________________
જુલાઈ, ૨૦૧૭
પ્રબુદ્ધ જીવન
સાધુપણાના ભાવ ન રહ્યા. પછી શું કરશો? કપડાં સાધુના પણ સ્મશાન વૈરાગ્ય છે? દુઃખગર્ભિત, દ્વેષગર્ભિત કે સ્વાર્થગર્ભિત દીક્ષા ભાવ સાધુના નથી તો શું કરશો? નહીં એ પોતાનો ઉદ્ધાર કરી તો નથી ને? આ બધી ચકાસણીની અને આકરી ટ્રેનીંગની જરૂર છે. શકશે, નહીં અન્યનો.
બાકી તમારા ભાવ થયા ને તે જ દિવસથી આવી જા ગુરુ મહારાજની માટે જ કહું છું જેના આજે દીક્ષાના ભાવ થયા તેને જે સમુદાયમાં નિશ્રામાં તમારી ભાવદિક્ષા આજથી જ શરૂ... દીક્ષા લેવાની ભાવના છે તે સમુદાયવાળા પોતાની સાથે લઈ જો કોઈ બાળકને ભાવ થયા તો તેના માટે પણ આ જ નિયમ લે...તે જ દિવસથી એની ભાવ દીક્ષા ચાલુ. પ્રથમ એક વરસ તો છે. જો તેના મા-બાપ, કુટુંબીઓ રાજીખુશીથી દીક્ષા આપવા તૈયાર તેના સંસારી સંબંધો બિલકુલ કાપી નાખે...સમાજ સાથેનો કોઈ છે તો લઈ લો એ બાળકને ગુરુમહારાજની નિશ્રામાં. એનો કુટુંબ, સંપર્ક નહિ-ન છાપું, ન ટીવી, ન પિક્યર, ન મોબાઈલ, ન લેપટોપ સમાજ સાથેનો સંપર્ક કાપી શાસ્ત્ર અધ્યયન, વિનય, એકાંત અને દરેકથી પર થઈને ઓછામાં ઓછું એક વરસ આ રીતના આનંદથી મૌનની ટ્રેનીંગ ચાલુ કરો. જો દૂધના ઉભરા જેવા ભાવ હશે તો જીવી બતાવે.. જેને ખરેખર નિર્વેદ-સંવેદ જાગ્યો નથી તે તો એક થોડા સમયમાં શમી જશે ને જુઓ પાંચ-દસ વરસ પછી પણ એટલા વરસમાં જ રવાના થઈ જશે, પણ આટલી ટ્રેનીંગમાંથી પસાર થયા જ સુંદર ભાવ છે તો જરૂર દીક્ષા આપો. સમાજને આવા રત્નોની જ પછી મોન-ધ્યાન ને એકાંતની ટ્રેનીંગ ચાલુ કરવાની. એ કેટલો જરૂર છે. આવા ટકોરા બંધ શિષ્યો આવે તો જૈન સમાજનો ઉદ્ધાર વિહાર કરી શકે છે કે કેટલો તપ કરી શકે છે તે દીક્ષાનું માપદંડ થયા વગર રહે નહિ. પણ એ માટે પહેલાં ગુરુએ ટકોરાબંધ બનવાની નથી. માપદંડ તો એ છે કે જન સંપર્ક વગર કેટલો રહી શકે છે? જરૂર પડશે તે ધ્યાનમાં રહે. કેટલો મૌન અને ધ્યાનમાં રહી શકે છે? અઘોર પરિષહ સમતાપૂર્વક ૧૯, ધર્મપ્રતાપ, અશોક રોડ, દામોદરવાડી, કાંદિવલી (ઈસ્ટ). સહી શકે છે કે નહીં? ખરેખર સંસાર રસિકતા ઓછી થઈ છે કે મુંબઈ-૪૦૦ ૧૦૧. Mob. : 9892163609.
જૈન ધર્મે મને શું આપ્યું? | ગુલાબ દેઢિયા મને શું મળ્યું, મને શું મળશે, એ પહેલાં વિચારવું એ મનુષ્ય ઓપનનેસ ક્યાંથી ક્યાં લગી છે ! સ્વભાવ છે. લેવું સહેલું છે, દેવું અઘરું છે.
જૈન ધર્મે આત્મતત્ત્વની ઓળખ આપી. એજ સર્વસ્વ છે, એને જ કવિવર ઉમાશંકર જોશી યાદ આવે છે. એમણે “તેં શું કર્યું?' ઓળખવાનો છે, ફરી ફરી, હંમેશાં. જૈન ધર્મ ‘વિવેક'નો ચૂડામણિ કાવ્યમાં પ્રથમ પંક્તિમાં જ લખ્યું છે:
આપ્યો. શુભ વિચારનું મહત્ત્વ સમજાવ્યું. વિચાર સર્વ કાર્યોનો રાજા ‘દેશ તો આઝાદ થાતાં થઈ ગયો,
છે. બધા સારા કે નરસા ખેલ વિચાર કરાવે છે. મનના ભાવ-એ તે શું કર્યું ?'
ભાવના જેને ભવતારિણી કહી. જૈન ધર્મે દરેક કાર્યમાં દરેક સમયે મને કહેવાનું મન થાય છે, જૈન ધર્મ કોઈ પુણ્યના પ્રતાપે મળતાં નીર-ક્ષીરનો વિવેક કરતાં શીખવ્યું. સાર્થક લેવું ને નિરર્થક છોડવું એ તો મળી ગયો પણ જીવ! તેં શું કર્યું? પર્યુષણ પર્વમાં મને એક માસ્ટર કી આપી. લગ્નગીત યાદ આવે છે. વાત તો સાંસારિક છે પણ અંદર સંસ્કારની “અહિંસાનું અક્ષયપાત્ર ધર્મ આપે છે. એક અહિંસા સમજાય તો સોડમ છે.
બધું ઝળહળી ઊઠે છે. અંતરમાં દીવા થાય છે. હિંસા સર્વત્ર છે, કન્યા પરણીને સાસરે જાય છે. થોડા સમય બાદ એ નવવધૂ આપણે ક્યાં, કઈ રીતે, કેટલું બચી શકીએ એ સમજ મહત્ત્વની છે. પોતાને પિયર આવે છે, ત્યારે તેની માતા પૂછે છે, “દીકરી તારા બધા જ સગુણો એકમેકથી જોડાયેલા છે. નિરાંતે વિચાર કરતાં સાસરાના દાગીના તો દેખાડ!' દીકરી કહે છે : “દાગીના, દાગીના કરુણા આવે, કરુણાથી ક્ષમા સુધી પહોંચાય, ક્ષમાથી સ્વનો વિચાર, શું કરો ? મારા દાગીના મારો કુટુંબ પરિવાર!'
સ્વના વિચારથી પરનો વિચાર આવે, ત્યાંથી અહિંસા, ત્યાંથી ધ્યાન, રાજી થઈને માતા કહે છે : “ધન્ય, ધન્ય દીકરી તારી જીભને, જે ધ્યાનથી ઋજુતા, 8 જુતાથી સમતા, સમતાથી સાવધાની, જીભે કીધા કુટુંબવખાણ!'
સાવધાનીથી પરિણામલક્ષિતા, પરિણામલક્ષિતાથી પરિગ્રહ પરિમાણ, જૈન ધર્મે મને નખશિખ આભૂષણોથી, અલંકારોથી, ઘરેણાથી પરિગ્રહપરિણામથી સંતોષ, સંતોષથી પ્રસન્નતા, પ્રસન્નતાથી શણગારી દીધો છે. રોમે રોમે ને શ્વાસે શ્વાસ ધર્મની ભેટ વગર મૈત્રીભાવ, મૈત્રીથી ઉદારતા, ઉદારતાથી અનેકાન્ત, અનેકાન્તથી ખાલી નથી. મન તો કહે છે, કષાયોને કહી દો હવે અહીં સોયની નિરહંકાર ત્યાંથી ફરી આત્મવિચાર...અહોહો! કેવી રમ્ય ધર્મમાળ છે! અણી જેટલી પણ જગા ખાલી નથી.
ધર્મ એક વિશેષ ભેટ આપે છે: ‘તારો કોઈ શત્રુ નથી.” જે કંઈ ધર્મ કરવાનો નથી હોતો, એ તો જીવવાનો હોય છે. ધર્મ પર્વના થયું, થાય છે અને થશે એ બધું કર્મવશ છે. તારા જ કર્મનું ફળ છે. દિવસો પૂરતો જ નથી, એ તો શ્વાસોચ્છવાસ જેવો આજીવન છે, અન્યને વિરોધી, શત્રુ કે પ્રતિસ્પર્ધી માનવાની રખે ભૂલ કરતો. આ કાયમી છે, ભારરહિત છે, સહજ છે. લેનાર થાકે તોભલે થાકે, તો કેવડા મોટા આનંદની વાત છે! દેનાર થાકે એવો નથી. જૈન ધર્મે સૌ પ્રથમ તો ગુણોપાસનાની ATM એટલે એની ટાઈમ મની નહિ કે એની ટાઈમ મોબાઈલ અમૂલ્ય ભેટ આપી. નમસ્કાર મહામંત્રની વિશાળતા, અગાધતા, નહિ પણ ATM એટલે એની ટાઈમ મહાવીર. એક વાર મનમાં
