Vaisheshika Sutram

Author(s): Jambuvijay
Publisher: Oriental Research Institute Vadodra

Page 303

वृद्धिपत्रकम् ।
२३३
महस्यनेकद्रव्यवत्वापखोपलब्धिः । अद्रव्यवत्त्वात् परमाणावनुपलब्धिः । रूपसंस्काराभावाद्वायावनुपलब्धिः । ४ । १ । ६-८ ।— ४ । १ । ११ । - अहम संयोगस्त्वविप्रतिषिद्धो मिथः पञ्चानाम् ४ । २ । ३ ।
।
१ । ७ । - तृणकर्म वायु
४५ । १ । १ । - "संयोगाभावे गुरुत्वात् पंतनम् ५ "नोदनादभिघातात्... ५ । २ । १ । – अग्ने
संयोगात् ५ । १ । १४ 1
""
"
"
१ . वैशेषिकैः 'महस्यनेकद्रव्यवत्त्वाद् रूपाच्चोपलब्धिः । रूपसंस्काराभावाद् वायावनुपलब्धिः ' इति वचनात् " - अभिधर्मकोशस्फुटार्थी ३ । १०१, पृ० १०७ - १०८ । " महत्यनेकद्रव्यवच्चाद् रूपाच्चोपलब्धि:' तथा ' रूपसंस्काराभावाद् वायावनुपलब्धिः ' इति चोक्तम् । " - वादन्यायटीका पृ० ३८ । • महत्यनेकद्रव्यवत्त्वाद्रूपा चोपलब्धि:' इति वचनात् " - तत्त्वसंग्रहपञ्जिका पृ० ४५, १८८, तत्त्वार्थराज - वार्तिक पृ० ४६५, न्यायकुमुदचन्द्रः पृ० ३० । दृश्यतां पृ० २२९० २४ । " महत्त्वानेकद्रव्यत्वाद्रूपा- 10 चोपलब्धिरिति " - न्यायभाष्यम् ३ । १ । ६६ । 16 यथोक्तम्- ' महत्यनेकद्रव्यवत्त्वाद् रूपाञ्च्चोपलब्धिः। अद्रव्यवत्त्वात् परमागावनुपलब्धिः । रूपसंस्काराभावाद् वायावनुपलब्धिः । रूपसंस्कारो रूपसमवायः । द्वयणुकादीनां त्वनुपलब्धिर महत्त्वादिति । " - तत्त्वसंग्रहपञ्जिका MS. पृ ४१ । " अयं चार्थः सूत्रकारेण सूत्रद्वयेनोक्त:--' अद्रव्यवत्त्वात् परमाणावनुपलब्धिः । रूपसंस्काराभावाद् वायावनुपलब्धिः इति । रूपसंस्कारो रूपसमवाय इति सूत्रार्थः [ २ । १ । ३३, पृ० २३१ ] । अपरे तु महत्त्वादनेकद्रव्यवत्त्वाद् रूपाच्चोपलब्धिरिति उपलब्धौ नियमं वर्णयन्ति [ ३ । १ । ३४ पृ० ३७७ ] - न्यायवार्तिकम् MS. । “ महत्त्व दिनेकद्रव्यवत्त्वाद्रूपाच्चोपलब्धिः ” – हेतु बिन्दुटीका पृ० १६८ । “ अथ ' महत्त्वादनेकद्रव्यवत्त्वाद् रूपविशेषाच्च द्रव्यं प्रत्यक्षम् ' इति सूत्रविरोधः [ पृ० २७२ पं० २१ ] ...... तथा च सूत्रम् -' महत्त्वादनेकद्रव्यवत्त्वाद् रूपविशेषाच्च द्रव्यं प्रत्यक्षम् इति [ पृ० ५५७ पं० २१ ] ” – व्योमवती । " महत्त्वमनेकद्रव्यत्वं रूपविशेषश्च सन्निकर्ष इव प्रत्यक्षत्वे हेतुः । 20 अनेकद्रव्यानाश्रितत्वात् परमागावदर्शनम् । अमहत्त्वाद् द्वयणुकस्य । आकाशादीनां त्वरूपत्वादद्रव्यत्वाच्चेति वेदितव्यम् । " - प्रकरणपञ्चिका. पृ० ४५ । "There must have existed in the 6th Century A. D. a text of the Vaisesikasutras to which were added short supplementary sentences. But Candrānanda doesn't make use of this tradition. ” – E. Frauwallner || २ पृ० १७१ पं० २२ ॥ ३ " संयोगस्त्वविप्रतिषिद्धो मिथः पञ्चानाम् " - ऋजुविमला पृ० २०९ ॥ ४ तत्त्वा राजवार्तिक पृ० ४४७ ।। ५ तत्त्वार्थराजवार्तिक ईदृश एव पाठः पृ० २६२ । संयोगाभावेन गुरुत्वात् पतनम् - हेतुबिन्दुटीका. पृ० १७० ।। ६" तृगकर्मवचनात् संस्कारः " - प्रशस्तपादभाष्यम्. पृ० १७ । कर्मवचनादिति 'वायुसंयोगात् तृणे कर्म' इति सूत्रं दर्शयति । " - व्योमवती पृ० २७१ । वायोः संयोगात् " इति वचनाद् वायौ संस्कारो दर्शितः । " - न्यायकन्दली पृ० ४५ ॥ " तृणे कर्म वायुसंयोगात्' इति वचनादित्यर्थः । " - किरणावली. पृ० ८० ।। ७ न समवायः क्रिया हेतुत्वेन क्वचिदपि संकीर्तितः सूत्रकारेग, यथा संयोग: ' नोदनादभिघातात् संयुक्तसंयोगाच्च पृथिव्यां कर्म ' इति । " - न्यायवर्तिकम् २ । १ । ३३ पृ० २३७ MS. ।। ८ जिनभद्रगणिक्षमाश्रमणप्रणीत विशेषावश्यकभाष्यस्य कोट्टार्यगणिविरचितायां टीकायाम् [ हस्तलिखितायां पृ० १६३A ] ईदृश एवं पाठः ॥
"
|| 25
(6
64 तृण
तृणकर्म
30
३०
35
15