Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 02

Author(s): Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 293

vvvNNNNA
अथ तृतीयाऽध्यायस्य प्रथमः पादः ।
२८४ [द्वावर्का-ऽश्वमेधौ] द्वि । औ । 'आ ढेरः' (२।१।४१) इ० अ० । “ऐदौत् सन्ध्यक्षरैः' (१।२।१२) औ । अर्कश्च अश्वमेधश्च । औ ।
[द्वादश पदक-क्रमकाः] द्वि । दशन् । द्वाभ्यामधिका दश । 'द्वित्र्यष्टानां द्वा-त्रयोऽष्टाः प्राक् शतादनशीति-बहुव्रीहौ' (३।२।९२) "द्वा" आदेशः । प्र० जस् । ‘डतिष्णः संख्याया लुप्' (१।४।५४) जस्लोपः । पदकश्च क्रमकश्च । प्र० जस् ।
[द्वौ गङ्गा-शोणौ] गङ्गा च शोणश्च ।
[पञ्च तक्षा-ऽयस्काराः] पञ्चन् । प्र०जस् । ‘डति-ष्णः संख्याया लुप्' (१।४।५४) जस्लोपः । तक्षा च (तक्षाणश्च) अयस्काराश्च ।
[इयन्तो गवा-ऽश्वाः] इदम् । इदं परिमाणमेषां ते । 'इदं-किमोऽतुरिय-किय्-चास्य' (७।१।१४८) अतुप्र० - इयादेशः । जस् । 'ऋदुदितः' (१।४७०) नोऽन्तः । गावश्च अश्वाश्च । 'गोर्नाम्न्यवोऽक्षे' (१।२।२८) (?) ('स्वरे वाऽनक्षे' (११२।२९) अव) । प्र० जस् ॥छ।
वाऽन्तिके ।।३।१।१४७।। [अन्तिके] अन्त । अन्तोऽस्याऽस्तीति । 'अतोऽनेकस्वरात्' (७।२।६) इकप्र० । 'अवर्णवर्णस्य' (७।४।६८) अलोपः । सप्तमी ङि ।
[उपदशं गो-महिषम्] उपदशमित्यत्र ‘प्रमाणी-संख्या०' (७।३।१२८) डप्र०→अ । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) अन्लोपः । गौश्च महिषश्च ।।छ।।
प्रथमोक्तं प्राक् ।।३।१।१४८॥ [प्रथमोक्तम्] 5 प्रथमया व(उ)क्तं = प्रथमोक्तम् ।
[आसन्नदशाः] आसन्ना दश येषां ते । 'प्रमाणी-संख्या०' (७।३।१२८) डप्र०→अ । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) अन्लोपः । जस् ।
[सप्तगङ्गम्] सप्तानां गङ्गानां समाहारः । ‘संख्या समाहारे' (३।१।२८) इत्यनेनाऽव्ययीभावः । ‘क्लीबे' (२।४।९७) ह्रस्वः । 'अमव्ययीभावस्याऽतोऽपञ्चम्याः' (३।२।२) अम् । सप्त गङ्गा समाहृता वा ।
[ऊरीकृत्य] ऊरीकरणं पूर्वम् । 'प्राक्काले' (५।४।४७) क्त्वाप्र०→त्वा । 'अनञः क्त्वो यप्' (३।२।१५४) यप् । 'हूस्वस्य तः पित्कृति' (४।४।११३) तोऽन्तः ।
[कष्टश्रितः] कष्टं श्रितः । [शड्कुलाखण्डः] शड्कुलया खण्डः । [यूपदारु] यूपाय दारु । [वृकभयम्] वृकादयम् । [राजपुरुषः] राज्ञः पुरुषः । [अक्षशौण्डः] अक्षेषु शक्तः शौण्डः ।
[नीलोत्पलम्] नीलं च तदुत्पलं च । P卐 प्रथमया उच्यन्ते स्म ।