Uktiratnakara

Author(s): Jinvijay
Publisher: Rajasthan Puratattvanveshan Mandir

Page 73

५६
अज्ञातविद्वत्कर्तृक उक्तीयक जु, यो, ये यः।
उंचानीचं उच्चावचम्। तु, सु, ते सः।
लहुडु लघु । आपइणी आत्मना, खयम् ।
भारी गुरु । तां तावत् ।
वडर वृद्धम् । जां यावत् ।
अउंगउ मुगउ अवाक् मूकः(१) । उहरडं अंतर्धाकार ।
कूका हेवाका । परहउ पराक् ।
कन्हइ पासि पार्श्वे, समीपे, निकटे । आघउ अतस्ततः ।
माहि मध्ये । तिरछउ आडउ, तिर्यक् , तिरश्चीनम् । विचालुं अन्तरालम् । एतला ऊपरूं अतः ऊर्द्धम् ।
ठाल रिक्तम् । आजु लगइ अद्य प्रभृति ।
भरि निचितम् । आजूनुं अद्यतनम् ।
जिमणुं दक्षिणम् । काल्हन कल्यतनम् ।
डाबडं वामम् । ऊपरिलु उपरितनम् ।
ढील शिथिलम् । हेठिलुं अधस्तनम् ।
पालटिउ परावर्त्तः। ऊपरि उपरि, उपरिष्टात् ।
बापडउ वराकः। बाहिर हुँतउ बहिस्तात् ।
नहींत नो वा । विसिमिसि प्रतिस्पर्द्धा, अहमहमिका ।
एह ठाम हुँतउ अमुष्मात् , अस्मात् , एतमाणसामउ मनुष्यात्मकः ।
___ स्मात् स्थानात् । सामुहु सन्मुखः ।
जेह ठाम हुंतउ यतः, यस्मात् स्थानात् । उपराठउ पराङ्मुखः।
तेह ठाम हुंतउ ततः, तस्मात् स्थानात् । अनेरुं अन्यत् , अपि च, अपरं च । अजी अद्यापि ।
किहां हुंतउ कुतः, [कस्मात् ] स्थानात् । आगइ अग्रे, तत्पुरः।
अनेरी परि अन्यथा । अग्रेतनु पुरः।
सर्व परि सर्वथा । सदा सर्वदा नित्यं प्रत्यहं निरन्तरं सततम् ।
एक परि एकधा। तुहइ तदपि ।
बिहुं परि द्विधा । जइ यद्यपि ।
त्रिहुं परि त्रिधा । तउ तर्हि ।
सर्वत्र संख्याशब्देषु 'संख्यायाः इ, ए इदम् , एतत् , अदः। प्रकारेण' इति सूत्रेण 'धा' प्रत्ययः। अलजु उत्कण्ठा ।
पहिलउ प्रथमः । ऊंचउं उच्चैः।
बीजउ द्वितीयः । नीचर्ड नीचैः।
त्रौजउ तृतीयः ।