Pathik 1989 Vol 29 Ank 11

Author(s): K K Shastri and Other
Publisher: Mansingji Barad Smarak Trust

Page 7

વળી, અન્ય જે એક જ હારમાં જે ફરકાવવાના હોય તે બધા જ દેવજ રાષ્ટ્રધ્વજની ડાબી
બાજુએ જ રાખવા જોઈએ, ક રેલી કે પ વખતે રાઝદ જ કચ કરનારની જમણી બાજુએ રહે એમ રાખ જોઈએ. ૪) સાંજે સૂર્યાસ્ત સમયે રાષ્ટવજ ઉતારી લેવું જોઈએ, પર રાષ્ટ્રધ્વજનો ઉપયોગ વેપાર ધંધા કે વ્યવસાયના હેતુ માટે ક્યારેય કરી શકાતો નથી તેમજ મેટરગાડી કે અન્ય વાહન પર પણ રાષ્ટ્રધ્વજ ફરકાવી શકાતા નથી.
આમ, ઉપર્યુક્ત નિયમનું પાલન ન થાય તો એ રાષ્ટ્રધ્વજનું અપમાન છે. રાષ્ટ્રધ્વજનાં ગૌરવ અને શાન જાળવવા એ ભારત દેશના પ્રત્યેક નાગરિકની પવિત્ર ફરજ છે.
રાષ્ટ્રધ્વજ કેવો હે જોઈએ : આપણે રાષ્ટ્રધ્વજ લંબચોરસ આકારનો ત્રણ રંગના પટ્ટામાં વહેંચાયેલું છે. એની લંબાઈ પહોળાઈને ગુણોત્તર કર ને હોવો જોઈએ. દા.ત. વ્રજની લંબાઈ ૧૨ સે.મી હોય તે પહેલા ઈ ૮ સે.મી.ની હોવી જોઈએ. સૌથી ઉપરનો રંગ કેસરી, વચ્ચે સફેદ અને નીચે લીલા રંગને પટ્ટો હોય છે. ખાસ પ્રકારના આ ત્રણેય રંગનું ઐતિહાસિક મહત્વ પણ છે: 1. કેસરી રંગ શૌર્યું અને ત્યાગનું પ્રતીક છે, જે આઝાદીની લડતમાં દેશને માટે બલિદાન આપનાર વિરેનાં દેશભકિત અને રવાપણનું સતત સ્મરણ કરાવે છે. વચ્ચેને સફેદ રંગ સત્ય અને પવિત્રતા, શાંતિ અને સાદગીનું પ્રતીક છે. એમાં વચ્ચે અશોકચક્ર હોય છે, વાણી અને કર્મ માં સચ્ચાઈ અને વિચારમાં પવિત્રતાનું સૂચન સફેદ રંગ પ્રતિબિંબિત કરે છે, જ્યારે લીલો રંગ હરિ. યાળી અને આબાદીનું પ્રતીક છે. આપણે દેશ ખેતીપ્રધાન છે. ફળદ્રુપ જમીનમાં વધુ પાક લેવા આપણે સખત પરિશ્રમ કરવું પડશે. ગરીબી સામે લડવાને અને આબાદી પ્રાપ્ત કરવા માટે લીલો રંગ ખરેખર વિશ્વાસનું પ્રતીક છે. સફેદ રંગના પટ્ટાની વચ્ચે ઘેરા વાદળી રંગનું એક ચક્ર હેય છે. આ ચક્ર મૂકવા પાછળનું ચેકસ પ્રયોજન છે. એમ કહેવાય છે કે વારાણસી નજીક આવેલા સારનાથ મુકામે ભગવાન બુદ્ધ સૌ-પ્રથમ ઉપદેશ આપેલો એની યાદમાં ત્રાટ અશોકે તંભ બંધાવ્યો હતો,
સમ્રાટ અશોકના સ્તંભ” તરીકે ઓળખાય છે. રાષ્ટ્રધ્વજનું આ ચક્ર અશકના સ્તંભમાંથી લીધેલું છે. ચક્ર વ્યાસ સફેદ પટ્ટાની પહોળાઇ જેટલો જ ય છે. ચક્રમાં કુલ ૨૪ આરા છે. એક ગતિ અને પ્રગતિનું સુચક છે. રાષ્ટ્રધ્વજનું આ ચક્ર સત્ય અને ધર્મના આચરણ દ્વારા લે કાને આગળ વધવાની પ્રેરણા આપે છે.
- આ વજ ૧૯૪૭ ની ઑગસ્ટે પંડિત જવાહરલાલ નહેરૂએ સવારે ૮-૩૦ કલાકે લાલ કિલા પરથી અઢી લાખ માનવમેદની વચ્ચે ફરકાવ્યું ત્યારે વિશાળ જનમેદનીને સંબોધતાં નહેરુએ જે શબ્દ ઉચાર્યા હતા તે અત્રે ટાંકળ્યા છે. નહેરુએ કહ્યું : “તમે સૌ હજારેની સંખ્યામાં આ જ જને માન આપવા માટે ઉપસ્થિત થયાં છે, પરંતુ વિશ્વભરમાંથી લાખે ની મીટ એના પર મંડાયેલી છે. દિલ્હી
અને ભારતનાં તમામ ગામડાં અને શહેર માટે ગઈ કાલથી જ એક નવ યુગ શરૂ થયા છે. એટલે ર૭ વર્ષથી આ જજની હેઠળ આપણે જે રીતે ઝઝૂમ્યા, શહીદ થયા એ વાત તમે જાણો છો. આજે તમારો કે મારી વિજયે નહિ, પરંતુ સમગ્ર દેશને આ વિજય છે. આપણે આઝાદી અશિયા ખંડના અન્ય દેશની આઝાદી માટે રાહ ચીધે છે. ખરેખર આજને દિવસ માત્ર આપણા માટે જ નહિ. પરંતુ સમગ્ર વિશ્વ માટે આનંદને પર્વદિવસ બની રહે છે. તમે સૌ પ્રતિજ્ઞા કરી કે આપણે સો સાથે રહીશું, જે ની આબાદી અને દેશની આઝાદીની વૃદ્ધિ માટે સખત પરિશ્રમ કરીશું.” હવે આપણે રાષ્ટ્રગીત વિશેની માહિતી જાણીએ. ઑગસ્ટ ૧૯૯૦
પથિક
-