________________
॥ ॐ अहं सद्गुरुभ्यो नमः ॥
अथ सप्तमं परिशिष्टम् । दिङ्नागरचिते सवृत्तिके प्रमाणसमुच्चये जिनेन्द्रबुद्धिरचितायां विशालामलवत्यां तट्टीकायां च विद्यमानो वैशेषिकमतविचारः ।
कणादप्रणीतानि वैशेषिकसूत्राणि प्रशस्तपादरचितः प्रशस्तपादभाष्य संज्ञया प्रसिद्धः 5 पदार्थधर्मसंग्रहश्चेति प्राचीन ग्रन्थद्वयं सम्प्रत्युपलभ्यते । वाक्य-भाष्य-प्रशस्तमति. टीका-कटन्दीप्रभृतयो बहवः प्राचीनमन्था आसन्निति पूर्वस्मिन् परिशिष्टे निर्दिष्टमेवास्माभिः । सम्प्रति बौद्धाचार्यदिङ्नागेन सवृत्ति के प्रमाणसमुच्चये जिनेद्रबुद्धिना. च तट्टीकायां विशालामलवत्यां यथा वैशेषिकमतं परीक्षितं तदत्रोपदयते । दिङ्नागस्य वैक्रमे चतुर्थे शतके स्थितिरासीदिति सम्भाव्यते । जिनेन्द्रबुद्धेस्तु वैक्रमेऽष्टमे 10 शतकेऽवस्थानं सम्भाव्यते ।
प्रमाणसमुच्चय-वृत्ति-आलम्बनपरीक्षा-वृत्ति-त्रैकाल्यपरीक्षा-सामान्यलक्षणपरीक्षा. १ एषु केषां ग्रन्थानां भोटभाषानुवादो चीनभाषानुवादो वोपलभ्यत इत्येतदस्माभिर्विस्तरेण नयचक्रस्य प्रथमविभागे टिप्पणेषु भोटपरिशिष्टे पृ. ९५-९६, १३५-१३६ इत्यत्र टिप्पणे प्रदर्शितम्। Prof. Dr. E. Frauwallner महोदयेनाप्येतद् विस्तरेग Dignaga, sein Werk and seine 15 Entwiklung (Wiener Ziteschrift fur die Kunde Sud-und Ostasiens, BD. III, Wien, Austria 1959 ) pp. 83-164 इत्यत्रोपदर्शितम् । किञ्च, Prof. Dr. E. Frauwallner महोदयेन तत्र योगावतारः, प्रज्ञापारमितापिण्डार्थसंग्रहः, त्रयस्त्रिंशत्कारिकात्मिकायास्त्रैकाल्यपरीक्षाया भोटभाषानुवादः, वाक्यपदीयप्रकीर्गकाण्डगतसम्बन्धसमुद्देशानुसारेग त्रैकाल्पपरीक्षाया द्वात्रिंशत्कारिकाणां संस्कृते पुनरुद्वारः, सवृत्तिकाया आलम्बनपरीक्षायाः 20 सवृत्तिकस्य हस्तवालप्रकरणात्य हेतुचक्रडमरोश्च भोटभाषानुवाद इत्याद्यपि विस्तरेणोपन्यस्तम् । अतो विस्तरार्थिभिस्तत्रैव विलोकनीयम् ।।
२ सम्प्रति अस्याश्चीनभाषानुवाद एवोपलभ्यते । Prof. Dr. E. Frauwallner ( Vienna, Austria) इत्येभिरेकस्मिन् पत्रे सामान्यलक्षगपरीक्षायाः स्वरूपमित्थमावेदितम्
The Kuan-tsung-hsiang-lun-Sung ( = सामान्य लक्षणपरीक्षा, T. 1623) is a small treatise of 11 verses only. A Chinese translation of 25 a verse text of Dignāga without a commentary is difficult to understand. But as far as I can see, there recurs none of the verses of the Pramānasamuccayaḥ. The text speaks of Sabdah and arthah, S'abdajñānam and arthajñānam, but I can't find any allusion to the doctrine of apohaḥ.
30
२०
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
