Laghu Siddhant Kaumudi Part 04

Author(s): Girdhar Sharma, Parmeshwaranand Sharma
Publisher: Motilal Banrassidas Pvt Ltd

Page 638

प्रकरणम् ]
भैरवीचन्द्रकलासहिता ।
[ ६३५
नीतावतानानृतामृतनिमित्तवित्त वित्तपित्तव्रतरजतवृत्त पलितानि । १६६ श्राद्धकुलिशदैवपीठ कुण्डाङ्काङ्गदधिसक्थ्यक्ष्यास्यास्पदाकाशक: रावबीजानि । एतानि क्लीवे स्युः । १६७ दैवं पुंसि च । दैवम् । देवः । १६८ धान्याज्यसस्यरूप्यपण्यवर्ण्यधृष्यहव्यकव्य काव्य सत्यापत्यमूल्यशिक्यकुज्य मद्यहर्म्यतूर्य सैन्यानि । इदं धान्यमित्यादि । ९६६ द्वन्द्वबईदुःखबडिशपिच्छ बिम्ब कुटुम्बकवचवरशर वृन्दारकाणि । १७० अक्षमिन्द्रिये । इन्द्रिये किम् - रथाङ्गादौ मा भूत् । इति नपुंसकाधिकारः ।
स्त्रीपुंसाधिकारः ।
१७१ स्त्रीपुंसयोः । अधिकारोऽयम् । १७२ गोमणियष्टिमुष्टिपाटलिवस्तिशास्मलित्रुटि मसिमरीचयः । इयं वा गौः । १७३ । १७४ मृत्युसीधुकर्कन्धुकिष्कुकण्डुरेणवः । इयमयं वा मृत्युः । गुणवचनमुकारान्तं नपुंसकं च । त्रिलिङ्गमित्यर्थः । पटु । पटुः । पद्वी । १७५ अपत्यार्थतद्धिते । औौपगवः । श्रपगत्री । इति स्त्रीपुंसाधिकारः ।
1
पुंनपुंसकाधिकारः ।
१७६ पुंनपुंसकयोः । अधिकारोऽयम् । १७७ घृतभूतमुस्तदवेलितैरावत पुस्तक बुस्तलोहिताः । भयं घृतः । इदं घृतम् । १७८ शृङ्गानिदाघोद्यमशल्यदृढाः । श्रयं शृङ्गः । इदं शृङ्गम् । १७६ व्रजकुञ्जकुथकूर्च प्रस्थद पर्भार्धर्चदर्भपुच्छाः । श्रयं व्रजः । इदं व्रजम् । १८० कबन्घौषधायुधान्ताः । स्पष्टम् १८१ दण्डमण्डखण्डशम सैन्धवपार्श्वकाशकुशकाशाङ्कुशकुलिशाः । एते पुंनपुंसकयोः स्युः । कुशो रामसुते दर्भे योक्त्रे द्वीपे कुशं जल्ले । इति विश्वः । शलाकावाची तु स्त्रियाम् । तथा च 'जानपद -' ( ५०० ० ) इति सूत्रेणायोविकारे द्वीषि कुशी । दारुणि तु टाप् ।
दिषु व्यक्तिः' इति स्त्रीत्वाभिधानात् । रथाङ्गादाविति । श्रादिना देवनाक्षपरिग्रहः । इति लिङ्गानुशासने नपुंसकाधिकारः ।
1
स्त्रीपुंसयोः । अधिकारोऽयम् । नपुंसकं चेति । चात्स्त्रीपुंसयोः । इति लिङ्गानुशासने स्त्रीपुंसाधिकारः ।
शलाकावाचीति । सा च शलाका काष्ठादिनिर्मिता । तत्र मानमाह