Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 02

Author(s): Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 280

श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृका ढुंढिका ।
( ६ । १।२८) अण्प्र० - अ । 'वृद्धिः स्वरेष्वादे० ' ( ७।४।१) वृद्धिः । 'अस्वयम्भुवोऽव्' (७।४।७०) अव्, ततोऽमीषां मध्यस्थः समासः ।
२७१
गार्ग्यवात्स्यायनौ ।
[भागवित्ति-भागवित्तिकौ ] भगवन्त (वित्त) । भगवत्त (वित्त) स्याऽपत्यम् । 'अत इञ्' (६।१।३१ ) इञ्प्र० इ । ‘वृद्धिः स्वरेष्वादे०' (७।४।१) वृद्धिः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलोपः । भागव (वि) त्तेरपत्यं युवा । ' भागवित्तितार्णविन्दवाऽऽकशापेयान्निन्दायामिकण् वा' ( ६।१।१०५) इकणप्र० - इक । 'अवर्णवर्णस्य' (७।४।६८) इलोपः । भागव (वि) त्तिश्च भागव (वि) त्तिकश्च भागवित्ति-भागवित्तिकौ ॥ छ ॥
[ गार्ग्यवात्स्यायनौ] गार्ग्यश्च वात्स्यायनस्य (श्च )
=
11
स्त्री वच्च ||३|१|१२५ ।।
[पुंवत् ] पुम्स् । पुमानिव = पुंवत् । 'स्यादेरिवे' (७।१।५२) वत्प्र० । 'पदस्य' (२।१।८९) सलोपः । तौ मुमौ (मो) व्यञ्जने स्वौ' (१|३|१४) अनुस्वारः ।
[गर्गाः] गर्गस्याऽपत्यं वृद्धं = गार्ग्यः । ‘गर्गादेर्यञ्’ (६।१।४२) यञ्प्र० । 'अणञेयेकण्० ' (२।४।२०) डी (?) ('यत्रो डायन् च वा' ) (२|४|६७ ) ङी) । 'व्यञ्जनात् तद्धितस्य' (२।४।८८) यलोपः । ततो मध्यस्थो वाक्यः । गार्गी च गार्ग्यायणौ च = गर्गाः । 'ड्यादेर्गौणस्याक्विपस्तद्धितलुक्यगोणीसूच्योः ' (२ । ४ । ९५ ) ङीनिवृत्तिः ।
[गर्गान्] गार्ग्यः ‘यञञोऽश्यापर्णान्त- गोपवनादेः' (६ । १ । १२६) यलोपः । प्रथमा जस् । तान्
पुरुषः स्त्रिया || ३ | १ | १२६ ।।
[ तीरं नद-नदीपतेः] नद-नदीनां पतिः
नदनदीपतिस्तस्य ।
[ घट-घटीशरावोदञ्चनानि ] घटश्च घटी च शरावोदञ्चनानि च ( दञ्चनं च ) ।
=
[अश्व-वडवौ] अश्वश्च वडवा च । 'अश्ववडव -पूर्वापरा -ऽधरोत्तराः ' ( ३।१।१३१) ह्रस्वः ।
[ पुरुष- योषितौ ] पुरुषश्च योषिच्च ।
[दुणी-कच्छपौ] द्रुणी च कच्छपश्च = [कालिकाऽङ्गारकाः ] काला । काले ( लै) व ।
[गणक- गणक्यौ ] गणकस्य भार्या । 'धवाद् योगादपालकान्तात्' (२।४।५९ ) ङी । गणकश्च गणकी च । [इन्द्रेन्द्राण्यौ] इन्द्र । इन्द्रस्य भार्या । 'वरुणेन्द्र- रुद्र-भव-शर्व- मृडादान् चान्तः' (२१४१६२ ) ङी- आनन्ते च । इन्द्रश्च
इन्द्राणी च ।
छ ।
=
गर्गान् ।।छ।।
[भव-भवान्यौ ] भव । भवस्य भार्या । 'वरुणेन्द्र-रुद्र-भव० ' (२१४१६२ ) ङी आनन्ते च । भवश्च भवानी च । [कुक्कुट-मयूर्यो] कुक्कुटश्च मयूरी च ।
[ अश्वा - किशोरौ] अश्वा च किशोरश्च ।
[ कलभ- हस्तिन्यो] कलभश्च हस्तिनी च ।
[ब्राह्मणवत्सा-ब्राह्मणीवत्सौ ] ब्राह्मणवत्सा च ब्राह्मणीवत्सश्च न केवलं प्रधानस्त्रीपुरुषमात्रभेदोऽस्ति, अप्रधानस्त्रीपुरुषकृतोऽपि कथम्, यथा ब्राह्मणवत्सा इत्यत्र विशेषणीभूतब्राह्मणपुरुषभेदः, ब्राह्मणीवत्स इत्यत्र विशेषणीभूतस्त्रीकृतोऽपि भेदोऽस्ति ।
For Private Personal Use Only