________________
એ સમયે જૈન તપાગચ્છ સંઘ ઉપર બે સંવેગી | ત્યારે પંન્યાસશ્રી ગંભીરવિજયજીએ નાહકના વિવાદને સાધુઓનું ભારે વર્ચસ્વ હતું. તેમાંના એક પંન્યાસ શ્રી ટાળવા જૈન ધર્મ પ્રસારક સભાના અધ્યક્ષ અને “જૈન ગંભીરવિજયજી મહારાજ સૌરાષ્ટ્રમાં વિચરતા હતા, તો | ધર્મ પ્રકાશ' માસિકના સંપાદક કુંવરજી આણંદજીને આત્મારામજી મહારાજ તરીકે ઓળખાતા આચાર્યશ્રી બોલાવી સૂચના આપી કે તેમના અષાઢ સુદ-પૂનમના વિજયાનંદસૂરીશ્વરજી ત્યારે પંજાબમાં વિહાર કરતા હતા. અંકમાં નીચે મુજબ જાહેરાત આપવી : “સંવત્સરી પંન્યાસશ્રી ગંભીરવિજયજીએ વિચાર્યું કે ક્ષીણ તિથિ ગુરુવારે કરવી કે શુક્રવારે કરવી તેનો નિર્ણય હજુ સુધી પાંચમની આરાધનાની વ્યવસ્થા કરવા માટે સંવત્સરી ન થવાથી અમે કંઈ પણ લખી શકતા નથી. નિર્ણય મહાપર્વના દિવસને ખસેડાય નહિ. એટલે તેમણે ચંડાશચંડ થયેથી જાહેર કરીશું.” આ જાહેરાત પછી અમદાવાદના પંચાંગ પ્રમાણે જ વર્તવાનું અને ભાદરવા સુદ પાંચમનો | શ્રાવકોનો વિરોધ શાંત થયો પણ સંવત્સરી ક્યારે ક્ષય કબૂલ કરવાનું નક્કી કરી લીધું. આમ કરવાથી | કરવી, તેની મુંઝવણ ચાલુ રહી. ઉદિત ચોથે સંવત્સરી સચવાઈ રહેતી હતી. પંન્યાસશ્રી | એ દિવસોમાં જૈન સંઘ ઉપર જેમનું વર્ચસ્વ હતું ગંભીરવિજયજીના ઉપદેશથી ભાવનગરથી નીકળતા જૈન એવા આત્મારામજી મહારાજ પંજાબમાં વિહાર કરતા ધર્મ પ્રસારક સભાના મુખપત્ર ““જૈન ધર્મ પ્રકાશ' હતા. તેમના એક ખાસ ભક્ત અનુપચંદ મલકચંદભાઈ માસિકમાં ‘‘૪+૫ શુક્રવારી સંવત્સરી' એમ જાહેર નામના શ્રાવક ભરૂચમાં રહેતા હતા. આત્મારામજી કરવામાં આવ્યું.
મહારાજ પંજાબમાં હતા પણ તેમને સમાચાર મળ્યા કે એ સમયે “પર્વતિથિઓની ક્ષયવૃદ્ધિ કરાય જ |
ગુજરાતમાં સંવત્સરી ક્યારે કરવી તે વિશે કોઈ વિવાદ નહિ'' એવી માન્યતા સમગ્ર તપાગચ્છ સંઘમાં એટલી દૃઢ
ચાલી રહ્યો છે. આ કારણે તેમણે પંજાબના ગુજરાનવાલા બની ગઈ હતી કે “જૈન ધર્મ પ્રકાશ' માસિકમાં થયેલી
નગરથી સંવત ૧૯૫૨ના પ્રથમ જેઠ સુદ પાંચમ, પાંચમીનો ક્ષય કબૂલ કરવાની જાહેરાતે અનેક રુઢિચુસ્ત
રવિવારના રોજ ભરૂચનિવાસી શેઠ શ્રી અનુપચંદ શ્રાવકોને ચોંકાવી દીધા. અમદાવાદના અગ્રણી શ્રાવક
મલકચંદભાઈને એક પત્ર લખી પોતાનો અભિપ્રાય જણાવ્યો છગનલાલ જેચંદભાઈએ પંન્યાસશ્રી ગંભીરવિજયજીને
ત્રીજનો ક્ષય કરીએ તો તો સંવત્સરી ચોથની હટીને એક પત્ર લખી પ્રશ્ન કર્યો કે, “તમે સંઘની સંમતિ લીધા
ત્રીજને દિવસે કરવી પડશે. ચોથ - પાંચમ ભેગા ગણીયે સિવાય પાંચમ પર્વતિથિને કોને પૂછીને ઉડાવી દીધી આ
તો ચોથને દહાડે સંવત્સરીની ક્રિયા કરી, પરંતુ પાંચમ પત્રનો જવાબ આપતાં પંન્યાસશ્રીએ જણાવ્યું કે, “આ
તિથિની ક્રિયા કયે દહાડે કરવી તેનો ખુલાસો તમોને જે વર્ષના પર્યુષણમાં ચોથનો ક્ષય નથી, પણ પાંચમનો ક્ષય
ભાસે તે લખીને જણાવજો. અમારી સંમતિમાં તો એમ
આવે છે કે છઠ્ઠનો ક્ષય કરવો જોઈએ. કેમ કે મુંબઈના છે, માટે ત્રીજનો ક્ષય ગણવો અયોગ્ય છે. સંવત
અને લાહોરના બંને પંચાંગોમાં છઠ્ઠનો જ ક્ષય કર્યો છે. ૧૯૩૦ના પર્યુષણમાં ભાદરવા સુદ ચોથનો ક્ષય હતો,
અને આમ કરવાથી કોઈ પણ વાતનો વાંધો આવે તેમ માટે ત્રીજે સંવત્સરી કરવી વાજબી હતી પણ આ વર્ષે
જણાતું નથી. પછી તો જેમ શ્રી સંઘની મરજી અમો તો તો ચોથ તિથિ સાબૂત છે, માટે ત્રીજનો ક્ષય કરી ત્રીજે
શ્રી સંઘની મરજીને અનુસાર છીએ.” આ પત્રની વિગતો સંવત્સરી કરવી યોગ્ય નથી.' આ રીતે પોતાનો અભિપ્રાય
આચાર્ય નરેન્દ્રસાગરજીના સંવત્સરી શતાબ્દિ મહાગ્રથંમાં સ્પષ્ટ જણાવ્યા પછી પંન્યાસશ્રી ગંભીરવિજયજીએ લખ્યું
પ્રાપ્ત થાય છે. અહીં એ વાતની ખાસ નોંધ લેવાની જરૂર કે, “આ બાબતમાં અમારો કોઈ આગ્રહ સમજવો નહિ.
છે કે પંન્યાસ શ્રી ગંભીરવિજયજી અને આચાર્યશ્રી અમે જેમ સંઘ ઠેરવશે તે રીતે કરવાને ખુશી છીએ.”
આત્મારામજી મહારાજ જેવા સમર્થ સાધુઓએ પણ આ રીતના ખુલાસા છતાં અમદાવાદના અમુક શ્રાવકોને
પોતાના પત્રના અંતમાં શ્રી સંઘ જે કોઈ નિર્ણય કરે તેને સંતોષ ન થયો અને તેમણે પોતાનો વિરોધ ચાલુ રાખ્યો
જ સર્વોપરી ઠરાવ્યો છે અને તેને માથે ચડાવવાની = પર્વતિથિના સત્યની શોધમાં 2 ૨૨
Jain Education International
www.jainelibrary.org
