________________
પામે, સામાયિક, પૈષધ કર્યા પણ સમતાશીલ ન બની શકાય, સંઘના અને સમાજના આગેવાન બન્યા છતાં જ્ઞાનમાર્ગ પામી. ન શકીએ ત્યારે
“આયારે અભિમાન વધ્યું, તપથી વધો કલેશ જ્ઞાને ગર્વ વધે ઘણે, અવળો ભજવ્ય વેશ,
આ કથન આપણું જીવનમાં ચરિતાર્થ થયું કહેવાય.. આનાથી વિપરીત જ્ઞાનવાન્ આત્મા સમજદારી પૂર્વક પોતાના આત્મ કલ્યાણ માટે જ તપ કરશે, પ્રતિક્રમણદિક ક્રિયાઓ કરશે, વૈયાવચ્ચ ધર્મ સ્વીકારશે અને કદાચ કઈ સંસ્થાનાં આગેવાન બનશે તે પણ સર્વત્ર સરળતા પવિત્રતા, ઉદારતા, અને એક નિષ્ઠાથી સંઘની, સમાજની, મંદિરની, અને સ્વામી-- ભાઈઓની સેવા દ્વારા પિતાનું કલ્યાણ સાધશે.
આ ભાવ ક્રિયાને જ ઠાણુગ સૂત્રના ટીકાકાર જ્ઞાને પગ યુકત કિયા તરીકે સંબોધે છે!
ઉપર્યુક્ત પ્રમાણે આપણું પૂજ્ય, મહાપૂજ્ય આગમગ્રન્થોમાંથી ઉપયાગમય બનેલા આત્માને વ્યાપાર (વ્યવહાર) કે હોય છે તે જાણવા માટે આપણે સમર્થ બની શક્યા છીએ. આ બધાને સાર એટલે જ છે કે પદાર્થનું યથાર્થ જ્ઞાન ચૈતન્ય વિશિષ્ટ જીવાત્મા પિતાની ઉપયોગ શક્તિ દ્વારા પિતે જ કરે છે પાંચે ઈન્દ્રિય અને દ્રવ્ય મન સ્વતઃ જડ (પિદુગલિક) હોવાના કારણે વસ્તુના જ્ઞાનમાં કંઈ પણ કરી શકે એમ નથી. જે પ્રમાણે મકાનની બારીઓ જડ છે માટે જ સડક ઉપર કેણ જઈ રહ્યો છે તેનું જ્ઞાન તે બારીઓને નથી થતું, જ્યારે શ્વાસ-ઉચ્છવાસને લેનારે જીવાત્મા ઉપગ
