________________
ભાગ બીજો
[ ૭૧ ઉત્તર:-પશમ સમ્યકૃત્વમમાં જે ૪, ૫ કે ૬ પ્રકૃતિએને ક્ષય માને છે, ત્યાં તે પ્રકૃતિએને ક્ષય, ક્ષાયિકની જેમ પૂર્ણ સમજે. આના ૭ ભાંગ નીચે પ્રકારે છે. ભાંગ અનંતાનુબંધી મિથ્યાત્વ મેહનીય મિશ્ર મોહનીય સમક્તિ મોહનીય
ચેક
વેદે
,,
ખપાવે ઉપશમાવે
ઉપશમાવે ઉપશમાવે ખપાવે ખપાવે
ઉપશમાવે ઉપશમાવે ખપાવે ખપાવે ખપાવે
ઉપશમાવે ખપાવે ઉપશમાવે
ઉપશમાવે વેદે (વિપાકેદય) ખપાવે ખપાવે
ઉપશમાવે ખપાવે ખપાવે
ખપાવે ખપાવે ઉપશમાવે
ઉપશમાવે ઉપશમાવે
આ સાત ભાંગામાં કેવળ સાતમા ભાંગા વાળા જ ફરી પડે છે. (પ્રતિ પાતી થાય છે) શેષ ૬ ભાંગાવાળા પડતા નથી.
શંકા – પશમ સમ્યક્ત્વના એક ભવમાં જઘન્ય એક વાર ઉત્કૃષ્ટ પ્રત્યેક હજાર વાર, અધિક ભવમાં જઘન્ય બે વાર ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાતી વાર થેકડામાં કહે છે અને સમ્યકુત્વના નવ ભાંગામાંથી પ્રથમના ત્રણ ભાંગા પશમના માન્યા છે, અને હમણા જવાબમાં તમેએ એજ ત્રણ ભાંગા અપ્રતિપાતી બતાવ્યા, તે કેવી રીતે ? સાતમા ભાંગાને ઉપશમાં વેદક કહે છે, તે શું તે પણ પશમ સમકિતમાં છે?
સમાધાન :– ક્ષોપશમ સમ્યકત્વ એક ભવમાં ઉત્કૃષ્ટ પ્રત્યેક હજાર વાર આવે છે. આદિ, તમારું કહેવું બરાબર છે. વેદક સમકિત ક્ષચોપશમ સમ્યફવમાં ગણાય છે. અર્થાત્ સાતે ભાંગા પશમસમકિતમાં ગણાય છે, આ પ્રકારે ગણવાથી કોઈ વધે ઉત્પન્ન થતું નથી. અને બેલ પણ બરાબર બેસે છે.
પ્રશ્ન ૯૧ –સમ્યક્ત્વ મેહનીય પ્રકૃતિ કેવી રીતે સમજવી? તત્વચર્ચામાં શંકા આદિનું ઉત્પન્ન થવું, શું તે સમ્યકત્વ મેહનીયનું કારણ નથી? જો છે, તે પછી વિપાકેદય કેમ નહિ? સમ્યકત્વ મેહનીયને ઉદય ૭ માં ગુણસ્થાન સુધી કર્મગ્રંથ માને છે અને ક્ષોપશમમાં આની નિયમ હેવાને સંભવ છે. પ્રદેશદયને અનુભવ કેવી રીતે થઈ શકે? એથી વિપાકેદયમાં શું વાંધો છે?
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
