________________
૫૦
ગીતાદર્શન
એટલી બધી ઊંચી વાત અત્યારે તું ન સમજે એ બનવા જોગ છે, પણ વહેલાં મોડાં એવું સમજ્યા વિના છૂટકો નથી, માટે જ પ્રથમ તો હું એ કહું છું કે તું મૂંઝ મા. દેહને લગતો વિચાર અત્યારે છોડી દે, આત્માને લગતો વિચાર કર. સાધ પણ પોતાના અંતરંગ સમરાંગણમાં શ્રીકૃષ્ણ મહાત્માનો ઉપદેશ બરાબર લાર પાડવાનો છે. બીજી વાત :
૧૩મા શ્લોકને ઊંડાણથી જોઈએ તો એમાંથી એવો ભાવ પણ નીકળે છે કે જેમ દેહધારીને પોતાનાં બાળપણ, જવાની અને ઘડપણ કોઠે પડી જાય છે (ભલે બીજા જોનારને એનો બુઢાપો દુઃખકારી લાગતો હોય પણ એ બુઢાને તો આખરે બુઢાપો સદી જ જાય છે.) તેમ જીવને પણ પુનર્જન્મ ગમે તેટલો ભયંકર લાગે તોય સદી જાય છે. આથી આવું વિચારીને વીરપુરુષ પુનર્જન્મ મળે તેથી મુંઝાતો નથી. એની સ્થિતિ તો ભવસાગર સબ સુખ ગયા, અબ ફિકર નહીં મુઝે તરનનકી' જેવી હોય છે. જ્ઞાની અને અર્ધદગ્ધમાં આટલો જ ફેર છે કે જ્ઞાની પુનર્જન્મથી નથી બ્દીતો પણ પુનર્જન્મનાં કારણોથી વ્હીએ છે, જ્યારે અર્ધદગ્ધ તો કદાચ પુનર્જન્મથી વ્હીએ છે પણ પુનર્જન્મનાં કારણોથી તો લગારે ડર્યા વગર પાપપ્રવૃત્તિમાં ભળી જાય છે. એટલે જ જ્ઞાનીના પુનર્જન્મ ટળે છે.
(કારણ કે પુનર્જન્મનાં કારણો ટળવાથી કાર્ય ટળે જ.) પણ અજ્ઞાનીના પુનર્જન્મ ટળતા નથી. કારણ કે બધાં કારણો ભેળાં મળે તો કાર્ય થાય જ. ) પણ આવી દશા સહેજે મળતી નથી. એને સારુ પ્રથમ તો અભ્યાસની જરૂર પડે છે. માટે એ આગળ વધતાં કહે છે :
मात्रास्पर्शास्तु कौतेय शीतोष्णसुखदुःखदाः । आगमापायिनोऽनित्यास्तांस्तितिक्षस्व भारत ||१४|| यं हि न व्यथयंत्येते पुरुषं पुरुषर्षभ । समदुःखसुखं धीरं सोऽमृतत्वाय कल्पते ||१५|| ઈદ્રિય-વિષયસ્પર્શી, અનિત્ય આવતા જતા; ટાઢાંઊનાં સુખદુઃખો,દીએ કૌતેય ! તે સહ. ૧૪ કારણ કે નરશ્રેષ્ઠ! જે નરને ન એ પીડે;
દુઃખે સુખે સમો ધીર, તે અમૃતત્વયોગ્ય છે. ૧૫ +મોક્ષગતિ મેળવવા માટે.