Jambudweeplaghusangrahani

Author(s): Haribhadrasuri, Nandighoshvijay, Udaysuri
Publisher: Jain Granth Prakashan Samiti

Page 56

सटीक जंबूद्वीपसङ्ग्रहणी
परिमितिर्भवति सा परिधिरिति संज्ञया गीयते तत्करणप्रकारश्चायं विष्कम्भस्य यत्परिमाणं तस्य वर्ग: क्रियते । ( वो नाम विवक्षितसङख्यायास्तावत्या संख्यया गुणनं यथा चतुरशीति लक्षवर्षप्रमितं यत्पूर्वाङ्ग तस्य वर्गीकृते पूर्व भवति तथा चतुरशीलक्षवर्षी तावद्भिर्वर्षे गुणितो षट्पञ्चशत्सहस्र कोटयुत्तरसप्ततिलक्ष कोटिर्भवति पूर्ववर्षाणां । तत्स्थायना ७०,५६,०००००, ००,०००) वर्गीभूतसङ्ख्याया दशगुणीकरणं ततः तत्सङ्ख्याया मूल्शोधनं तथाहि दशगुणीकृतसख्यां अन्त्याङ्कात् ऊर्ध्वरेखा विषमाख्या तिर्यग्रेखा समाख्या च कार्या यावदादिनोऽङ्क ततस्तस्य मूलशोधनम् । सा परिधिः । मूलं नाम यावती सङ्ख्या विवक्षिता सा सख्या यावत्या संख्यया गुणिता भवति सा प्रथमा सङ्ख्या मूलम् । यथा पञ्चत्रिंशतेलं पश्च यद्वा यावत्याः सङ्ख्याया वर्गों भवति, विविक्षिता सङ्ख्या, सा तस्या मूलं ज्ञेयम् । यथा पञ्चानां वर्गो भवति पचविंशतिः । ततस्तस्या मूलं पञ्च । तत्र यदि आदिमाङ्के विषमरेखा आगच्छति ततः सैवासंख्या वर्गाङ्किन शोधनीया । अथ यदि समरेखाऽऽगच्छति तदा तु आदिमद्वयाङ्क सङ्ख्या वर्गङ्गेन शोधनीयेति यावदन्तिमाङ्क इति ।
०००००००००
प्रस्तुतं प्रस्तूयते । इह तावज्जंबुद्वीपविष्कम्भो लक्षयोजनप्रमितः । ( १,००,००० ) तस्य वर्गे कृते लक्ष लक्षण गुणितं दशाब्ज सख्या १०००००००००० भवति । सा सङ्ख्या दशगुणता कार्या अर्थात् एकं शून्यं अग्रे वर्धनीयं तथा चैकशताब्जसख्या १००भवति एक खर्व वा । अथास्य मूलं शोधनीयम् । मूलशोधनं नाम पूर्वोक्तम् । अथ तत्प्रकारः । अत्रादिमोऽङ्क एकः अन्तिमश्च शून्यम् । अथान्तिमादङ्काद्विषमसमरेखा करणीया । स्थापना १००००००००००० । अत्रादा के समरेखाऽस्तीत्यतः प्रथमद्वयाङ्कस्य वर्गेण मूल शोधनीयम् । तथा च आदिमद्वयाङ्कायाः दशसङ्ख्याया (१०) मूलं शोध्यम् । तस्य च मूल त्रिकमागच्छति । शेष एकः (१) । त्रिकसंख्या (३) चैकत्र स्थाप्या । अथ शिष्टा पूर्वस शून्येऽवतार्ये । पूर्वाङ्कः चतुःसंख्यारिक्ता, अष्ट शून्यान्यवशिष्टानि । अत्र च शेषाङ्के द्वे शून्ये - रिक्त, अष्ट शून्यान्यवशिष्टानि । अत्र च शेषाङ्के शून्ये मिलिते शतं (१००) भवति । अथ शताङ्कमूलशेोधनविधिः । पूर्वं यः त्रिकाङ्क एकत्र स्थापित स द्विगुणः कार्यः । स चाङ्कश्छेदराश्यभिधयाभिधीयते । सर्वत्र मूलराशेद्विगुणश्छेदराशिरवसेयः । तथा षट्ख्या शतं शोधनीयं यथा षडेकगुणिताः षट् । अत एको भाग आगच्छति । स भाग षट्संख्याया अधः स्थाप्यः तथैकषष्ट्यङ्का जायन्ते । सैकषष्टिसङ्ख्या (६१) शताङ्काद्विक्तीकार्या । तथा चैकोनचत्वारिंशदङ्काः शेषा वर्धन्ते । अथ पूर्व यस्त्रिकाङ्कः स्थापितस्तेन सह एकाङ्के स्थापिते एकत्रिशत्सख्या (३१) भवति । अथ शिष्टेऽङ्के द्वे शून्ये वर्धितव्ये तथा च नवशताधिका
1-1-1-1-1-1
३१
www.