________________
પ્રાસ્તાવિક સંદેહ અને સમાધાન
માનવીનું જીવન જ્યારે સરળતાથી ચાલ્યું જતું હોય છે બધે પોતાનું ધાર્યું થતું હોય છે ત્યારે સંસારની વિષમતા વિશે તેના મનમાં કોઈ પ્રશ્નો ઊઠતા હોતા નથી, પણ જ્યારે પુરુષાર્થ કર્યા છતાંય તેનું ધાર્યા પ્રમાણે ફળ મળે નહીં, બધેથી પાછા પડવાનું થાય, વિના વાંકે સહન કરવું પડે ત્યારે મનમાં પ્રશ્ન ઊઠે છે; આમ મારી સાથે જ કેમ થાય છે? કુદરત મારા ઉપર જ કેમ રૂઠી છે? આ સંસારમાં શું કંઈ ન્યાય જેવું જ નથી? જીવનમાં જ્યારે વિપરીત સંજોગો આવી મળે છે ત્યારે માણસ હતાશ થઈ જાય છે, ભાંગી પડે છે અને વિદ્રોહી બની જાય છે.
સમજવાની વાત એ છે કે સંસારમાં કશું અકારણ બનતું નથી. આપણાં કરેલાં જ આપણી સામે આવે છે પણ આપણને તેની ખબર હોતી નથી તેથી જ્યારે કંઈ સહન કરવાનું થાય છે ત્યારે માણસ અન્યનો દોષ કાઢે છે. માણસ સાથે જે ઘટિત થાય છે તે આકસ્મિક નથી હોતું. દરેકની પાછળ (કાર્યકારણની શૃંખલા હોય છે. સામાન્ય રીતે માણસ આ જન્મના કાર્યને નજર સમક્ષ રાખીને પરિણામને મૂલવે છે તેથી પરિણામ સાથે તેનો મેળ મળતો નથી. વાસ્તવિકતામાં આજે આપણે જે છીએ, જે ભોગવીએ છીએ તેની પાછળ આ જન્મનાં તેમજ આગળના કેટલાય જન્મોનાં આપણાં કર્મ પડેલાં હોય છે.
એકવાર માણસને એ સમજાઈ જાય કે તે આજે જે ભોગવે છે તેને માટે તેનાં પોતાનાં જ કર્મ જવાબદાર છે તો પછી માણસના આખા જીવનનું પરિવર્તન થઈ જાય છે. એક વાર જો માણસના મનમાં એ વાત ઠસી જાય કે આજે હું જે કંઈ કરું છું તે આજે નહીં તો કાલે, આ જન્મમાં નહીં તો બીજા જન્મ સામે આવવાનું જ છે અને તેનું ફળ ભોગવવું જ પડશે તો તે સમજી વિચારીને કર્મ કરતો થઈ જાય અને થયેલ દુષ્કર્મોનું નિવારણ કરવા તત્પર થઈ જાય.
આમ જોઈએ તો કર્મસત્તા ઘણી પ્રબળ છે પણ તેની સામે આપણી ચૈતન્યસત્તા છે - જે તેનાથી બળવત્તર છે. આપણું ઘણું ખરું જીવન
