________________
અધ્યાય ચોથો
સ્વરૂપ કેમ આપે છે ? એનું સમાધાન તો સ્પષ્ટ છે. જે ખરેખરી ધાર્મિક ક્રિયા છે તેમાંથી આપોઆપ રાષ્ટ્રીય, સામાજિક, આર્થિક અને નૈતિક કોયડાઓ ઉકલી જ જાય છે અને ઉકલી જવા જ જોઈએ. યુકતાહારના અભાવે રાષ્ટ્રની બેકારી, સામાજિક શક્તિની ક્ષીણતા, ભૂખમરો, ચોરી, લૂંટ વગેરે નૈતિક ગુનાઓ જન્મે છે એ વસ્તુ ઘણા સમજુ લોકો જાણે છે.
૨૧૫
"આમ તપ, સંયમ, યોગ, અભ્યાસ, એવી જુદીજુદી ક્રિયાઓ જેઓ ધ્યેયને અનુલક્ષીને કર્યા કરે છે, તેઓ એવી ક્રિયાથી પોતાના પાપને ક્ષીણ કરે છે. જેઓ આવા યજ્ઞને આચરે છે, તેઓ ખરેખર યજ્ઞના જાણનાર હોઈને સનાતન એવા બ્રહ્મને પામે છે.
"અરે ! યજ્ઞની પ્રસાદી જમનારા પણ સનાતન બ્રહ્મને પામે છે.”
આમ કહીને શ્રીકૃષ્ણગુરુ એમ કહેવા માગે છે કે, "ઉ૫૨ કહેલા યજ્ઞો પ્રાયઃ સંયમી લોકોને જ લાગુ પડે છે. ગૃહસ્થ લોકો તેટલો સંયમ ન પાળી શકે તો સંયમીની સેવાનો લાભ લે તો પણ તે યજ્ઞામૃતના ભોગી થઈને સનાતન બ્રહ્મને પામે છે.” અગાઉ ત્રીજા અઘ્યાયના તેરમા શ્લોકમાં "ગૃહસ્થ માટે દાનયજ્ઞનું નિરૂપણ કર્યું હતું અને પ્રમાણિક ગૃહસ્થને ત્યાંથી બોજો નાખ્યા વગર ભાવપૂર્વક મળે તે નિઃસ્પૃહભાવે ભોગવી લેવું એ સંતો માટે પાપમોચનનું કારણ છે એમ બતાવ્યું હતું." આ પ્રમાણે જ, છતાં પરિભાષાભેદે, જૈનસૂત્ર શ્રી દશવૈકાલિકના પાંચમા અઘ્યયનના પ્રથમ ઉદ્દેશકમાં ૧૦૦મા શ્લોકમાં કહેવાયું છે કે, નિઃસ્પૃહી દાતા અને નિઃસ્પૃહી ભિક્ષુ બન્ને સદ્દગતિ પામે છે. આદર્શ ગૃહસ્થ પાસે દ્રવ્યયજ્ઞનું બહુપણું છે, પણ તે ભાવયજ્ઞનું લક્ષ્ય રાખે છે.
સાચા સાધુ પાસે ભાવયજ્ઞનું બહુપણું છે, પણ તે દ્રવ્યયજ્ઞને તરછોડતો નથી. જૈનસૂત્રોની પરિભાષામાં કહીએ તો ગૃહસ્થો ઘણુંખરું વ્યવહારમાં રહેલા હોય છે, પણ જો તેઓ નિશ્ચયલક્ષી વ્યવહાર રાખી શકે તો સનાતન બ્રહ્મ પામી શકે છે. એ જ રીતે ત્યાગીઓ ઘણુંખરું વ્યવહારથી દૂર રહી શકે છે, પણ તેઓ શુદ્ર વ્યવહારને ન અવગણતાં સત્ પુરુષાર્થ જારી રાખે તો બેય કાંટાને તોળી મધ્યસ્થભાવ રાખી શકે છે અને સનાતન બ્રહ્મ પામી શકે છે. આ રીતે આવા વ્યાપક યજ્ઞ (ધર્મમય પુરુષાર્થ)ની સહુને જરૂર છે. જેઓ ત્યાગને બાને આવા (લોકસંગ્રહનો જેમાં શમાવેશ છે તેવા) સત્ પુરુષાર્થથી પણ છેટા રહે છે, તેઓ તો "આ લોકને પણ સાધી શકતા નથી, તો પછી પરલોક તો કયાંથી જ સાધી શકે ?” આમ કહીને
