Book Title: Uktiratnakara
Author(s): Jinvijay
Publisher: Rajasthan Puratattvanveshan Mandir

View full book text
Previous | Next

Page 53
________________ पण्डितप्रघर श्रीसाधुसुन्दरगणि- कृत 'दीघउ, लीघउ, कीधउ' इत्यादी ह्यस्तन्यद्यतन्यौ परोक्षा च । 'काल्हि दीधउ' इत्यादौ ह्यस्तन्येव, न परोक्षायतन्यौ । 'आज दीघउ, आज लीधउ' इत्यादी अद्यतनी, न परोक्षाह्यस्तन्यौ । 'म देइ, म लेइ, म करि, म देसि, मलेसि, म करिसि' इत्यादी माशब्दयोगेऽद्यतनी, मास्म योगे ह्यस्तन्यद्यतन्यौ, माङ्योगे तु यथाप्राप्ते पञ्चमी भविष्यन्ती च । 'म दीधु, म लीधु, म कीधु' इत्यादौ कर्मणि माशब्दयोगे अद्यतन्याः, मास्मयोगे ह्यस्तन्यद्यतन्योः, माङ्योगे तु पञ्चम्या आत्मनेपदम् । 'जइ देत, जइ लेत, जइ करत' इत्यादौ क्रियातिपत्तिः । 'जइ दीजत, जइ लीजत, जड़ कीजत' इत्यादौ कर्म्मणि क्रियातिपत्तेरात्मनेपदम् । ‘देसिइ, लेसिइ, करिसिइ' इत्यादी, 'नही दियइ, नहीं लिया, नही करई' इत्यादौ च भविष्यन्ती । ३६ ‘दीजिसिइ, लीजिसिइ, कीजिसिइ' इत्यादी, 'नही दीजइ, नही लीजइ, नही कीजइ' इत्यादौ च कर्मणि भविष्यन्त्या आत्मनेपदम् । ‘काल्हि देसिइ, काल्हि लेसिइ' इत्यादी श्वस्तनी । ‘वर्षशत जीविसिइ, वइरी जिणिसिह' इत्यादी आशीर्युक्ते भविष्यति काले आशीः । अथ कृत्प्रत्ययप्राप्तिमाह 'देतउ, लेतउ, करतउ' इत्यादौ कर्त्तरि वर्तमाने शत्रुशानौ परस्मैपद्यात्मनेपदिनोः । उभयपदिन उभावपि । 'दीजतउ, लीजतउ, कीजतउ' इत्यादौ कर्मणि शानः | देणहार, दायकः दाता; लेणहार, लायकः लाता; करणहार, कारकः कर्ता इत्यादी वर्त्तमाने अकतृयौ । 'दीधउ' दत्तः दत्तवान् ; लीघउ, लातः लातवान्; कीधउ, कृतः कृतवान् इत्यादी अतीते क्तक्तवतू; कर्मणि क्तः, कर्त्तरि तन्तुः । गत्यर्थाकर्मकादिभ्यः कर्त्तरि क्तोऽपि । यथा-अयमागतः आगतवानपि । तथा परस्मैपदिनः कसुः, आत्मनेपदिनः कानः, उभयपदिन उभावपि । 'देइउ, लेइउ, करीउ' इत्यादौ क्त्वा, 'देवा, लेवा, करिया' इत्यादौ दातुमित्यादि शलज्ञायोगे क्त्वा प्रत्ययोक्तौ तुम् । 'करी जाणुं, पढी सकउं' कर्त्तुं जानामि पठितुं शक्रोमि, इति । 'देवउं, लेबउं, करिवउं' इत्यादौ कर्मणि तव्यानीयौ - दातव्यं दानीयम्, कर्त्तव्यं करणीयम् । कचित् क्यप् घ्यणावपि - कृत्यं, कार्यं चेति । ‘देणाहरु, लेणाहरु, करणाहरु' इत्यादौ भविष्यति काले तुमन्तात् काममनसौ, तुमो मलोपश्च । दातुकामः दातुमनाः कर्त्तुकामः कर्त्तुमनाः । Jain Education International 3 For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org

Loading...

Page Navigation
1 ... 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136