________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉપર્યુક્ત કેઠા આધારે આ પ્રમાણેની વિગતે તારવી શકાય :
(૧) ઈ. સ. ૧૯૮૫ થી ૧૯૮૭ દરમ્યાન રાજકોટ જિલ્લામાં હરિજન અને સવર્ણ વચ્ચે થયેલા સંઘર્ષનાં મુખ્ય કારણે ચૂંટણી અસ્પૃશ્યતા વગેરે હતાં.
(૨) સંઘર્ષ દરમ્યાન મે હરિજનનાં ખૂન થયાં હતાં, જયારે એક પણ હરિજનેતરનું ખૂન થયું ન હતું.
(૩) પાંચ મારામારીના તથા ભયંકર ઝઘડાના બનાવો બન્યા હતા.
(૪) ચાર હેડ કન્ટેબલ અને બે ઘોડેસવાર સહિત કેન્સેબલે મળી કુલ ૨૧ પાલીસના કાફલાનું ૭ ગામના હરિજનોને રક્ષણ આપવામાં આવ્યું હતું.
(૫) પોલીસ--રક્ષણ દરમ્યાન ૧ દિવસને વધારાને આર્થિક બાજે રૂા. ૪૬૦-૦૦ રાજ્ય સરકારને ભગવો પડતો હતો. એ હિસાબે એક માસને ૧૩ હજાર આઠસો અને એક વર્ષને એક લાખ ૬૫ હજાર છસો રૂપિયા સરકારને ભોગવવા પડે.
(૬) એ ઉપરાંત રક્ષણ માટે ફરજ બજાવતી પાર્ટીની તપાસ માટે જતી પી.એસ.આઈ.ની પાટીની પગાડી સહિતને ખર્ચ, એમનાં ભણ્યાં, રક્ષણ દરમ્યાન રજા આવે તે એ દિવસને પાટીને બેવડા ખર્ચ, વગેરે એમાં ઉમેરાતાં સરકાર પર બિનજરૂરી આર્થિક બેજ વધતે રહેતે હતો.
(૭) જે ગામે પણ રક્ષણ કરતી હોય તે ગામના લોકો દ્વારા પાટીની બાદશાહી ઢબે સરભર કરવામાં આવતી તેથી પણ બિનહિસાબી આર્થિક વ્યય થતો.
(૮) અનુ. જાતિની વ્યક્તિનું ખૂન થાય તે એ વ્યક્તિના વારસદારને સરકાર તરફથી રૂા. દંસ હજાર મદદ મળતી. કાઠામાં દર્શાવ્યા પ્રમાણે બે વ્યક્તિનાં ખૂન થયાં હોવાથી બિનજરૂરી ૨૦ હજાર રૂ.ને આર્થિક બેજો સરકાર પર લદાયો હતે.
(૯) અસામાજિક બનાનો ભાગ જે ગામના હરિજને બન્યા હોય તે ગામના હરિજને અને સવ તંગદિલી ભગવતે હેવાથી અર્થ-ઉતપાદન કરી શકતા ન હતા તેથી પણ એ ગામના અર્થતંત્ર પર ભારે વિપરીત સક્ષર થતી. - ટૂંકમાં, જે ગમે હરિજને અને સવર્ણો વચ્ચે અસામાજિક બનાવ બન્યો હોય તે ગામે હરિજનના રક્ષણ માટે મૂકવામાં આવેલી પોલીસ-પાટી અંગે થતા ખર્ચ, રક્ષણ કરતી પાર્ટીના ચેકિંગ માટે આવતી પી.એસ.આઈ.ની પાટીને ખર્ચ, પાર્ટીની સરભરા માટે ગામલોકો દ્વારા થતો ખર્ચ, રક્ષણ દરમ્યાન આવતી રજાના દિવસે રક્ષણ કરતી પાટીને બેવડાઈ જતો પગાર, જેનું ખૂન થયું હોય તે હરિજનના વારસદારને રાજય દ્વારા ચૂકવવામાં આવતી રકમ વગેરે બાબતેને સરવાળો કરવાથી સામાજિક સંધને કારણે થતા આર્થિક બગાડને આંક ઘણો મોટો આવે એ દીવા જેવી સ્પષ્ટ હકીકત છે.
સંઘર્ષને કારણે સવર્ણો–હરિજનો વચ્ચે ઊભી થતી અવિશ્વાસની ખાઈ અને મનભંગથી થતું નુકસાન આંકડાઓમાં મૂલવી શકાય એમ હોતું નથી એ જુદી વાત છે.
આ સામાજિક બનાવોને લીધે બન્ને પક્ષો વચ્ચે સલામને ભય ઊભો થવાથી બન્ને પક્ષે આર્થિક વિકાસ ઉપેક્ષા સેવવા લાગે છે તેથી પણ દેટના અર્થતંત્ર પર વિપરીત અસર થયા વગર રહેતી નથી. માનવસર્જિત પ્રકોપની એ અસર ધીમા ઝેર જેવી હેય છે. જે એને અટકાવવામાં ન આવે તો એ કેન્સસ્તી માકક દેશની આર્થિક કરોડને કેરી ખાય છે. આવા અસામાજિક બનાવે સર્જનારી વ્યક્તિઓ જૂજ હોય છે. એને ડામી દેવા માટે સમાજ અને સરકારે સહિયારે પુરુષાર્થ કર જોઈએ.
એગઢ૧૯૯૦
૨
For Private and Personal Use Only
