Tattvanushasanadi Sangraha

Author(s): Manoharlal Shastri
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti

Page 134

पात्रकेसरिस्तोत्रम् |
अत्रैव दूषणान्तरमुपदर्शयन्नाह; -- स्वभाजनगतेषु पेयपरिभोज्यवस्तुब्वमी यदा प्रतिनिरीक्षितास्तनुभृतः सुसूक्ष्मात्मिकाः । तदा कचिदपोज्झने मरणमेव तेषां भवेदथाऽप्यभिनिरोधनं बहुतरात्मसंमूर्च्छनम् ॥ ४३ ॥ स्वभाजनेति --- स्वस्य भाजनानि तेषु गतेषु स्थितेषु । केषु, पेयपरिभोज्यवस्तुषु पेयानि पानकानि परिभोज्यानि मोदकादीनि पेयपरिभोज्यानि च तानि वस्तूनि च तेष्वमी तनुभृतो यदा प्रतिनिरीक्षिता दृष्टाः । कथंभूताः, सुसूक्ष्मात्मिकाः क्षुद्रजन्तवस्तदा ते किं ततो बहिः क्षिप्यन्ते न वा ? याद क्षिप्यन्ते तदा मरणमेव तेषां भवेत् कचिदपोज्झनेऽपनयनेऽथाप्यभिनिरोधनं अथाऽपि पुनरपि अभिनिरोधनं पात्रवस्त्रादिभ्यस्तेषामपनयनं तर्हि बहुतरात्मसंमूर्च्छनं बहुतराणामात्मनां क्षुद्रजन्तूनां संमूर्च्छनं जन्म भवेदिति ॥ ४३ ॥
नन्वेवं निग्रन्थसंयतानुष्ठायिनामपर्यापथिकादौ बहुतरहिंसासंभवात् प्रचुरतः कर्मोपार्जनान्मुक्तिर्न प्राप्नोतीत्याशंकां निराकुर्वन्नाह; - दिगम्बरतया स्थिताः स्वभुजभोजिनो ये सदा प्रमादरहिताशयाः प्रचुरजीवहत्यामपि । न बन्धफलभागिनस्त इति गम्यते येन ते प्रवृत्तमनुबिभ्रति स्वबलयोग्यमद्याप्यमी ॥ ४४ ॥ दिगम्बरतयेति - दिश एवांबराणि तनुपटकवस्त्रादीनि परिधानप्रावरणवस्त्राणि येषां तेषां भावस्तत्ता तया स्थिताः प्रतिपन्ननिग्रंथस्वरूपा इत्यर्थः । कथंभूताः, स्वभुजभोजिनो ये सदा स्वभुजयोरेव न पात्रादौ भोक्तुं शीलं येषान्ते पाणिपात्रपुटाहारास्ते सर्वदेत्यर्थः । पुनरपि कथंभूताः प्रमादरहिताशयाः सदेत्येतदत्राप्यभिसंबध्यते सदा प्रमादेन पंचदशप्रकारेण रहित आशयो मनो येषान्ते तथाभूताः सन्तः न बंधफलभागिनः, ईर्या
१२५