Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 10
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
સૂત્ર-૭
શ્રી તત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૧૦
૪૫ (૩) ગતિ પ્રત્યુત્પન્નભાવપ્રજ્ઞાપનીયને આશ્રયીને સિદ્ધિગતિમાં સિદ્ધ થાય છે. બાકીના નયો અનંતર પશ્ચાતકૃતગતિક અને એકાંતર પશ્ચાતકૃતગતિક એમ બે પ્રકારે છે. તેમાં અનંતર પશ્ચાતકૃતગતિકને આશ્રયીને મનુષ્યગતિમાં સિદ્ધ થાય છે. એકાંતર પશ્ચાતકૃતગતિકને આશ્રયીને સર્વગતિમાંથી આવેલો મનુષ્ય સિદ્ધ થાય છે.
(૪) લિંગ- સ્ત્રી, પુરુષ અને નપુંસક એમ ત્રણ લિગો છે. પ્રત્યુત્પન્નભાવપ્રજ્ઞાપનીયને આશ્રયીને વેદરહિત મનુષ્ય સિદ્ધ થાય છે. પૂર્વભાવપ્રજ્ઞાપનીયને આશ્રયીને અનંતર પશ્ચાત્કૃતગતિક અને પરંપર પશ્ચાસ્કૃતગતિકને આશ્રયીને ત્રણેય લિંગોથી સિદ્ધ થાય છે.
(૫) તીર્થ– તીર્થકરોના તીર્થમાં તીર્થકર સિદ્ધો હોય છે. નોતીર્થકર સિદ્ધો તીર્થકરના તીર્થમાં હોય છે. અતીર્થકર સિદ્ધો તીર્થકરના તીર્થમાં હોય છે. એ પ્રમાણે તીર્થકરી તીર્થમાં સિદ્ધ થયેલા જીવો પણ હોય છે.
લિંગ- વળી લિંગમાં અન્ય વિકલ્પ કહેવાય છે. દ્રવ્યલિંગ-ભાવલિંગ અને અલિંગ. પ્રત્યુત્પન્નભાવપ્રજ્ઞાપનીયને આશ્રયીને લિંગરહિત (મનુષ્ય) સિદ્ધ થાય છે. પૂર્વભાવપ્રજ્ઞાપનીયના ભાવલિંગને આશ્રયીને સ્વલિંગમાં સિદ્ધ થાય છે. દ્રવ્યલિંગ-સ્વલિંગ, અન્યલિંગ અને ગૃહિલિંગ એમ ત્રણ પ્રકારનું છે. તેને આશ્રયીને વિકલ્પ કરવા યોગ્ય છે. સઘળા જીવો ભાવલિંગને પામેલા સિદ્ધ થાય છે.
(૬) ચારિત્ર- પ્રત્યુત્પન્નભાવપ્રજ્ઞાપનીયને આશ્રયીને નચારિત્રી નોઅચારિત્રી સિદ્ધ થાય છે. પૂર્વભાવપ્રજ્ઞાપનીય અનંતર પશ્ચાકૃતિક અને પરંપર પશ્ચાસ્કૃતિક એમ બે પ્રકારે છે. અનંતર પશ્ચાતકૃતિકની વ્યંજિત અને અવ્યંજિતમાં વિચારણા છે. અત્યંજિતમાં ત્રિચારિત્રપશ્ચાતકૃત, ચતુષારિત્રપશ્ચાતકૃત, પંચચારિત્રપશ્ચાતકૃત એમ ત્રણ ભેદ છે. વ્યંજિતમાં સામાયિક, સૂક્ષ્મસંપરાય અને યથાખ્યાત પશ્ચાદ્ભૂત સિદ્ધો હોય છે. છેદોપસ્થાપનીય, સૂક્ષ્મસંપરાય અને યથાખ્યાત પશ્ચાસ્કૃત સિદ્ધો હોય છે. સામાયિક-છેદોપસ્થાપ્ય-સૂક્ષ્મસંપરાય અને યથાખ્યાત
