________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ની પવિત્રતા જળવાઈ રહે તે તર રાજય જામત હતું. ૧૫ વળી જીણુ ખનેલાં હિન્દુ યત્રાસ્થળની સમારકામ પણ રાજ્યના ખર્ચે કરવામાં આવતાં હતાં, ૧૬ જુનાગઢ રાજય તરફથી અનેક સદાવ્રતા ચાલતાં હતાં. હિન્દુ સાધુએ રાંધેલુ અનાજ લેતા ન હતા તેમને કારા સીધા આપવાની જોગવાઈ કરવામાં આવી હતી. મદિરા તથા ધર્માદા જગ્યા દ્વારા પણ આવું સદાવ્રત ચાલતાં હતાં, જેને રાજયે ઉદારતાથી જમીતા તથા ગામડાંઓની ઊપજ ધર્માદા માટે આપી હતી. એના હક્કોના સેટલમેન્ટ માટે એલિયેશન ડિપાર્ટીમેન્ટ ૧૮૯૭ માં શરૂ કરવામાં આવેલું. ૧૭ જૂનાગઢ રાજ્યે ૩૭ ગામડાં હિન્દુ મદિને ધર્માંદા તથા સદાવ્રત માટે આપ્યાં હતાં ૧૮
કાડિયાવાડનાં દેશી રાજ્યેામાં ખેરાત અને ધર્માદા માટે કદાચ જૂનાગઢ રાજ્યે સૌથી વધુ જીન અને ગામડાં કાળવ્યાં હશે તેમજ નવા ગત રીતે પણ પુષ્કળ પ્રમાણમાં સમાનતાને ધેારણે ગુપ્ત દાન કરતા હતા, જેના હિંસામા ચોપડે લખાતા ન હતા, જેને મ ંગ્રેજ વહીવટકર્તા સમજી શકયા ન હતા,૧૯ પરંતુ હિન્દુ સમાજમાં ગુપ્ત દાનતે મહિમા વિશેષ છે.
હિન્દુઐાની લાગણીને ધ્યાનમાં લઈ રાજ્યમાં હત્યા ઉપર પ્રતિબંધ હાર તેમજ રાજ્યની બૃહુમતી પ્રજાની લાગણી દુભાય નહિ એ ખાત રાજ્યકર્તાએએ જાગૃતિ બતાવી હતી. તદુપરાંત શાસક્રા પોતે ગૅપ્રેમી હતા. સુલખાનજીએ ઇન્દ્રેશ્વરમાં ગૈાશાળા બંધાવી આપી હતી.૨૧ નવાબ મહોબતખાન -૩ એ પેાતાના મહેલમાં વિશાળ ગશાળા અંધાવેલ તથા દરેક ગાયને “ગંગા ‘જમના” જેવાં પવિત્ર હિન્દુનામ આપવામાં આવ્યાં હતાં.
એવી જ રીતે રાજ્યના દરખાર ભરાય ત્યારે પ્રસ ંગોપાત્ત રાજ્ય તરફથી ઉત્સવ પ્રસંગે હિન્દુ સુસ્લિમ અમીરાને વાર વાર મિલ્ખાની માટે નિમંત્રણ આપવામાં આવતાં હતાં. આ સમયે હિન્દુઓની ધામિČક લાગણી ન દુભાય એની કાળજી રાખવામાં આવતી હતી. બંને માની બેઠકવ્યવસ્થા અલગ અલગ રહેતી (કરવામાં આવતી) તથા રસોડાં રસાયા પિરસણિયા અલગ રાખવામાં આવતાં. એનાથી પશુ વિશેષ આગળ વધીને જૂનાગઢમાં સૌથી પહેલું પાસ્યાત્ય પદ્ધતિનું દવાખાનું ૧૮૭૦ માં શરૂ થયું. જૂનાગઢની રૂઢિવાદી પ્રજા બહારનુ પાણી અવિત્ર ગયુતી હતી તેવી દવા બનાવવા માટે ઘરનું પાણી લાવવાની પ્રાને છૂટ આપવામાં આવેલ. રર આમ પ્રજાની ધર્મભાવનાને ઠેસ ન પહોંચે એની કાળજી રખાતી હતી.
જૂનાગઢના નવાાની સર્વધર્મ સમભાવભરી નીતિને પરિણામે, એકમાત્ર પ્રભાસપાટણને ખાદ કરતાં, સમગ્ર રાજ્યમાં ૧૯૨૫ સુધી કેમી પ્રશ્નો ઊભા થયા ન હતા. પ્રભાસપાટણ હિન્દુનુ પવિત્ર યાત્રાસ્થળ હતું. સેખનાથ અને ત્રિવેણી નદી હિન્દુની શ્રદ્ધાનાં કેન્દ્ર હતાં, જ્યારે ત્રિવેણી નદી મુસ્લિમ માછીમારો માટે આવિકાનું સાધન હતી એમાંથી બંને કોમ વચ્ચે વિવાદ ઊભો થયેલ.
આ ખતે ફ્રાના વિવાદને નિર્મૂળ કરવા માટે ઇ.સ. ૧૮૯૩ માં હન્ટર કમિશન દ્વારા તપાસ કરાવવાન માં આવેલ તેમજ ૧૮૮૯ માં પણ જૂનાગઢ રાજ્યે પ્રયત્નો કર્યા હતા, ૨૩ પર ંતુ મૂળ પ્રશ્નનુ નિરાકરણ ન થયુ' અને ૧૮૯૩ માં તાજિયાને પ્રસ્ને કામી તાકાને થયાં. ૨૪ આવા દુઃખદ પ્રસંગે નવાબે તટસ્થ તપાસ કરી સર ફિરોજશાહ મહેતાના વડપણું નીચે ત્રણ ન્યાયાધીશો દ્વારા સમગ્ર કેસ ચલાગ્યા. આ અદાલતની બિન-મજહબી નીતિ સામે પાટણના મુસ્લિમોએ મુબઈના ગવ નરને અરજી કરી હતી તેમાં મુખ્ય ફરિયાદ એ હતી કે નવાબ હિન્દુના પ્રભાવ નીચે છે, ૨૫ ઋતુ પશુ જૂનાગઢના નવાબે આ પ્રકરણમાં કાઈ જ હસ્તક્ષેપ કર્યો ન હતા,
૧૨
ગસ્ટ/૧૯૯૦
પથિક
For Private and Personal Use Only
