Jain Yug 1983

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 480

જેનયુગ
૫૦૦
આષાઢ-શ્રાવણ ૧૯૮૩ દુમિતિ રજની લઘુ ભઈ છે, સધ દિવસ વદીત-જિ૦ ૭૮. દેવચંદ્રજીએ અષ્ટ પ્રવચન માતા (પાંચ સાધ્યરૂચિ સુસખા મિલી હે, નિજગુણ ચર્ચા “ ખેલ, સમિતિ અને ત્રણ ગતિ ) પર ખાસ સ્વાધ્યાય સુંદર બાધક ભાવકી નિંદના હે, બુધ મુખ ગારિકો' મેલ-જિ. અને ઉર વિચારમય રચી છે. તેની અંતે પિત પ્રભુગુણગાન સુઝંદસું હો, વાજિત્ર અતિશય તાન,
વદે કે – શુદ્ધતત્વ બહુ માનતા, ખેલત પ્રભુ ગુણધ્યાન-જિ.
પરિણતિ દે ભણી જે નિંદતા, કહેતા પરિણતિ ધર્મ, ગુણ બહુમાન “ગુલાલસાં’ હે, લાલ ભયે ભવિ છવ,
ગગ્રંથના ભાવ પ્રકાશતા, તે વિદારે હો કર્મ-સુગુણ રાગ પ્રશસ્તકી ધમમેં ” હે, વિભાવ વિડારે અતીવ-જિ.
અલ્પક્રિયા પણ ઉપકારીપણે, જ્ઞાની સાથે હો સિદ્ધ, જિનગણ ખેલમેં ખેલત હો, પ્રગટ નિજગુણ ખેલ, વચ૮ સહિત મનિ-વૃદને, પ્રણમ્ય સંચલ સમૃદ્ધ-સુ આતમ ઘર આતમ રમે છે, સમતા સુમતિકે મેલ-જિ.
તે તરિયારે ભાઈ તે તરિયા, જે જિન શાસન અનુસરિયાજી, તવ પ્રતીતિ “પ્યાલે ” ભરે છે, જિનવાણી “રસપાન',
જેહ કરે સુવિહિત મુનિ કિરિયા, જ્ઞાનામૃત રસ દરિયા-તે. નિર્મલ ભક્તિ “લાલી જગી હો,રીઝે એકત્તતા તાન’-જિ.
વિષય કષાય સહુ પરિહરિયા, ઉત્તમ સમતા વરિયાજી, ભવવૈરાગ “અબિરશું” હે, ચરણરમણ સુમહંત,
શીલ સંનાહ કી પાખરિયા, ભવસમુદ્ર જલ તરિયાજી-તે. સમિતિ ગુપતિ વનિતા’ રમે હો, ખેલે હે શુદ્ધવસંત’-જિ૦ સમિતિ ગપતિશે જે પરવરિયા, આત્માને દે ભારયણ, ચાચર” ગુણ રસીયા લિયે હો, નિજ સાધક પરિણામ,
- આસ્રવદ્વાર સકલ આવરિયા, વર સંવર સંવરિયા-તે
આસ. કર્મ પ્રકૃતિ અરતિ ગઈ હો, ઉલસીત આમ્રત ઉદ્દામ-જિ. સ્થિર ઉપયોગ સાધન મુખે હો, “પિચકારીકી ધાર',
૭, દેવચંદ્રજીએ યોગગ્રંથ વાંચ્યા વિચાર્યા ઉપશમ “રસ’ ભરી છાંટતાં હો, ગઈ તતાઈ અપાર-જિ હતા. “ આગમામાં યોગ માટે ધ્યાન શબ્દ પ્રાયઃ ગુણ પર્યાય વિચારતાં હે, શક્તિ વ્યક્તિ અનુભૂતિ, વપરાયેલો છે, પછી ખાસ યોગનો વિષય દાખલ કવ્યાસ્તિક અવલંબતાં હો, ધ્યાન એક પ્રસૂતિ-જિ કરનાર શ્રીમદ્દ હરિભદ્રસૂરિ છે. “તેમણે પાતંજલ રાગ પ્રશસ્ત “પ્રભાવના' હે, નિમિત્ત કરણ ઉ૫ભેદ, યોગ સત્રમાં વર્ણવેલી યોગ પ્રક્રિયા તથા તેની ખાસ નિર્વિકલ્પ સુસમાધિમેં હો, ભયે હે ત્રિગુણુ અભેદ-જિ.
પરિભાષાઓ સાથે જન સંકેતનું મિલન પણ કરેલ ઇમ શ્રી દત્ત પ્રભુ ગુણે હો, “ગ” રમે મતિમંત, પરપરિણતિ “રજ ઘાયકે હો, નિરમલ સિદ્ધિ “વસંત-જિક
છે અને યોગદષ્ટિ સમુચ્ચય (કે જેનું ભાષાંતર આઠ કારણથું કારજ સધે , એહ અનાદિકી ચાલ,
દૃષ્ટિની સઝાય તરીકે યશોવિજયજીએ કરેલ છે) માં દેવચંદ્ર પદ પાઈ હે, કરત નિજ ભાવ સંભાલ જિ. વણવેલી આઠ યોગદષ્ટિએ તે ઉપલબ્ધ સમસ્ત - ૭૭—“ આગમોમાં વર્ણવેલી સાધુચર્યા જોતાં યોગસાહિત્યમાં નવીન દિશા છે ! પછી હેમચંદ્રાચાપાંચ યમ-વન, તપ, સ્વાધ્યાય આદિ નિયમ, ઇન્દ્રિ- યંનું યોગશાસ્ત્ર આવે છે; ને તેમાં પાતંજલના વજય રૂ૫ પ્રત્યાહાર ઈત્યાદિ જે ખાસ યોગનાં યોગાંગે સહિત તેમજ શુભચંદ્રાચાર્યના જ્ઞાનાર્ણવના અંગો છે તેઓને જ સાધુજીવનના મુખ્ય પ્રાણ માન- પદસ્થાદિ ધ્યાનનું વર્ણન છે. પછી નજર કરે તેવા વામાં આવે છે. જનશાસ્ત્રમાં વેગ ઉપર ત્યાં સુધી ગગ્રંથો રચનાર શ્રી યશોવિજયજી છે. વાંચો અભાર મૂકવામાં આવ્યો છે કે, પ્રથમ તો જનશાસ્ત્ર ધ્યાત્મસાર, અધ્યાત્મપનિષદુ, અને ૩૨ બત્રીશીઓ મુમુક્ષુઓને આત્મચિન્તન સિવાય અન્ય કાર્યોમાં તેમજ જ્ઞાનસાર, શાસ્ત્રવાર્તા સમુચ્ચય-ગર્વિશિકા પ્રવૃત્તિ કરવાની સંમતિ જ નથી આપતું, અને ન અને ડિશક-પર ટીકા, ને મહર્ષિ પતંજલ - છૂટકે પ્રવૃત્તિ કરવાની આવશ્યકતા હોય તો તે નિવૃગસૂત્રો પર લધુ વૃત્તિ. આ સર્વ જૈન પ્રક્રિયા અનુસાર ત્તિમય પ્રવૃત્તિ કરવાનું કહે છે. એજ નિવૃત્તિમય છે. ઉપાધ્યાયજીનું શાસ્ત્રજ્ઞાન તર્કકૌશલ અને યોગા, પ્રવૃત્તિનું બીજું નામ જનશાસ્ત્રમાં “અષ્ટકચન માતા નુભવ ઘણાં ગંભીર હતાં. તેમણે પોતાની વિવેચનામાં એવું છે. સાધુજીવનની દૈનિક તેમજ રાત્રિક ચર્યામાં જે મધ્યસ્થતા, ગુણગ્રાહકતા, સૂકમ સમન્વયશક્તિ તૃતીય પ્રહર સિવાય બાકીના ત્રણે પ્રહરોમાં મુખ્ય અને સ્પષ્ટભાષિતા બતાવેલી છે તેવી અન્ય આચાપણે સ્વાધ્યાય અને ધ્યાન કરવાનું વિધાન છે” એંની કૃતિમાં ઓછી નજરે પડે છે.” (પંડિત (પંડિત સુખલાલજી. “યોગદર્શન'),
સુખલાલજી.) દેવચંદ્રજીએ આ ગ્રંથે વિચાર્યા જણાય