Book Title: Uktiratnakara
Author(s): Jinvijay
Publisher: Rajasthan Puratattvanveshan Mandir
View full book text
________________
अविज्ञात विद्वत्संगृहीतानि पुरातन-औक्तिकपदानि
[ कारकविचार ]
अथ षट् कारकाणि लिख्यन्ते
छ कारक, सातमउ संबंधु ।
कर्त्ता, कर्म्म, करणु, संप्रदानु, संबंधु,
अधिकरण | कर तु कर्त्ता ।
कीज तं कर्नु ।
जीण करी क्रिया कीजइ तं करणु । ये देवातणी वाञ्छा, येह रूप कांई, धरी
कांई; तं कारकु संप्रदानसंज्ञकु हुइ । जेहतर अपाय विश्लेषु हुइ, जेहतर भयु
हुई, जेहतर आदान ग्रहणु हुइ, तं कारकु अपादान संज्ञकु हुइ । जेह कन्हर, जेह माझि, जेह पासि, जेह तणउ, जेह तणी, जेह तणउं, जेहरहिं इस संबंधु ।
गामि, पाद्रि, षलइ, क्षेत्रि, वनि, पर्वत, माझि, बाहिरिइत्यर्थे आधारु ।
',
कर्त्ता प्रथमा ।
कमि द्वितीया ।
करण तृतीया ?
संप्रदानि [ चतुर्थी ।] [ अपादानि ] पंचमी ।
Jain Education International
संबंधि षष्ठी । अधिकरण सप्तमी ।
1
जउ पाधरी उक्ति तर उक्त कर्त्ता । उक्ते कर्तरि प्रथमा ।
अनुक्तुं कर्म ।
अनुक्ते कर्मणि द्वितीया । बांकी उक्ती तर अनुक्त कर्ता, उक्तं कर्म । अनुक्ते कर्त्तरि तृतीया, उक्के कर्मणि प्रथमा । कालि भावि सप्तमी । वेला, दीसु, पक्षु,
मासु, वर, ऋतु इत्यादि कालः । अमुक हुंतई अमुकुं हौउं इत्यादि भावः ।
पाखइ,
विना, किशा पाखइ, जेह, त्यहांविनायोगे द्वितीया तृतीयापश्चस्यः । यावद्योगे द्वितीया । परितो योगे द्वितीया । अनभित्र योगे द्वितीया । प्रभुतियोगे पञ्चमी । अर्वाक योगे पञ्चमी ।
एक आगलि एक वचनु, बिहु आगल द्विवचनु, घणां आगलि बहु वचनु ।
त्रुटितप्रत्यन्तर प्राप्त पाठभेद । अथ पट् कारकमभिलिख्यते । यथा -छ कारक, सातमउ संबंध | कर्ता १, कर्म २, करण ३, संप्रदान ४, अपादान ५, संबंध ६, अधिकरण ७ । जे करइ ते कर्ता । जं की जइ तं कर्म । जेगइ करी क्रिया कीजइ ते करण । जेह भणी धरीइ कांई तं कारक संप्रदान। जिह हुंतु अपाय विश्लेष हुई जेह तु भय हुई जिह तु आदान ग्रहण कीजइ तं कारक अपादान । जिह कन्दर, जिह माहि, जिह पासि, जिह तं, जिह तणी, जिह तणू, जिहनइ, जिहकिहिं, इत्यादि संबंधः । गामि पादि क्षेत्रि खलइ वनि पर्वत माहि बाहिरि इत्यादि आधार ।
कर्ता प्रथमा । कर्म द्वितीया । करणि तृतीया । संप्रदानि चतुर्थी । अपादानि पंचमी | संबंधि षष्टी । अधिकरण सप्तमी ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org

Page Navigation
1 ... 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136