________________
ક
સથી ઉપરની લબ્ધિઓ (શક્તિઓ) ઓછીવતી પ્રાપ્ત થાય છે, જે આપણે અનુભવીએ છીએ. જીના માર્ગ અનાદિકાળથી જીવના બે માર્ગ છે એક અજ્ઞાન માર્ગ અને બીજે જ્ઞાનમાર્ગ છે. અહીં અજ્ઞાન શબ્દથી જ્ઞાનને સર્વથા અભાવ સમજી લેવાનું નથી. પરંતુ “અનુદરી કન્યાના ન્યાયથી 'कुत्सितं ज्ञानमज्ञान मिथ्यादृष्टे ज्ञानमित्यर्थः। तश्च त्रिबिથમ મત્યજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન, વિમાશાના ”
જે પ્રમાણે ઉચ્ચ કુલમાં જન્મેલે માણસ નીચ તથા દુર્જન માણસની સેબતથી નીચ ગણાય છે અને કુસંગથી ચારિત્રમાં દૂષણ આવે છે તે જ પ્રમાણે મિથ્યાત્રિ ના વેગથી સજ્ઞાન પણ અજ્ઞાન બની જાય છે. ત્યારે વાદલાઓથી ઘેરાચેલા સૂર્યની માફક જીવાત્મા પણ અશનિ વૃત્ત શાન” ની ઉક્તિને ચરિતાર્થ કરતે મેહ માયા અને એનાથી ઉત્પન્ન થયેલા ક્રોધ, માન તથા લેભને વશ બનીને પોતાને વિકાસ ઉંધા માગે લઈ જાય છે.
એજ વાતને શાસ્ત્રીય પદ્ધતિથી જાણી લઈએ, જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ઉદયથી અથવા ઉદીરણાથી જીવાત્માને પ્રાપ્ત થયેલી જ્ઞાન સંજ્ઞા આચ્છાદિત થઈ જાય છે. આ કર્મને ઉદય પૂર્વભવથી સંબંધિત છે જ્યારે ઉદીરણા મેહવશ બનેલે આત્મા પિતેજ કરે છે, તે આ પ્રમાણે પૂર્વના પુણ્યદયે સારા સંજોગ મલવા છતાં, અને જ્ઞાનવૃદ્ધિ માટે ગુરૂકુલવાસ સ્વીકારવા છતાં પણ'कुटिलताभये दैन्य लोमो धर्मस्य हीनता । कामक्रोधौ दयाहानिः मतिदोषाः प्रकीर्तिताः
(મોડાં જોવા
