________________
૨૬૮
પર પ્રભાવ પડયો છે પણ આનંદઘનજી પર કબીરનો કે કબીર પર આનંદઘનજીનો પ્રભાવ પડયો છે તે નિશ્ચિત કરવું કઠિન છે.
‘એક અચંભા દેખારે ભાઈ ઢાઢા સ્વયં ચરાવૈ ગાઈ” (પા.૧૪૯) “અવધૂ ગ્યાન લહિર કિર માંડીરે.’’ (પા.૧૪૮) અવધૂ જાગત. નીંદ ન કીજે’' (પા.૩૫૪)
“અવધૂ એસો જ્ઞાન વિચારી, જ્યું બહુરિ ન હૈ સંસારી’’ (પા. ૨૭૧) “અવધૂ એસા ગ્યાન વિચારિ તાપે ભઈ પુરિષ થે નારિ' એક અચંભા એસા ભયા કરની થઈ કારણ મિટિ ગયા' (પા. ૨૪૩)
આનંદઘનજીનાં પદો હરિયાળી અને સજઝાય તરીકે પણ પ્રસિદ્ધ છે. એમનાં પદો મુખ્યત્વે તત્ત્વજ્ઞાન, યોગ, અધ્યાત્મજ્ઞાન, વૈરાગ્ય, પ્રકૃતિદર્શન, સુમતિ અને શ્રદ્ધાની પરસ્પર ઉકિત, સુમતિનો વિહાલાપ, સુમતિની અનુભવપ્રતિની ઉક્તિ, સુમતિની શુદ્ધચેતના પ્રતિની ઉક્તિ, સ્વાનુભવદર્શક સહિષ્ણુતા વગેરે વિષયોને સ્પર્શે છે. કલ્પનાનો ચમત્કાર પ્રતીકો, રૂપકો અને ગૂઢ રહસ્યવાળી હરિયાળીઓ એમની અધ્યાત્મ સાધનાની સિદ્ધિની સાથે વિરલ કવિપ્રતિભાનું દર્શન કરાવે છે.
હરિયાળીમાં કલ્પનાની કેટલીક વિચિત્રતા જોવા મળે છે. સાસુ બાળકુમારી, પિયુજી પારણામાં ઝુલે, પરણી નથી છતાં જંજાળ, કીડીએ હાથીને જન્મ આપ્યો, સસલો હાથી સામે થયો, લોખંડ તરે ને તરણું ડૂબે, સૂરજ અજવાળું નવિ કરે, દાંત નથી છતાં ચાવે, એક પુરુષ સાત સ્ત્રીને મસ્તક ઉપર ઉપાડે, સેવક આગળ સાહેબ નાચે, વેશ્યા ઘુમટો કાઢે, બેટીએ બાપને જન્મ આપ્યો, હરણના બળથી ડુંગર ડોલે, પગ વગર ચાલે, સસરો સૂતો છે અને વહુ હીંડોળે છે, નારી મોટી પતિ નાનો, મેરૂપર્વત પર હાથી ચઢ્યો, હાથી ઉપર વાંદરો બેઠો, સુતરને તાંતણે સિંહ બંધાયો, કીડી સાસરે ચાલી, ડુંગર ઊડીને આકાશમાં ચાલે, નપુંસક નારીને ભોગવે,
