________________
૨૧
વાલેા થઇને મારી પાસે બેસે છે ત્યારે જ તે આત્મા પાત જાણી શકે છે કે સડક ( માગ ) ઉપર અમુક ભાઈ, અમુક જાતિને અને અમુક નામના જઇ રહ્યો છે. આ પ્રમાણે જ્ઞાનસંજ્ઞાપૂર્વક આત્મા જાગૃત થઈ જાય તેા નિશ્ચય કહી શકીએ છીએ કે આત્મારૂપી શેઠની આગળ મનજીભાઇ રૂપી મુનીમનુ કઇ પણ ચાલી શકતુ નથી.
આની પુષ્ટિ માટે ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં પદે પદે કહેવામાં આવ્યું છે “ હે ગૌતમ ! સમય માત્ર પણ પ્રમાદ કરીશ નહીં. ”
ઉપયાગનું લક્ષણ
ઉપર પ્રમાણે જીવનું લક્ષણુ ઉપયાગ છે. આ વાતને વિસ્તારથી વિચાયા પછી પણ “ઉપયાગ”નું લક્ષણ શું છે ? એ વિચારવાનું અત્યાવશ્યક છે; જેથી ઉપયાગની મર્યાદા આપણને ખ્યાલમાં આવે. આર્હુત દનીપિકામાં ત્યાગ, વૈરાગ્ય સમ્પન્ન, ઉપાધ્યાય પદ્મ વિભૂષિત, પૂજ્યપાદ શ્રી મંગળવિજયજી મહારાજ સાહેબ ઉપયાગનું લક્ષણ આ પ્રમાણે કરે છે.
१ ज्ञानदर्शनयोः सम्यक्स्वविषयक सीमानुल्लनधारण रूपत्वम् ।
२ बाह्याभ्यन्तर निमित्तकत्वे सति आत्मानेा यथायोग चैतन्यानुकारि परिणामविशेषरूपत्व ं वा उपयेोगस्य लक्षणम् ॥
ઉપરનાં અંતે લક્ષણામાંથી પહેલું લક્ષણ સિદ્ધસેન ગણીને ઈષ્ટ છે અને બીજી તત્ત્વારાજને ઈષ્ટ છે. જ્ઞેય પદાર્થની સીમા-મર્યાદાને ઉલ્લધ્યા વિના જ્ઞાન-દર્શનને ધારી રાખવુ
