________________
એવી ૨ઢ થઈ ગયેલી માન્યતા છે. જ્યાં સુધી આ | સત્ય કરતા કદાગ્રહની બોલબાલા હતી. આ સંયોગોમાં, માન્યતાનો શાસ્ત્રીય સમજણપૂર્વકનો ત્યાગ નહિ કરવામાં વર્ષોથી જે તિથિઓની ખોટી રીતે આરાધના કરીએ આવે, ત્યાં સુધી આ ખોટી પરંપરા ચાલુ જ રહેશે, એવું છીએ તે ચાલુ રાખવી કે એકપક્ષી રીતે પંચાંગમાં ફેરફાર સ્પષ્ટ નિરીક્ષણ એ આચાર્યોનું થયું તેના ઉપાય તરીકે
કરી સાચી આરાધના ચાલુ રાખવી ?' એવી મહાદ્વિધામાંથી તેમણે વિચાર્યું કે “પર્વતિથિઓની ક્ષયવૃદ્ધિ કરાય જ
તે કાળના ગીતાર્થ આચાર્ય ભગવંતો પસાર થઈ રહ્યા નહિ” એવી માન્યતાને પુષ્ટ કરનારા પંચાંગોને બદલે
હતા. નિર્ણય લેવાનું કામ ખૂબ અઘરું હતું. પર્વતિથિઓની ક્ષયવૃદ્ધિ લૌકિક પંચાંગ અનુસાર કાયમ
ઈતિહાસના અમુક સંવેદનશીલ તબક્કે મહાપુરુષો રાખી ઉમાસ્વાતિ મહારાજના પ્રઘોષ મુજબ પર્વતિથિની
ગહન વિચારણા પછી પણ જે નિર્ણય લેતા હોય છે તેનું આરાધનાની વ્યવસ્થા સૂચવતાં પંચાંગ બહાર પાડવાં જોઈએ. આ પંચાંગમાં અનુક્રમે બીજ - પાંચમ - આઠમ
ભવિષ્યના પરિણામો ઉપરથી જ મૂલ્યાંકન કરી શકાય છે. - અગિયારસ - ચૌદસની ક્ષયવૃદ્ધિએ અનુક્રમે એકમ - સંવત ૧૯૯૩ની સાલમાં વિકટ દ્વિધામાં મુકાઈ ગયેલા બે ચોથ - સાતમ - દસમ અને તેરસની ક્ષયવૃદ્ધિ કરવાની તિથિપક્ષના આચાર્યોએ પ્રતિપક્ષના આચાર્યો આ બાબતમાં અને પૂનમ - અમાસની ક્ષયવૃદ્ધિએ તેરસની જ ક્ષયવૃદ્ધિ સંમત થશે એવી સંભાવના ન જણાતાં પંચાંગમાં ફેરફાર કરવાની પ્રથા પણ છોડી દેવી જોઈએ. જો સકળ સંઘ આ | કર્યો, તેના અકલ્પનીય પ્રત્યાઘાતો તપાગચ્છ સંઘમાં પેદા શાસ્ત્રમતિ પ્રમાણેનો મૂળભૂત સત્ય માર્ગ ફરી અપનાવી થયા. તો બીજી તરફ એક તિથિ પણે કદાગ્રહ સેવી આ લે તો યતિઓના સમયમાં શરૂ થયેલી ગરબડનો અંત
શાસ્ત્રાનુસારી પંચાંગ સ્વીકારવાનો ઈનકાર કરી દીધો. આવી જાય અને તિથિઓના ઝઘડા ઉપર કાયમ માટે
ગામેગામના સંઘોમાં એકતિથિ અને બે તિથિના ઝગડા પડદો પડી જાય, એવું સ્પષ્ટ મંતવ્ય એ આચાર્યોનું થયું.
પેદા થયા. બંને પક્ષ તરફથી એકબીજા ઉપર દોષારોપણ બે તિથિ પક્ષના આચાર્યોની (વ્યાખ્યાન વાચસ્પતિ
કરતી પત્રિકાઓનો મારો ચાલ્યો. અમુક નનામી પત્રિકાઓમાં આચાર્યશ્રી રામચન્દ્રસૂરિ મહારાજની) શાસ્ત્રીય સમજણ,
તો પૂજનીય સાધુસાધ્વીજી ભગવંતો ઉપર આક્ષેપો થવા વિદ્વતા, તેજસ્વીતા અને બુદ્ધિપ્રતિભાને દાદ આપવી પડે
લાગ્યા. જે ઝગડો ક્યારેક આવતી સંવત્સરી ભેદ પૂરતો કે તેઓ આ સમસ્યાના મૂળ સુધી ગયા અને સો ટચના
મર્યાદિત હતો તે હવે કાયમી બની ગયો અને સાધુ સોના જેવો તેનો સાચો ઉકેલ પણ શોધી લાવ્યા. આ ઉકેલ
સાધ્વીજી ભગવંતોની ભારે અવહેલના થવા લાગી. તેમણે તે સમયના તપાગચ્છના વડીલ આચાર્ય ભગવંતો સમક્ષ રજૂ કર્યો, તેમને શાસ્ત્રપાઠો અને દાખલા દલીલો
સંવત ૧૯૫૨ની સાલમાં સાગરજી મહારાજે દ્વારા સમજાવી તેમના ગળે ઉતારવાની કોશિષ પણ કરી.
સંવત્સરીની આરાધના વિશે નવો મત કાર્યો અને સંઘની પરંતુ સર્વસંમતિ સાધવામાં તેમને સફળતા મળી હોત અને
એકતામાં તિરાડ પાડી તેમાં અને સંવત ૧૯૯૩માં બે ત્યાર પછી જ પંચાંગમાં ફેરફારો થયા હોત તો કદાચ
તિથિ પક્ષના આચાર્યોએ એકપક્ષી રીતે પંચાંગમાં ફેરફાર તિથિનો વિવાદ ત્યાં જ શમી જાત પરંતુ તેમ ન બનવાને | કર્યો તેમાં તાત્વિક રીતે ઘણો ફરક હતો. સાગરજી કારણે તિથિની સમસ્યા અત્યંત વિકરાળ બની ગઈ. મહારાજે એક ખોટી રુઢિનો આધાર લઈ સંઘમાં બીજી શાસ્ત્રપાઠોના ગહન સમુદ્રમાં ડૂબકી મારીને |
ખોટી રૂઢિ પ્રસરાવવાની કોશિષ કરી, પણ સંઘે તેનો તિથિવિષયક જે સત્ય શોધી કઢાયું હતું તેમાં તે વખતના પ્રતિકાર કરતાં તેઓ સંઘની અવહેલના કરી જુદા થયા. વડીલ આચાર્ય ભગવંતો જેવા કે સિદ્ધિસૂરીશ્વરજી, બે તિથિ પક્ષના આચાર્યોએ એક ખોટી રુઢિને સુધારવાના પ્રેમસૂરીશ્વરજી, લબ્ધિસૂરીશ્વરજી વગેરે સંપૂર્ણ એકમત | શુભ આશયથી તેના મૂળમાં રહેલી બધી જ ખોટી હતાં, પરંતુ એ સમયે વાતાવરણ જ એટલું કલુષિત હતું રૂઢિઓને સુધારવાની કોશિષ કરી પણ સંઘનો સહકાર ન કે પ્રતિપક્ષના ધુરંધર આચાર્યો એ વાત સાંભળવા માટે મળતાં સંઘનો મોટો ભાગ તિથિવિષયક સાચી આરાધનાથી કદાચ તૈયાર જ નહોતા. રાગ દ્વેષની અને ઈર્ષાઅસૂયાની વંચિત રહ્યો અને વાતાવરણ વધુ ડહોળાયું. આ વાતાવરણ ભાવનાઓ ત્યારે જોર કરી રહી હતી, એટલે શાસ્ત્ર અને | હજી સુધી સ્વચ્છ થયું નથી.
પર્વતિથિના સત્યની શોધમાં ૨૮
Jain Education International
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org
