahIM karanA caahiye| kintu unheM apanAhI mata grahaNa karanA ucita hai| kyoMki kardamase (kIcaDasa) lipta mahAmaNiko kIna grahaNa nahIM karatA hai ? kintu sabhI karate haiM / are! niHzakta (jata tathA samyaktva rahita) puruSoM ke doSase kyA dharma bhI kabhI malIna ho sakatA hai ? kintu nahIM ho sktaa|so ThIka hai-maMDhakake maranese samudra kahIM durgadhita nahIM hotA / isI taraha saba matoMmeM sAra dekhakara samyagdRSTi puruSoMko apanI buddhi sarvajJa bhagavAnake dikhAye huye mArgameM lagAnI cAhiye // 62-66|| ___ aba upasaMhAra karate huye AcArya kahate haiM ki jo vastra rahita hokara bhI sundara hai, alaGkArAdi vihIna hokara bhI dedIpyamAna hai tathA jo kSudhA tRpAdi aThAraha doSoMse rahita hai vahI to vAstava meM deva kahalAne yogya mahamA mitIya pAhAyalama: nAmamAgomA RETREETTE Hain pramApati REE Kiv ARE MARK pUti emanA mantiH midamoEiERICA 16 gispo mAni parimaATE SAME TARA sadarzanAH ni ma firistia | RATE nirAgarasabhAmA pani mAmA mAmI: zubhAramA taar
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhadravAhu-caritra hai aura zeSa kSudhAdi sahita kabhI deva nahIM kahe jAsakate // 67 // usI jina bhagavAnake mukha-candrase vinirgata syAhAdarUpa amRtase pUrita tathA paraspara viruddhatA rahita jo zAstra hai vahI to zAstra hai aura dUsare logoMke dvArA kahA huA zAstra nahIM hosakatA // 6 // aura jo nAnAprakArake grantha (zAstra) sahita hokara bhI nitha (parigraha rahita) haiM. tathA jo samyamdarzana samyajJAna samyakcAritrarUpa ratnatrayase virAjita haiM vehI yathArthameM guru haiM aura jo dhanAdise parAbhimRta haiM ve guru-nahIM hosakate // 69 // isaliye buddhimAnoMko dUsarI orase buddhi haTAkara satyArtha deva, zAstra, guruke zraddhAnameM use lagAnI ucita hai / aura sapta taloMkA nizcaya karake uttama samyaktva svIkAra karanA cAhiye // 70 // . . antameM granthakAra kahate haiM ki-zreNika mahArAjake ' prazna ke uttarameM jaisAzrI vIjinendrine bhadrabAhu caritrakA varNana kiyA thA usI taraha jina zAstra ke dvArA samajhakara "maiMne bhI zrIbhadrabAhu zrutakevalIkA caritra likhA hai||71|| manendusambhUtaM syAhAmRtamitam / viruddhatAgitaM zA~vaM zasyate nAnyajalpitam // 16 // niprenyo pranyayujo'pi mAtritayarAjitaH / uhiranti guruM ramyaM vamanyaM naiva pranthilam // 169 // zraddhAtavyaM trayaM ceti hitvAnyamatadumatim / sapA nikhila satlAni prAya samyaktvamuttamam // 970 // zreNikAnato'bocAyA viirjindhrH| tabodila mayAtrApi zAlA.zrIjinasUtrataH // 11 // . .. . '.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ sagUlabhASAnuvAda 13 jisakA avatAra svarga samAna manohara koTapurameM huA hai, jo zomazarma tathA zrImatI somazrakA aneka guNoMkA dhAraka putra gna hai, jisane gAMvaI nAcArya sarI mahAtmAkA Azraya lekara nirmalajJAna rUpI vAkara tira liyA hai ve zrIbhadrabAhu maharSi mere hRdaya meM prakAza kreN| jo sneha (rAga) kA nAza kara denase yadyapi AbharaNAdise virahita haiM taubhI bahuta hI sundara hai, jo vedyanIya karma ke abhAva ho jAnese yadyapi nirAhAra hai taubhI nirantara santuSTa hai, jo kAma rUpa pracaNDa hAthIkA nAza karane ke liye kezarI ginA jAtA hai aura jo indriya rUpa kAnanake jalAneke liye cahni kahA jAtA hai usI jinarAjakI maiM saprema stuti karatA hUM vaha isI - liye ki ve mujhe manomilapita sukha vitIrNa kareM / yaH zrIkoTapure ditAmarapure mAmAdAdaraH momazriyAM gadAma | manapari mhaa||1|| nAma: - mahAma nide G Arata
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvAhu-parina- .. ___ samyagdarzana jisakA mUla kahA jAtA hai, jo zruta salilase abhisiMcita kiyA gayA hai, uttama cAritrakA, ahaNa jisakI zAkhAyeM mAnI jAtI haiM, jo sundara 2 guNoMse virAjita hai aura jisameM icchAnusAra phala pradAna karanekI acintya prabhutvatA hai to phira Apa loga usI dharma rUpa mandAratarukA kyoM na Azraya kareM ? granthakartAkA paricaya - jo prativAdI rUpa gajarAjake madakA pramardana karaneke liye kezarIkI upamAse virAjita haiM, jinheM zIlapIyUSakA jaladhi kahate haiM aura jisane ujvala kIrcisundarIkA AliGgana kiyA hai unhIM ananta kIrti AcAyake vinaya aura apane zikSA guru zrIlalitakI. munirAjakA dhyAna karake maine isa nirdoSa caritrakA saGkanala kiyA hai| sadadhimUlaM bhUtatAyasikaM suvRttavAsa prANodguNAvyam / / barva sadA'moTaphalapradAne bho dharmadevaDamamAyanyantu // pAdImendramApramaInahare, zIlAmRtAmmoniSaH / ziSya zrImadanantakoliMgaNinaH saskArtikAntAnuSaH / smRtA zrIlalitAdikIrtimunipaM zikSApUra sadgurNa cake vArucaritrametadanapaM plAdinandI muniH // 15 // .
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUlamASAnuvAda yadi paramArthase dekhAjAya to mujha sarIkhe manda budriyoMke liye bhadrabAhu sarIkhe mahAtmAoMkA vRttAnta likhanA bahutahI kaThina thA tomI zrIhIrakamavAla brahmacArIke anurodhase thor3emeM likhA hI gayA / yaha merA saubhAgya hai| __ maiMne jo yaha caritra likhA hai vaha kevala isI liye ki vetAmbara loga vAstavika svarUpa samajha jaay| Apa loga yaha kabhI khayAla na kareM ki maiMne apane pANDisakaM abhimAnase ise banAyA ho / iti zrIravakIrti AcArya nirmita zrIbhadrabAhu caritra abhinava hindImApAnuvAdameM patAmbaramatI utpatti _tayA ApalIsahakI utpattike varNana vAlA caturya adhikAra samAma huA thA madadIbarita yapapiyA kapam / tapAppA lokAinrne turn suniilmbi snaa| paravamima na nigama::l iti zrIdhAnamanyAyAviracita madramAhurine patAmyaramanapAyA. palIsaMghotpativaNanA nAma patudhiER: HRIRECH samAis su
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ - anuvAdakakA paricaya. . zrIvezyavaMza-avataMsa ! jinendrabhakta ! 'zAntasvabhAva ! saba doss-klngk-mukt| hIrAvicanda zubha nAma virAjamAna ! he pUjyapAda ! tuva pAda. karauM praNAma // 1 // hA tAta ! pApavidhikA nahiM hai ThikAnA . jo Apake aba sudarzanakA na honaa| hA ! mandabhAgya mujhako dukhameM duboke ___ mo bhI huI supathagAmini ApahIke // 2 // . AdhAra tAta ! aba hai nahiM koI merA hA ! aura saMsRti-nivAsa bacA dhanerA / kaise dukhI udaya jIvana pUrNa hogA? hA! karmake udayako kisane na bhogA? ||sh . jinendrase prArthanA he deva ! dekha jagameM avalamba hIna : '. Alamba dekara karau adha-karma hIna / saMsAra-nIranidhi, aba chor3a doge .' to dAsakA kaThina zApa vibho ! lahoge // 4 // 1-mA, jananI aura lakSmI ina donaukA bAcaka hai / hamArI mAtAkA lakSmI thaa| /
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivedn| ** . pAThaka mahAzaya bhadavAhu-caritra ApakI sevAmeM upasthita karate haiM yaha grantha kitane mahatvakA hai vaha isake par3hanese khayaM anubhava ho jAyagA / isa granthako zrIrabanandI sarine banAkara jaina jAtikA bar3A bhArI upakAra kiyA hai| aise 2 amUlya / ranoMkI AnabhI jainiyoM meM kamI nahIM hai| kamI hai kevala Apake puruSArtha kI / sauM hama prArthanA karate haiM ki yadi / Apa jaina samAjakA hRdayase bhalA cAhate haiM to una rakhoMko / andheraimaise nikAla kara ujelemeM laaiye| aura tabhI hamArA jainadharma pAnA- sArthaka hogA jaba hama apane pUrvanoMkI.. kIrtikA vistAra digadigantameM karane kI ceSTA kreNge| * . . isa ratnake alAvA-. . . . bhAvasaMgraha ( dhAmadeva) . . .. saptavyasana-caritra ( somasena ) varddhamAna purANa ( sakala-kIrti ).. . . "dhanyakumAra-caritra ( sakalakIrti) .. ra ye grantha tayAra horahe haiN| inheM hama jaldI hI ApakI ! sevAgre upasthita kreNge| badrIprasAda jaina . . bhavadIya . banArasa siTI ema . . . -
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
_