________________
સાધનામાંથી તે ભટકી જાય. સાધકને નથી કામ અહંનું કે નથી કામ સ્વાભિમાનનું. સાધક પોતાના સ્વરૂપ સિવાય બીજું કંઈ પામવા માગતો નથી. પૂર્ણ રીતે ખાલી થયા વિના સ્વરૂપનું અનુસંધાન ન થઈ શકે.
આજે આપણે વાણી સ્વાતંત્ર્ય કે વિચાર સ્વાતંત્ર્યને બહાને અહંનો માર્ગ એટલો તો મોકળો કરી આપ્યો છે કે પછી ત્યાં ગુરુના વચનના સ્વીકારની વાત તો વેગળી રહી પણ કોઈનીય વાતનો માંડ સ્વીકાર થઈ શકે છે. આ પરિસ્થિતિમાં જાણે ગુરુ શબ્દનું અસ્તિત્વ જ લુપ્ત થઈ રહ્યું છે. ભાષામાં ભલે તે શબ્દ ચાલુ રહ્યો પણ તેનો સંદર્ભ હવે ખોવાઈ રહ્યો છે. આજે પિતા પુત્રને, ભાઈ બહેનને, શિક્ષક વિદ્યાર્થીને, ઉપરી અધિકારી નીચેના સ્ટાફને, કોઈ કોઈને કંઈ કહી શકતું નથી. કોઈ કોઈની વાત સાંભળવા તત્પર નથી ત્યાં માનવાની વાત જ કયાં રહી ? પરિણામે સાધનાપથ સૂનકાર ભાસે છે. જે સમાજમાં અને છૂટો દોર મળી જાય છે ત્યાં સંઘર્ષ વધતા જાય છે. તેથી તો આજે ઠેર ઠેર સંસ્થાઓમાં ઘર્ષણ વધતાં જાય છે અને કામ થતાં નથી. અહં ટકરાતા રહે છે. તણખા ખરે છે અને ઘણીવાર એમાંથી આગ પણ ભભૂકતી રહે છે. જો સાધના કરવી હોય, કંઈ પ્રાપ્ત કરવું હોય તો અહંનું વિસર્જન કરવું રહ્યું અને જો તે ન બને તો તેને સીમિત તો કરવો જ રહ્યો. જો એટલું પણ ન થઈ શકે તો સાધનાની વાત કરવાનો કંઈ અર્થ નથી. અહંનો વિસ્તાર જેટલો મોટો એટલો સાધનામાં ખતરો મોટો. સાધકે તો સૌથી પહેલાં અહંને ઓળખીને તેનાથી દૂર જ રહેવું જોઈએ. અહંનો ખતરો તો સાધુ-સંતોને પણ નથી મૂક્યો. જેણે ઘર છોડ્યું, સંસાર છોડ્યો તેને પણ અહં છોડતો નથી. સાધુ-સંતની ખ્યાતિ ફેલાતાં તેમનું બહુમાન થાય, પૂજા થાય, તેમની પાસે ભેટ-સોગાદોના ઢગલા થાય. પ્રલોભનો સામેથી આવી મળે. પછી તો સાધુ-સંતમાં પણ પોતાની મહત્તાનો ભાવ આવી જાય. અહીં મોટું ભયસ્થાન છે. છેક ઉપર ચડીને, સીડીને છેલ્લે પગથિયેથી પડવા જેવી સ્થિતિ સર્જાય. તેથી ભગવાન મહાવીરે સાધકને સાવધ કરવા એક શબ્દ પ્રયોજ્યો. લાઘવ'. સાધક-સાધુ હલકો હોવો જોઈએ. એણે હલકા થવાનું છે, એની અંદર મોટાપણાનો ભાવ પેસી – ૧૪
– મહાવીરની સાધનાનો મર્મ
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
