________________
The gradual development of Deities in Jaina Pantheon
On seeing these deities, one question arises, are these three deities Āryavati, Vidya and Sarasvati are synonyms leading to one cult of Sarasvati or of different goddesses?
This query could be justified with 'Sarasvati Stotra'61 with her figures forms, attributes, and twelve synonyms - 1. Mahāvidyā, 2. Mahāvāni, 3. Mahābhārati, 4. Āryā, 5. Sarasvatī, 6. Brāhmī, 7.Mahādhenu, 8. Vedagarbhā, 9. Iśvari, 10, Mahālaksmī, 11. Mahākāli, 12. MahāSarasvati.
129
From above Stotra it appears that in ancient times Sarasvati was known by above twelve forms comprising Vidya (Mahavidyā) and Āryāvati (Arya). Besides, many Prakrita stotras are in Arya Chanda so one can say that the Arya was related with right knowledge i.e. Śruta / Jinawāni so synonyms of Sarasvatī is Suyadevaya. All these theories lead us to conclude that two deities Āryāvati and Vidya carved on Ayagapaṭas (fig. 33, 100) available in blessing mudrā from K. T. are the forms of Sarasvati.
4.21 The popularity of Deity:
The veneration of Sarasvati in Jainism is a continuing system from earlier period. Plenty of images of her are available in different variety like two, four and ten arms installed in many shrines throughout the country by both traditions. Even her elegant images enhance the beauty
61 अथ द्वादश सरस्वती स्वरुपाणि (देवतामूर्ति प्रकरणम् )
एकवक्त्रा: चतुर्भुजा मुकुटेन विराजिताः
प्रभामंडलसंयुक्ताः कुंडलान्वितशेखराः ।। १ ।। इति सरस्वती लक्षणानि अक्ष पद्म वीणा पुस्तककैर्महाविद्या प्रकीर्तिता । इति महाविद्या १ अक्ष पुस्तक वीणा पद्म: महावाणी च नामतः । इति महावाणी २ वराक्षां पद्मपुस्तके शुभावहा च भारती । इति भारती ३ वराक्षपद्म पुस्तकैः सरस्वती प्रकीर्तिता ।। ३ ।। इति सरस्वती ४ वराक्षं पुस्तकं पद्मं आर्यानाम प्रकीर्तिता ।। इत्यार्या ५
वर पुस्तकपद्माक्ष- ब्राह्मी नाम सुखावहा ।। ६ ।। इति ब्राह्मी ६ वर पद्म वीणा पुस्तकैः महाधेनुश्च नामतः । इति महाधेनुः ७ वरं च पुस्तकं वीणा वेदगर्भा तथाम्बुजम् ।। ५ ।। इति वेदगर्भा ८ अक्षं तथाऽभयं पद्मपुस्तकैरीश्वरी भवेत् ।। इति ईश्वरी ९
अक्षं पद्मं वरग्रंथौ महालक्ष्मोस्तु धारिणी ।। इति महालक्ष्मी १० अक्षं पद्मं पुस्तकं च महाकाल्या वरं तथा । इति महाकाली ११ अक्षं पुस्तकं वीणाश्च पद्मं महासरस्वती ।। ७ इति महासरस्वती १२ इति द्वादश सरस्वतीस्वरुपाणि ( जयमते)
by Pranava Shankara Sompura Dwadasa Sarasvati Swarupāni, from Devata Murti Prakaranam of 'Bharatiya Silpa Samhita'.
