Prabuddha Jivan 2017 07

Author(s): Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 8

પ્રબુદ્ધ જીવન
જુલાઈ ૨૦૧૭
ચિત્તથી ચિંતવેલું, વચનથી પ્રાર્થેલું અને કાયાથી આરંભેલું કાર્ય ત્યાં સુધી જ સિદ્ધ થતું નથી કે જ્યાં સુધી શ્રી પંચપરમેષ્ઠિ નમસ્કાર મહામંત્રનું સ્મરણ નથી
1 ભારતી દીપક મહેતા
જરા એક દૃશ્યને કલ્પનામાં લાવીએ. આજથી ૩૬ વર્ષ પૂર્વેનાં વળી અદ્ભૂત વાત એ છે કે આ મંત્રના બનાવનાર કોઈ નથી. જે સુમંગલ શહેર પાટણમાં પરમ પૂજ્ય પંન્યાસશ્રી ભદ્રંકરવિજયજી જે તીર્થકરો થયા તેઓ આ મંત્રને પ્રકાશમાં લાવવાનું જ માત્ર કામ મહારાજનાં અંતિમ ચોમાસાનાં વર્ષો છે. આશરે ૫૦ વર્ષોના દીક્ષા કરે છે. નવકારમાં જેને નમસ્કાર કરવામાં આવે છે તે કોઈ વ્યક્તિ કે પર્યાયમાં શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રની અગણિત અનુપ્રેક્ષાઓ અસ્મલિત સંગઠનને નથી. તેમાં વંદન છે અઢી દ્વીપ પ્રમાણ મનુષ્યલોકનાં ત્રણે રીતે વહેલી છે. હાલ ઉમર છે ૭૯ વર્ષ. તેઓ ‘અધ્યાત્મયોગી' તરીકે કાળનાં પંચપરમેષ્ઠીઓનાં ગુણને. જેઓ તે ગુણસ્થાનકને પામી તો ઓળખાયા જ છે, કિન્તુ શ્રી નમસ્કાર મહામંત્ર અંગે જે અપૂર્વ ગયા છે તેવા અરિહંતો તથા સિદ્ધોને, જેઓ તે ગુણસ્થાનને ચિંતન કરેલ છે તેથી તેઓ “નવકારવાળા મહારાજ' તરીકે પ્રસિદ્ધ પામવાનાં સમ્યક પુરુષાર્થ પંથે વિચરી રહ્યા છે તેવા આચાર્યો, છે. ઘણાં વર્ષે પોતાના ગુરુમહારાજ આચાર્યપ્રવર શ્રી ઉપાધ્યાયો અને સાધુઓને. શ્રાવકની દિનચર્યાની શરૂઆત માટે રામચંદ્રસૂરીશ્વરજીની પરમ મંગલ નિશ્રા પ્રાપ્ત થઈ હોવાથી દેહની શ્રાદ્ધદિનકૃત્યની ગાથામાં કહ્યું છે : મહામંગલરૂપ નવકાર મંત્રનું ઉપસર્ગ દશા પણ હમણાં સહેજ વિસ્મરાઈ રહી છે.
સ્મરણ બ્રાહ્મમુહુર્ત નિદ્રામાંથી જાગતાં અચૂક કરવું ઘટે. જે નાસિકાથી એકદા ગુરુમહારાજનાં ચરણકમળમાં સ્થાન લઈ, વંદન કરી શ્વાસોચ્છવાસ ચાલતો હોય તે બાજુનો પગ સો પ્રથમ ભૂમિ ઉપર મનમાં રમતી એક વાત મૂકે છે પંન્યાસજી મહારાજ: “સાહેબ, હવે મૂકવો ને ૩ જગતમાં યોગક્ષેમ કરનાર મહામંત્રને ૭, ૧૨, ૨૭ કે તો મારું આયુષ્ય પૂર્ણ થવામાં ખાસ વાર હોય તેમ લાગતું નથી.” ૧૦૮ વાર ગણીને જ શમ્યા છોડવી. જ્ઞાની ગુરુવર્ય ઉત્તર આપતા કહે છે: “એમાં તમને શી ચિંતા છે? આપણને નવકારમંત્રનો અર્થ સહજપણે ખબર છે. તેના ૯ પદ તમે તો નવકારને આત્મસાત્ કર્યો છે. પ્રત્યેક શ્વાસે શ્વાસે પરોવીને ને ૮ સંપદાનાં સ્મરણથી અષ્ટસિદ્ધિ, નવનિધિ કે આત્મિક સુખની એને અસ્થિમજ્જાવત્ બનાવીને સતત તેના ધ્યાનમાં જ રહો છો... જલધિ તો મળે જ છે, પણ ‘નવકાર’ શબ્દનાં ૪ વસ્તુઓની અલભ્ય પછી તમને શી ફિકર છે?' એ પછી ખરેખર થોડા જ સમયે કાળ પ્રાપ્તિ કરાવે છે તેની વાત કરીએ આજે. કરી ગયેલ પારસમણિ સમા પંન્યાસશ્રી ભદ્રંકરવિજયજી મહારાજ (૧) નવકાર શબ્દના ‘ન' અક્ષરથી ‘નકાર' ને “નારકી' દૂર ટળે છે: માટે દરેક સંપ્રદાય, ફિરકા, ગચ્છ અને સંઘમાં તેઓની ગુણાનુવાદ સંગઠનના વાડાઓને ઉલ્લંઘી શ્રી નવકારમંત્ર ઉપલબ્ધિ આપે સભાઓ યોજાઈ. કારણ કે એ સૌના બનેલા શ્રી નવકાર મહામંત્રનાં છે વિશાળતાની. સંકુચિતતા નકાર'ની જનની છે પણ વિશાળતામાં સેતુ-સૂત્ર-ધાગ દ્વારા.
સર્વનો સ્વીકાર છે. નકારમાં છે – આ આમ ન હોય. મને આમ ન બસ, આજે તે જ મહામંત્રની થોડી વાતો કરવી છે, જે મંત્રની ચાલે. તમારે આમ ન વિચારાય. એમણે એમ ન કરાય. એમાં એકાંત પ્રતિજ્ઞા છે કે કોઈ મારું ભાવથી સ્મરણ કરે તેના સઘળાં કે પાપનો છે. નવકારમાં અનેકાંત છે. સર્વને સમાવવાનો અને સર્વ કાંઈ હું ધીમે-ધીમે નાશ કરી દઉં.
શમાવવાનો ગુણ તેમાં છે. જે તેનાં ગણનારમાં પણ વહ્યા કરે છે. શ્રી નમસ્કાર મહામંત્ર અતીત, સાંપ્રત ને અનાગત એમ ત્રણે સ્વીકારમાંથી જવાય છે જ્ઞાન-આનંદરૂપ આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપમાં. કાળમાં સમાન રીતે પૂજાતો આવ્યો છે ને રહેશે. સમષ્ટિનાં ભરત ચક્રવર્તીને ભલે છ ખંડનું રાજ હતું ને ૬,૦૦૦ પદમણી નાદાકાશમાં તે મંજૂલ સ્વરે અનાદિથી ગવાતો રહ્યો છે ને અનંતકાળ રાણીઓ હતી, પણ જેવો એમણે જોગ જોડ્યો આત્મા સાથે કે તરત સુધી તેનું મહાકલ્યાણકારી ગુંજન ચાલુ રહેશે, કારણકે નવકાર અરીસાભુવનમાં કેવલ્યશ્રીને વર્યા તેઓ. મMા ટૂંસણ | આત્મદર્શન કાળજયી છે. સત્ય, ત્રેતા, દ્વાપર અને કળિયુગો અનંતા પસાર થયા જ સમ્યગ્દર્શન છે અને આત્મા તરફની યાત્રા શરૂ થાય છે પરમ કિન્તુ કોઈ કાળે તેના ગુંજવાનો નકાર નથી. શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માનાં ભદ્રકર શ્રી નવકાર મહામંત્રનાં સ્મરણથી. નામો ત્રણ ચોવીસી સુધી યાદ રહે છે. સ્થૂલિભદ્ર મુનિનું નામ ૮૪ પંન્યાસજી મહારાજ બહુધા બોલવા-લખવામાં ‘ના’ કે ‘નથી'નો ચોવીસી ને શ્રીચંદ્ર કેવલીનું નામ ૫૦૦ ચોવીસી સુધી યાદ રહેશે, ઉપયોગ ન કરતા. એમ કહેવું હોય કે “આમ કરવું યોગ્ય નથી' તો જ્યારે શ્રી નવકાર મહામંત્ર તો અનંત ચોવીસીથી ગણાતો, રટાતો, કહેવાનું પસંદ કરતા કે “આમ કરવું છોડી શકાય”. આવી સાવધાની સ્મરણ કરાતો આવ્યો છે.
વર્તે, કારણકે હકારમાંથી ૐકાર જન્મે છે. ૐકાર એટલે આ