Tattvarthadhigam Sutram Part 10

Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust

Page 33

सूत्र-3
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૧૦ भाष्यं- कृत्स्नकर्मक्षयलक्षणो मोक्षो भवति । पूर्वं क्षीणानि चत्वारि कर्माणि पश्चाद्वेदनीयनामगोत्रायुष्कक्षयो भवति । तत्क्षयसमकालमेवौदारिकशरीरवियुक्तस्यास्य जन्मनः प्रहाणम् । हेत्वभावाच्चोत्तरस्याप्रादुर्भावः । एषाऽवस्था कृत्स्नकर्मक्षयो मोक्ष इत्युच्यते ॥१०-३॥
ભાષ્યાર્થ– સર્વકર્મોનો ક્ષયરૂપ મોક્ષ થાય છે. ચાર (ઘાતિ)કર્મોનો પૂર્વેક્ષય થઈ ગયો છે. પછી વેદનીય, નામ, ગોત્ર અને આયુષ્ય (કર્મ)નો ક્ષય થાય છે. ચાર કર્મોનો ક્ષય થવાના સમાન કાળે જ શરીરથી રહિત બનેલા આ જન્મનો નાશ થાય છે. હેતુનો અભાવ હોવાથી પછીના શરીરની ઉત્પત્તિ થતી નથી. આ અવસ્થા સર્વકર્મના ક્ષયરૂપ મોક્ષ છે मेम उपाय छे. (१०-3)
टीका- कृत्स्नं-संपूर्ण निरवशेषं कर्म ज्ञानावरणाद्यन्तरायपर्यवसानमष्टविधं मूलप्रकृतिशब्दवाच्यं, उत्तरप्रकृतीनां तु द्वाविंशत्युत्तरं शतं, एतत् कृत्स्नं कर्म तस्य क्षयः शाटः आत्मप्रदेशेभ्योऽपगमः कर्मराशेर्मोक्षः, आत्मनः आत्मन्यवस्थानमिति ।
कृत्स्नकर्मक्षयलक्षणो मोक्षो भवतीत्यादि भाष्यं, कृत्स्नकर्मक्षयो लक्षणं यस्य मोक्षस्य, कृत्स्नकर्मविमुक्त्याऽऽत्मा मुक्त इति लक्ष्यते, स एव मोक्षः, सकलकर्मविमुक्तस्य ज्ञानदर्शनोपयोगलक्षणस्यात्मनः स्वात्मन्यवस्थानं मोक्षः, न पुनरात्माभाव एव, परिणामिनो निरन्वयनाशे न उपपत्तिदृष्टान्तौ, परिणामित्वादेव ज्ञानाद्यात्मा, न सोऽभावः,
स च कर्मणामपगमः क्रमेणामुनेति दर्शयति-पूर्वं क्षीणानि चत्वारि काणीति केवलज्ञानोत्पत्तेः प्राक् पूर्वं मोहनीयज्ञानदर्शनावरणान्तरायाख्यानि चत्वारि घातिकर्माणि क्षीणानि, ततः केवलज्ञानोत्पत्तिः, पश्चाद्वेदनीयनामगोत्रायुष्कक्षयो भवतीति, केवलज्ञानोत्पादात् पश्चाद्वेदनीयादीनि चत्वारि कर्माणि क्षयं प्रतिपद्यन्ते भवधारणीयानि, एवं तत्क्षयसमकालमेव सकलकर्मक्षयतुल्यकालमेवौदारिकशरीरवियुक्त