________________
૭૮
‘ભીંજે પાણી’. જીવ કર્મે ભારે થાય છે. ઇન્દ્રિય રૂપ કામળ, વરસતા જીવ રૂપ પાણી કર્મથી ભીંજાય છે અને ભારે થાય છે.
લોભરૂપી માછલીએ બગલારૂપી જીવને સંસારમાં તાણી લીધો છે. ઉડ-સાવધાન થા. આંબા-જીવ, કોયલ-તૃષ્ણા, મ્હોરી-વિસ્તારી, વિકાસ પામી, કલી-માયારૂપી કળી સીંચતા લોભ અને ખેદ રૂપી બીજોરૂ વૃક્ષ ફળ્યું-વધ્યું.
(૨) અર્થ : ઢાંકણ-માયા, કુંભાર-જીવાત્મા, મનજીભાઇ. માયા રૂપી ઢાંકણીએ જીવને કુંભાર જેવો બનાવ્યો – સંસારમાં રખડાવ્યો, લંગડો એટલે રાગ, દ્વેષ, અભિમાન તે ઉપર ગર્દભરૂપી જીવ ચઢ્યો-સંસારી જીવાત્મા કષાયોથી લેપાયો.
નિશા-કાયા, ધોવે-ઘડપણ આવવાથી, ઓઢણ-જીવાત્મા રૂપે છે. ખેદ પામે છે.- દુઃખી દુઃખી થાય છે.
શકરો-સઘળું કુટુંબ બેઠું બેઠું ખેલ જુવે છે - વિનોદ માણે છે, પરંતુ જીવને તે કંઇ મદદ કરી શકતું નથી. જીવ એકલો જ ઘડપણની યાતના ભોગવે છે.
આ પદ્યમાં કેવી સુંદર રીતે ‘એકત્વ ભાવના’ ગુંથી લીધી છે. શરીરમાં વ્યાધિ પ્રત્યક્ષ થાય, તે કોઇથી લઇ ના શકાય, એ ભોગવે એક સ્વ-આત્મ પોતે. એકત્વ ભાવનાની બાકીની ભાવનાઓનું સ્વરૂપ વિચારવું.
ધ્રુજે છે.
(૩) અર્થ : વિશ્વાનલ-કામાગ્નિથી જીવરૂપી વિષયવેલી કંપે છે,
ખીલો-જીવો, પુણ્ય કરીને દુઝે-દૂધ આપે, સુખી થાય તેથી ભેંસકાયા, વિલોએ એટલે સુખ ભોગવે છે, અને મીની-માયારૂપી માખણ જીવને તાવે છે–સંસારમાં ભમાવે છે.
