Indian Logic Part 01

Author(s): Nagin J Shah
Publisher: Sanskrit Sanskriti Granthmala

Page 106

PRAMANA ARTHAPATTI AND ABHĀVA 51 यदपि प्रमाणविशेषणमनधिगतार्थग्राहित्बमभिधीयते परैस्तदपि न साम्प्रतम् ।
प्रमाणस्य गृहीततदितरविषयप्रवृत्तस्य प्रामाण्ये विशेषाभावात् । 48 90 52 (i) ननु गृहीतविषये...तदप्रमाणमिति व्यवस्थापयामः । 48 . . (ii) न च सर्वात्मना वैफल्यम्, हेये अहि-कण्टक-वृक-मकर-विषधरादौ
विषये पुनःपुनरुपलभ्यमाने मनःसन्तापात् सत्वरं तदपहानाय प्रवृत्तिः, उपादेयेऽपि चन्दन-घनसार-हार-महिलादो परिदृश्यमाने प्रीत्यतिशयः
स्वसंवेद्य एव भवति । 48 53 यत्रापि स्यात् परिच्छेदः प्रमाणरुत्तरः पुन: ।
नूनं तत्रापि पूर्वेण सोऽर्थो नावधृतस्तथा ।। 48 54 नवाधिकपरिच्छेदः प्रमाणैरुत्तरैधुवम् ।
धारावाहिकबोघेषु कोऽधिकोऽर्थः प्रकाशते ।।
न हि स्वहस्ते शतकृत्वोऽपि परिदृश्यमाने केचन विशेषाः परिस्फुरन्ति । 55 यदि चानुपलब्धार्थग्राहि मानमुपेयते ।
तदय प्रत्यभिज्ञायाः स्पष्ट एव जलाञ्जलि: ।। 50 56 यश्चेदानींतनास्तित्वप्रमेयाधिक्यलिप्सया ।
तस्याः प्रमाणतामाह सोऽपि वञ्चयतीव नः ।। 500 57 नन्वेतस्मिन् परित्यक्ते प्रामाण्यं स्यात् स्मृतेर पि ॥
न स्मृतेरप्रमाणत्वं गृहीतग्राहिताकृतम् । . अपि त्वनर्थजन्यत्व तदप्रामाण्यकारणम् ॥ 50 58 कथं तहि.:.प्रातिभम् । 51 59 अपरे पुनरविसंवादकत्वं प्रमाणसामान्यलक्षणमाचक्षते ।...
प्रदशितं वस्तु प्रापयतः प्रमाणत्वव्यवहारः । 52 60 तच्च प्रापकत्वं.. यथाऽध्यवसितप्रापकं च प्रमाणमिति मतम् । 52 61 तदेतदनुपंपन्नम् । इदमेव तावत् भवान् व्याचष्टाम्-प्रदर्शितप्रापकं प्रमाण.
मुताध्यवंसितप्रापकमिति ? तत्रानुमाने तावत् प्रदर्शनमेव नास्ति, का कथा तत्प्रापणस्य ! प्रत्यक्षे तु बाढं प्रदर्शनमस्ति, न तु प्रदर्शितं
प्राप्यते । 53 62 ननु काल्पनिकेऽपि सन्ताने...इति कदाशालम्बनमेतत् । 54 63 अव्यापंक चेदं लक्षणम् ....तथोपलम्भादिति । 55-56 64 ननु यावान् प्रमाणस्य व्यापारः प्रापणं प्रति ।
तावानुपेक्षणीयेऽपि विषये तेन साधितः ॥