________________
તેને આઠમ બનાવવાની પરંપરા ચાલુ કરી. આ જ નિયમ | આચરણા હતી અને સમયે સમયે તેની સામે વિરોધ પણ તેમણે બીજ -પાંચમ-અગિયારસ-ચૌદશ-પૂનમ-અમાસ થો હતો. સંવત ૧૮૭૦ના એક જૈન પંચાંગમાં પણ વગેરે પર્વતિથિની બાબતમાં અપનાવ્યો. આ રીતે પર્વસિથિની ક્ષયવૃદ્ધિને કાયમ રાખવામાં આવી હતી. પર્વતિથિની ક્ષયવૃદ્ધિએ પૂર્વની તિથિના ક્ષયવૃદ્ધિ કરવાની તેમાં શ્રાવણ વદ અમાસનો ક્ષય દર્શાવવામાં આવ્યો છે પરંપરા શરૂ થઈ. વિક્રમની વીસમી સદીમાં જ્યારે ભીંત અને ભાદરવા સુદ ચોથ બે દર્શાવવામાં આવી છે. ઉપર ચોંટાડવાના પંચાંગો છપાવા લાગ્યા ત્યારે તેમાં પણ વીસમી સદીમાં અમુક સંવિગ્ન સાધુઓએ ગાદીપતિ આ જ પરંપરા આગળ ધપી.
યતિઓની કે જેમને શ્રી પૂજ્ય કહેવામાં આવતા તેમની | દેવસૂર ગચ્છના યતિઓ અને આસૂર ગચ્છના | જોહુકમી સામે માથું ઉચકવાનું શરૂ કર્યું, તેમાં સૌથી યતિઓ વચ્ચે જે મોટો ઝઘડો થયો તે પૂનમ-અમાસની
નોંધપાત્ર મુનિશ્રી ઝવેરસાગરજી હતા, જેઓ પાછળથી ક્ષયવૃદ્ધિ આવે ત્યારે કઈ તિથિની ક્ષયવૃદ્ધિ કરવી તે
આચાર્ય સાગરાનંદસૂરીશ્વરજીના ગુરુ બન્યા હતા. આ સંબંધી હતો. દેવસૂર ગચ્છવાળા યતિઓ એમ કહેતા કે
ઝવેરસાગરજીએ સંવત ૧૯૩૫ના ચાતુર્માસ દરમિયાન પૂનમ-અમાસની ક્ષયવૃદ્ધિએ તેરસની ક્ષયવૃદ્ધિ કરવી,
એક હેન્ડબિલ બહાર પાડી “પર્વતિથિઓની ક્ષયવૃદ્ધિ જ્યારે આણસૂર ગચ્છવાળા યતિઓ એમ કહેતા કે
થાય જ નહિ'' એવા યતિઓના રિવાજને પડકાર્યો હતો. તેરસની નહિ પણ એકમની ક્ષયવૃદ્ધિ કરવી. બંને પક્ષ
વિક્રમ સંવત ૧૯૩૫ની સાલમાં દેવસૂર ગચ્છના પોતાની માન્યતાના સમર્થનમાં જગદ્ગર હીરસૂરીશ્વરજીનો
યતિ ધરણેન્દ્રસૂરિ અને મુનિશ્રી ઝવેરસાગરજી બંને
ઉદયપુરમાં ચાતુર્માસ રહ્યા હતા. એ વર્ષે લૌકિક પંચાંગમાં ઉત્તર ટાંકતા, જેમાં તેમણે પૂનમનો તપ તેરસ-ચૌદશે
ભાદરવા સુદ બીજનો ક્ષય આવતો હતો. દેવસૂરગચ્છના અથવા તો એકમે કરવાનું કહ્યું હતું. તેમાં ક્યાંય પૂનમના
યતિઓની માન્યતા પ્રમાણે બીજ પર્વતિથિ હોવાથી તેનો ક્ષયે તેરસનો કે એકમનો ક્ષય કરવાની વાત નહોતી છેવટે
ક્ષય ન થાય, માટે સુદ એકમનો ક્ષય કરવો પડે તેમ સંવત ૧૮૬૯ની સાલમાં તેમના યતિઓ વચ્ચે એક
હતો. આ વિશે ધરણેન્દ્રસૂરિએ વિચાર્યું કે ભાદરવા સુદ થાગડ થીગડ સમાધાન થયું હતું, જેને તેર બેસણાનો
એકમ જન્મ વાંચનની તિથિ છે, માટે તેનો ક્ષય પણ ન ઠરાવ કહે છે. આ ઠરાવ પ્રમાણે ત્રણ ચાતુર્માસિક
કરાય તેવી જ રીતે શ્રાવણ વદ ચૌદસ-અમાસનો ક્ષય પૂનમનો ક્ષય હોય તો બારસ-તેરસ ભેગાં કરવાં (એટલે
પણ ન કરાય, કારણ કે તે બંને પર્વતિથિઓ હતી. આમ કે તેરસનો ક્ષય કરવો) અને તે સિવાયની પૂનમનો ક્ષય
વિચારી યતિશ્રી ધરણેન્દ્રસૂરિએ ભાદરવા સુદ બીજનો હોય તો પડવાનો ક્ષય કરવો, તેવું નક્કી થયું. જો કે આ
ક્ષય કરવાને બદલે શ્રાવણ વદ તેરસનો ક્ષય કરવાનું ઠરાવ પછી પણ દેવસૂરગચ્છના યતિઓએ પોતાની
ફરમાન છોડયું. ઉદયપુરમાં જ ચાતુર્માસ બિરાજતા માન્યતા પ્રમાણે તમામ પૂનમ-અમાસની ક્ષયવૃદ્ધિએ તેરસની
સંવેગી સાધુ ઝવેરસાગરજીએ હિન્દી ભાષામાં એક લયવૃદ્ધિ કરવાનું ચાલુ જ રાખ્યું. થોડા સમય પછી
હેન્ડબિલ બહાર પાડી આ ફરમાનનો વિરોધ કર્યો અને તપાગચ્છનો આણસૂરગચ્છ નામશેષ થયો અને તેના
એકમ-બીજ ભેગી કરવાનો ઉપદેશ આપ્યો. આ રીતે બાકી રહેલા થોડા સાધુઓ દેવસૂરગચ્છમાં ભળી ગયા.
સંવત ૧૯૩૫માં ઝવેરસાગરજીએ યતિઓની સામે બળવો આ રીતે તપાગચ્છ પાછો એક થઈ ગયો, પણ પૂનમ
| પોકારીને પણ બીજના ભયને કબૂલ રાખી તે મુજબ જ અમાસની ક્ષયવૃદ્ધિએ તેરસની ક્ષયવૃદ્ધિ કરવાની અશાસ્ત્રીય | પર્યુષણની આરાધના કરી હતી, તેમ જ કરાવી હતી. જો તેમ જ અતાર્કિક પ્રવૃત્તિ ઘર કરી ગઈ, જે ભવિષ્યમાં | કે તેમ છતાં તેમણે પણ પૂનમ-અમાસના ક્ષયવૃદ્ધિએ ઘણા મોટા ઉકાપાતો પેદા કરી શકે તેમ હતી. તેરસની ક્ષયવૃદ્ધિ કરવાની પરંપરાનો વિરોધ કર્યો નહોતો.
પર્વતિથિઓની ક્ષયવૃદ્ધિ કરાય જ નહિ” એવી | આં સ્થાપિત ખોટી પરંપરાનો આધાર લઈ તેમના જ દેવસૂરસંઘની પ્રવૃત્તિ હકીકતમાં તો અજ્ઞાની અને વિદ્વાન અને તેજસ્વી શિષ્ય મુનિશ્રી આનંદસાગરજી પરિગ્રહધારી સાધુઓએ એટલે કે યતિઓએ સંવિગ્ન | ભવિષ્યમાં જૈન સંઘમાં સંવત્સરી મહાપર્વનો કેટલો મોટો સાધુઓ તેમ જ સકળ સંઘને માથે ઠોકી બેસાડેલી વિવાદ પેદા કરવાના છે, તેની તેમને ક્યાંથી ખબર હોય
= પર્વતિથિના સત્યની શોધમાં ઉ ૨૦
uta
a naal
www.jainelibrary.org
