Tattvarthadhigam Sutram Part 10

Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust

Page 39

સૂત્ર-૫
१७
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૧૦ ટીકાવતરણિકાર્થ– તે મુક્તાત્મા સઘળા કર્મોથી જ્યાં મુક્ત થાય છે ત્યાં જ રહે છે કે બીજે રહે છે એ પ્રમાણે પૂછાયેલા સૂત્રકારે (આ પ્રમાણે)
छ
મુક્ત થયેલો આત્મા ક્યાં જાય? तदनन्तरमूर्ध्वं गच्छत्यालोकान्तात् ॥१०-५॥ सूत्रार्थ- त्या२५॥६ मात्मा ७५२. दोsiत सुधी. य छे. (१०-५) भाष्यं- तदनन्तरमिति कृत्स्नकर्मक्षयानन्तरमौपशमिकाद्यभावानन्तरं चेत्यर्थः । मुक्त ऊर्ध्वं गच्छत्यालोकान्तात् । कर्मक्षये देहवियोगसिध्यमानगतिलोकान्तप्राप्तयोऽस्य युगपदेकसमयेन भवन्ति । तद्यथाप्रयोगपरिणामादिसमुत्थस्य गतिकर्मण उत्पत्तिकार्यारम्भविनाशा युगपदेकसमयेन भवन्ति तद्वत् ॥१०-५॥
ભાષ્યાર્થ– ત્યારબાદ એટલે સઘળા કર્મોનો ક્ષય થયા પછી અને ઔપશમિકાદિ ભાવોનો અભાવ થયા પછી આત્મા લોકાંત સુધી જાય છે. સઘળા કર્મોનો ક્ષય થવાથી મુક્તાત્માને શરીરનો વિયોગ સિદ્ધ થતા આત્માની ગતિ અને લોકાંતની પ્રાપ્તિ આ બધું એકી સાથે એક સમયે થાય છે. તે આ પ્રમાણે- જેવી રીતે પ્રયોગપરિણામાદિથી ઉત્પન્ન થયેલ ગતિકાર્યની ઉત્પત્તિ, કાર્યઆરંભ અને વિનાશ (એ ત્રણે) એકી સાથે એક સમયમાં થાય છે તેવી રીતે પૂર્વોક્ત દેહવિયોગ વગેરે એકી સાથે એક समयमां थाय छे. (१०-५)
टीका- तच्छब्देन कृत्स्नकर्मक्षयः परामृश्यते, औपशमिकादिभव्यत्वाभावो वा, तदनन्तरमिति कृत्स्नकर्मक्षयानन्तरं अनु-सततमेव मुक्तः सन्नूवं गच्छत्यूर्ध्वमेव गच्छति,
कीयती भूमिमित्याह-आलोकान्तात् पञ्चास्तिकायसमुदायो लोकस्तस्यान्तो-मस्तकः तत्रेषत्प्राग्भारा नाम क्षोणी तुहिनशकलधवला उत्तानकच्छत्राकृतिस्तस्याश्चोपरि योजनमेकं लोकः तस्याधस्तनक्रोशत्रयं हित्वा तुरीयक्रोशस्य उपरितनके षड्भागे त्रयस्त्रिंशदुत्तरधनुस्त्रिंशतीमिते