________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Romantic
૧૮૨
Romanticism
અહીં નહિ આપેલાં અવતરણે માટે જુઓ Qloral 4541 29. Classicalhi Romantic Classical.
ના જેટલી અર્થસંકીર્ણતા રહેલી નથી, તેથી ૧૦. કેતુકપ્રિય [વિ. મ.]
એને માટે વપરાયેલા “રૂપપ્રધાન” “સ્વસ્થ” . ૩. ૧, ૧-૩. સેઝવપ્રિય અને કોકપ્રિય અને “સંયમી” એ ત્રણે પર્યાયોથી મૂળનું ( અનુક્રમે Classical અને Romantic) ભાવગ્રહણ સ્પષ્ટ રીતે થાય છે, પણ Romantic Chivalry ની પેઠે આ બે શબ્દોના પણ
ને બદલે “રંગપ્રધાન” “મસ્ત” કે “ઉલ્લાસી” મૂળનો સઘળી કળાસમેત પૂરે અર્થ વહનારા
એકે બરાબર નથી લાગતો. આમાંથી રા. ખબરપર્યાય ગુજરાતીમાં યોજવા મુશ્કેલ છે. કારણ
દારને “રંગપ્રધાન” તે ચાલે જ કેવી રીતે? એ છે કે એ શબ્દોને સંકેત ધીમે ધીમે વિ- રંગ સદા રૂ૫ની સાથે સંયુક્ત જ હોય, કસતે ગયેલો, એટલે એ આખી ઐતિહાસિક
એટલે Romantic શબ્દનો રૂપથી ભિન્નતા વિકાસપરંપરાને પરાભાષાના કોઈ એક જ બતાવવાને મુખ્ય મુદ્દો તો એમાં માર્યો જાય શબ્દમાં સમાવવી અશકય છે. Romantic જે
છે. Romanticismની અંગ્રેજી ચર્ચામાં ઉપરથી બન્યો તે Romance શબ્દને મૂળ
Colour શબ્દ વારંવાર વપરાય છે ખરી, અર્થ લેટિનમાંથી પ્રાદુર્ભત થયેલી ઈટાલિયન,
પણ picturesqueની પેઠે એ Colour
પણ ભાવ એના સીધા સાદા પર્યાથથી ગુજફેંચ આદિ પ્રાકૃત ભાષાઓ એવો હતો. પછી
રાતીમાં કદી ન દર્શાવી શકાય. રા. શ્રવને એવી પ્રાકૃત ભાષામાં લખેલું પુસ્તક એવો અર્થ
ઉલ્લાસી” બીજી રીતે સૂચક હોવા છતાં થયો. આવાં પુસ્તકોમાં હેટે ભાગે વીર પુરુષોનાં
Romanticismનાં રહસ્યો પરત્વે એનાં અર્થ પરાક્રમે વર્ણ વાતાં તે ઉપરથી Romanceનો
અને વ્યાપ્તિ પરત્વે-એથી કંઈક ભ્રમ થવાને ભૂતકાલીન શાર્યકથા એવો અર્થ નીકળે. આ
સંભવ છે. કેમકે Romanticism માં કરણ શૈર્યકથાઓમાં કલ્પનાને ઘેડે પૂરપાટ દોડતે
અને વિષાદની ઘાટી છાયા ઘણીવાર નજરે પડે અને અત્યક્તિને પાર ન રહેતો. એટલે પાછળથી
છે (જુઓ Maar, Vol. I) તે “ઉલાસી Romanceમાંથી બનેલા વિશેષણ Romantic
સાથે સંગત થઈ શકે નહિ. રા. વિજયરાયન ને કહિપત, તરંગી, અત્યુકિતપૂર્ણ એવો અર્થ
“મસ્ત” “આ બંને કરતાં વધુ નિર્દોષ છે, પણ સમાયો અને એ સર્વના સરવાળે દિલ ઉશ્કેરનાર એની વ્યંજના આપણી ભાષામાં કંઈક કલ્પના સળગાવનાર એવો આજને અર્થ રૂઢ
બગડી ગઈ છે, અને એ વિકૃતિને અધ્યાસ થ. Classical ના જૂના અર્થ બે હતા: (૧)
(association.) Romanticismના રસિક (૧) ઉત્તમવર્ગીય, શિષ્ટ, જે આજે પણ ચાલુ
ઉદાત્ત ભાવોના વિચાર આગળ ખેંચ્યા વગર છે; અને (૨) લેટિન, ગ્રીકઆદિ પુરાતની
રહેતો નથી. એટલે ખાસ જુદી યોજના કરવી ભાષાઓ વિશેનું. આ ભાષાઓના સાહિત્ય
પડી છે. એ નવી યોજનાના આધારભૂત શબ્દો સાથે મધ્યકાલીન Romanceસાહિત્યની
નીચે આપ્યા છે:તુલના કરતાં પ્રાચીન સાહિત્ય સંચમી, સ્વસ્થ,
The classic character in art રૂપપ્રધાન જણાયું એટલે Classical નો એ
consists in the additiou of restraઆધુનિક અર્થ પ્રચલિત થયો. ( De
int and flawlessness to beauty. Maar's History of Modern English
The essential element of the romanRomanticism, Vol. I. pp. 1-15 )
tio spirit is curiosity joined to a હવે આ શબ્દોના આ બધા જુદા જુદા
love of beauty ( De Maar, Vol. અર્થો અથવા એ અર્થોના સંગને પરિણામે
I. p. 12.) આવેલો એક અર્થ આપણી ભાષાના એક જ! Romanticism ૧. રંગદૃષ્ટિ વિ. ક.] શબ્દમાં પૂરવો અઘરે પડે એ સ્વભાવિક જ !
૨. જીવનને ઉલ્લાસ, આનંદ છે. આથી જ રા. ખબરદાર વગેરેના પ્રયોગોથી સંતોષ થયો નથી અને આ નવા પર્યાય | [આ. બી.]
For Private and Personal Use Only
