________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
193
છે. તે કેવી રીતે થાય ? કેમકે તે સમાસમાં નપુંસકલિંગ થઇ જાય, તેથી પત્નીને વઃ આ સૂત્રથી હસ્વપણું પામવુ જોઇએ ? સવાય મેં હર્ષ—સૂત્રપણું હાવાથીજ હવપણું ન થયું, એમ જાણવું. ॥ ૨-૮-૭-૧૩૬ ॥ ૨૭૨ ५० दध्यस्थिसक्थ्यक्ष्णोऽन्तस्यान् १-४
આ સૂત્રમાં અન્ત શબ્દનું ગ્રહણ કેમ કર્યું? કેમકે છઠ્ઠી વિભક્તિએ દેખાડેલું કાર્ય તે તેના અંતને થઈ શકે છે. ઉ॰ અનેવના સર્વસ્વ ૭–૪આ પરિભાષાએ સને પણ આદેશ થઈ જાત, તે દૂર કરવા માટે અન્ત શબ્દ ગ્રહણ કરવા પડયા છે, વળી—આ સૂત્રના ન્યાસમાં કહેલું છે કે—
ननु दध्यस्थिसक्थ्यक्ष्णोऽन् स्यादिति क्रियतां किमन्तग्रहणेन ? सत्यम् -
“ શંકા કરે છે કે કૃષિ ષિઃ વિથઃ અને અક્ષિ શબ્દને અનુ થાય, એટલુંજ સૂત્ર કરા, શામાટે અન્ત શબ્દ મૂકા છે!?
સમાધાન આપે છે કે
તમારૂ કહેવું સાચુ છે, પણ અન્ત શબ્દ ન મૂકીએ તે અનન્તઃ પ્રક્રમ્મા પ્રત્યયઃ ૧–૧ આ સૂત્રથી અની પ્રત્યય સંજ્ઞા થઈ જાય, અને જો તેમ થઈ જાય, તેા અનોસ્ય ૨-૧ આ સૂત્રથી અકાર પાયા, નકારનું વ્યંજનાદિપણું હાવાથી, નાભિ વ્યસને ૧-૧ આ સૂત્રથી પદસંજ્ઞા થઇ જતાં, રૂના શબ્દમાં તૃતીય આ સૂત્રથી ધકારના દકાર થઇ જાત, તેથી અન્ત શબ્દ ગ્રહણ કર્યો છે, તેથી પ્રત્યયસંજ્ઞા ન થઈ. ॥ ૨-૮–૮–૧૩૭॥ ૨૭૩॥
For Private and Personal Use Only
