Book Title: Niryukti Panchak
Author(s): Bhadrabahuswami, Mahapragna Acharya, Kusumpragya Shramani
Publisher: Jain Vishva Bharati

View full book text
Previous | Next

Page 739
________________ परिशिष्ट ७: परिभाषाएं छठमत्यमरण— छद्मस्थमरण । भणपज्जवोहिनाणी, सुयमइनाणी मरंति जे समणा । छठमत्यमरणमेयं... मनः पर्यवज्ञानी अवधिज्ञानी, मतिज्ञानी और श्रुतज्ञानी आदि भ्रमण जिस मरण को प्राप्त होते हैं, वह छद्मस्थमरण है। (उनि. २१७) जरा -- बुढ़ापा । णरो जिज्जति जेण सा जरा । प्राणी जिससे जर्जरित होता है, वह जरा है। (आचू. पृ. १०७) जरा-जरायुज । जराठया णाम जे जरवेट्ठिया जायंति जहा गोमहिसादि । जन्म के समय जो जरायु वेष्टित दशा में उत्पन्न होते हैं, वे जरायुज कहलाते हैं। ( दर्शाजिचू. पू. १३९, १४० ) जाणणापरिण्णा – ज्ञपरिज्ञा । जाणणापरिण्णा णाम जो जं किंचि अत्थं जागइ सा तस्स जाणणापरिण्णा भवति ! (दशजिचू. पू. ११६) किसी वस्तु को जानना ज्ञपरिज्ञा है । जाला - ज्वाला । उद्दितोपरि अविच्छिन्ना जाला । प्रदीप्त अग्नि से संबद्ध या अविच्छिन्न अग्निशिखा ज्वाला हैं । जिइंदिय - जितेन्द्रिय । जिइंदिओ णाम जिताणि सोयाईणि इंदियाणि जेण सो जिईदिओ । जिसने श्रोत्र आदि इन्द्रियों को जीत लिया, वह जितेन्द्रिय कहलाता है । जीवत्थिकाय - जीवास्तिकाय जीवत्धिकायो सततमुषयोगधम्मी । जो सतत उपयोगधर्मा होता है, वह जीवास्तिकाय है। ६.४५ ( दर्शजिचू- पृ. २८५ ) जिट्ठोग्गह – ज्येष्ठावग्रह । वरिसासु चत्तारि मासा एगखेत्तोग्गहो भवत्ति त्ति जिट्ठोग्गहो । वर्षाकाल में मुनिं चार मास एक ही क्षेत्र में रहते हैं, वह ज्येष्ठावग्रह कहलाता I ( दचू.प. ५१ ) झाण— ध्यान । दढमज्झवसाणं झाणं । दृढ अध्यवसाय ध्यान है। एगरगर्चितानिरोही झा (दशअनू. पृ. ८९ ) जुद्ध - युद्ध । जुद्धं आयुहादीहि हणाहणी । शस्त्रास्त्रों से मरना - मारना युद्ध है। (दशअनू. पृ. १०२) जोगबखेम - योगक्षेम । अप्राप्तविशिष्ट धर्मप्राप्तिः प्राप्तस्य च परिपालनं योगक्षेमम् । अप्राप्त विशिष्ट धर्म की प्राप्ति और प्राप्त की रक्षा करना योगक्षेम है । ( उशांटी. प. २८३ ) जोगव -- योगवान् | जोगा वा जस्स वसे वट्टेति स भवति योगवान् । जिसके सभी योग प्रवृत्तियां वशवर्ती हैं, वह योगवान् हैं। ( सूचू. १ पृ. ५४,५५) D ( दशअचू. पू. १०) ( दशअचू. पू. १६ ) ( दशअचू. पृ. १६) एकाग्रचिन्तन अथवा विचारों का निरोध ध्यान हैं । टंकण - टंकण । टंकणा णाम म्लेच्छजातयः पार्वतेयाः ते हि पर्वतमाश्रित्य सुमहन्तमवि अस्सबल वा इत्यिबल या प्रारभन्ते आगलिन्ति ।

Loading...

Page Navigation
1 ... 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822