Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 02

Author(s): Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 238

२२९
गुणोऽक्ति' (४।३।१) गु० ए । प्रथमा सि । 'सो रु: ' (२1१।७२) स०र० ।
[बाष्पच्छेद्यानि] बाष्प 'छिपी द्वैधीकरणे' (१४७८) छिद् । वाष्पेण छिद्यन्ते । 'ऋवर्ण-व्यञ्जनाद् घ्यण्' (५।१।१७) घ्यण्प्र०→य । ‘लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ए । प्रथमा जस् । 'नपुंसकस्य शि: ' (१।४।५५) शि० - ३० । 'स्वराच्छौ' (१।४।६५) नोऽन्तः । नि दीर्घः' (१।४।८५) दीर्घः ।
[बुसोपेन्ध्यम् ] 'ञिइन्धैपि दीप्तौ ' (१४९८) इन्धू, उपपूर्व० । बुसैरुपेध्यते । 'ॠवर्ण व्यञ्जनाद् घ्यण्' (५/१/१७) ध्यण्प्र०य ।
श्री सिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृका ढुंढिका ।
[तृणोपेन्ध्यम् ] तृणैरुपेध्यते । 'ऋवर्ण व्यञ्जनाद् घ्यण्' (५।१।१७) घ्यण्प्र०य ।
[घनघात्यः] घन 'हनंक् हिंसा - गत्योः ' (११००) हन् । घनेन हन्यते । 'ऋवर्ण व्यञ्जनाद् घ्यण्' (५।१।१७) घ्यण्प्र० →य । 'णिति घात्' (४।३।१००) घात् आदेशः ।
[विद्ययोषितः] 'वसं निवासे' (९९९) वस् । उष्यते स्म । क्तप्रत । स्ताद्यशितो ० ' ( ४।४।३२) इट् (?) ('क्षुधवसस्तेषाम्' (४।४।४३ ) इट्) । 'यजादि-वचेः किति' (४।१।७९) य्वृत् व० उ० । 'नाम्यन्तस्था० ' (२|३|१५ ) स० ष० । 'घस्-वसः' (२।३।३६) स० ष० ।
[धान्येन धनवान् ] धन । धनं विद्यते यस्याऽसौ । ' तदस्याऽस्त्यस्मिन्निति मतुः ' ( ७।२1१) मतुप्र० मत् । प्रथमा सि । 'ऋदुदितः' (१।४।७० ) नोऽन्तः । 'मावर्णान्तो० ' (२।१।९४) म०व० । 'अभ्वादेरत्वसः सौ' (१।४।९० ) दीर्घः । ‘दीर्घड्याब्०' (१।४।४५) सिलोपः । 'पदस्य ' (२1१।८९) तलोपः ।
[ दात्रेण लूनवान् ] 'लुग्श् छेदने' (१५१९) लू । लुनाति स्म । 'क्तक्तवतू' (५।१।१७४) क्तवतुप्र० → तवत् । 'ऋल्वादेरेषां तो नोऽप्रः' (४।२।६८) त० न० ।
[ परशुना छिन्नवान् ] 'छिपी द्वैधीकरणे' (१४७८) छिद् । छिनत्ति स्म । 'क्तक्तवतू' (५११।१७४) क्तवतुप्र० तवत् । ‘रदादमूर्च्छ-मदःक्तयोर्दस्य च' (४१२६९) त द० न० ।
[ परशुना छित्त्वा ] छेदनं पूर्वम् । 'प्राक्काले ' ( ५।४।४७) क्त्वाप्र० त्वा ।
[काकैः पातव्यः ] 'पां पाने' ( २ ) पा । पीयते । 'तव्याऽनीयौ' (५।१।२७) तव्यप्र० ।
[श्वभिर्लेढव्यः] 'लिहींक् आस्वादने' (११२९) लिह् । लिह्यते । 'तव्याऽनीयौ' (५।१।२७) तव्यप्र० । 'लघोरुपान्त्यस्य' ( ४ | ३ | ४) गु० ए । 'हो धुट्-पदान्ते' (२।१।८२) ह० द० । अधश्चतुर्थात् तथोर्धः ' (२।१।७९) त० ६० । ' तवर्गस्य श्चवर्ग०' (१।३।६०) ध० ढ० । 'ढस्तड्ढे ' (१।३।४२) ढलोपः । । छ । ।
[नविंशत्यादिना ] नविंशतिरादिर्यस्याऽसौ नविंशत्यादिः तेन ।
[ अत्] अत् प्रथमा सि । 'दीर्घङ्याब्० ' (१।४।४५) सिलोपः ।
नविंशत्यादिनैकोऽच्चान्तः ||३|१|६९ ॥
[एकान्नविंशतिः, एकाद् नविंशतिः ] एकेन न विंशतिः । अनेन अत् । ' धुटस्तृतीयः' (२।१।७६) त० द० । 'तृतीयस्य पञ्चमे ' (१।३।१) द० न० ।
[ एकान्नत्रिंशत्, एकाद् नत्रिंशत् ] एकेन न त्रिंशत् ।
[ एकान्नचत्वारिंशत्, एकाद् नचत्वारिंशत् ] एकेन न चत्वारिंशत् ||छ ||
For Private Personal Use Only