Book Title: Laghu Siddhant Kaumudi Part 04
Author(s): Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma
Publisher: Motilal Banrassidas Pvt Ltd
View full book text ________________
प्रकरणम् ] सुबोधिनी शेखरसहिता । [ ६११ तमम् । (८-१-५३ ) लोडन्तं गत्यर्थलोटा युकं तिङन्तं वानुदात्तम् । प्रागच्छ देव ग्रामं प्रविश | सोपसर्ग किम्-मागच्छ देव ग्रामं पश्य। अनुत्तम किम्-आगच्छानि देव प्रामं प्रविशानि। ३६६१ हन्तं च । (८-१-५४) हन्तेत्यनेन युक्रमनुत्तमं लोडन्तं वानुदात्तम् । हन्त प्रविश । सोपसर्गमित्येव । हन्त कुरु । 'निपातैर्यचदि' (३६३७ ) इति निघातप्रतिषेधः । अनुत्तमं किम्हन्त प्रभुक्षावहै । ३६६२ अाम एकान्तरमामन्त्रितमनन्तिके। (८-१-५५) श्रामः परमेकपदान्तरितमामन्त्रितं नानुदात्तम् । श्राम् पचसि देवदत्त ३ । एका. न्तरं किम्-प्राम् प्रपचसि देवदत्त ३ । आमन्त्रितं किम्-श्राम् : पचति देवदत्तः। अनन्तिके किम्-धाम् पचसि देवदत्त । ३६६३ यद्धितुपरं छन्दसि । (८न्यत् । सोपसर्गमिति । उपसर्गेण सह । उपसर्गे विद्यमान इत्यर्थः। सहशब्दो विद्यमानार्थो, न तुल्ययोगे। न गुपसर्गस्य निघातप्रसङ्गोऽस्ति । आगच्छ देव ग्रामं प्रविशति । अत्र विशेति पक्षे निहतं पक्षे शप्रत्ययस्वरेणान्तोदात्तम् । यदान्तोदात्तं तदा 'तिङि चोदात्तवति-' इति गतेनिघातः । पश्य । प्रविशानीति । उभयत्रापि पूर्वेण नित्यमेव निघातः । प्रत्युदाहरणानि पूर्वसूत्रोक्तान्येव प्रशब्दपूर्वाणि योज्यानि । हन्त च । पूर्वसूत्रमनुवर्तते लोट्ग्रहणं च । तदाह हन्तेत्यनेनेत्यादि । प्राप्तविभाषेयम् 'निपातैर्यद्यदि-' इति निघातनिषेधस्य सिद्धत्वात् । प्रभावहा इति । भुजेर्लोट् 'भुजोऽनवने' इत्यात्मनेपदं च, हिः टेरेत्वं श्नम् । 'पाडुत्तमस्य पिच्च' 'एत ऐ' अनुदात्तत्त्वाल्लसार्वधातुकानुदात्तत्वम् । विकरणस्वरः । आमः । अन्तरयतीत्यन्तरं व्यवधायकम् । एकमन्तरं यस्य तदेकान्तरम् । उदाहरणे निघाते प्रतिषिद्धे पाष्टमायुदात्तत्वम् । अनन्तिक इति किमिति। अत्र केचिदनन्तिकं दूरं तस्यैव अनुत्तममिव्यस्य उत्तमपुरुषभिन्नमित्यर्थः। न चेत्कारकं सर्वान्यदित्येव । पक्षे निहतम् , पक्षे त्रैस्वर्थम् । प्रत्युदाहरणे पूर्वेण नित्यं निघातप्रतिषेधः । हन्त च । 'विभाषितमिति सम्पूर्णसूत्रम् , 'लोडिति च वर्तते । गत्यर्थलोटेत्यादि निवृत्तम् , अस्याऽपि विकल्पेन निषेधविधायकत्वात् । 'निपातर्यद्यदी'ति नित्यनिषेधप्राप्तेः प्राप्तविभाषेयम् । हन्त प्रविशति । पक्षेऽन्तोदात्तम् । पक्षे निहतम् । प्रभुआवहै इति । 'भुजो. ऽनवने' इत्यात्मनेपदम् । अत्रापि 'निपातैर्यद्यदीति नित्यं निघातप्रतिषेधः । आम एकान्तर । अनन्तिकशब्देनाऽसन्निहितमदूरं वोच्यते, अत एवोदाहरणे प्जुतैकश्रुती न । आमन्त्रितत्वादाद्युदात्तं पदम् । 'प्राम्भो देवदत्ते'त्यत्र 'नामन्त्रिते' इत्यविद्यमानवत्त्वनिषेधादेकान्तरस्वं बोध्यम् । अाम्प्रपचसीति । अत्र निघातो भवत्येव । श्रामः किम् ? शाकं पचति देवदत्त । अाम्पचसि देवदत्तेति । अत्राऽन्तिकत्वा.
Loading... Page Navigation 1 ... 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716