________________
૨૭૭
પ્રતીકાત્મક હરિયાળી (સાર્થ)
પાંચો ઘોરે રથ એક જુતા સાહિબ ઉસકા ભીતર સોતા, ખેડુ ઉસકા મદમત વા૨ા ઘોરો કો દૌરવન હારા, ધો૨ે લુચ્ચે ઉડ ઉડ ચાહે રથકો ફે૨ી ઉવટ વાહે, વિષમપંથ ચિંહુ ઔર અંધીયારા તો બિન જાગે સાહેબ પ્યારા. (૧) ખેડુ ૨થકો દુર દોડાવે બે ખબરી સાહિબ દુ:ખ પાવે, રથ જંગલમેં જાય અસુઝે સાહિબ સોયા કછુ ન બુઝે. (૨) ચોર ઠગોરા વાઁ મીલ આયે, દોનોં કો મદ ખાલે ખાયે, ૨થ જંગલ મેં જીરન કીના માલ ધનીકા ઉતાર દીના, ધની જાગ્યા તબ ખેડુ બાંધ્યા રાસ પરોણા લે સીર સાંધ્યા, ચોર ભગે રથ મારગ લાયા અપની રાજ વિનય ફિર પાયા. (૩) (ઉપા. વિનયવિજયજી)
વિનયવિજય ઉપા.જીની આ હરિયાળી પ્રતીકાત્મક પ્રકારની છે તેમાં જીવાત્મા ભવભ્રમણ કરે છે અને મનુષ્ય જન્મ નિષ્ફળ ગુમાવી દે છે, તેના સંદર્ભમાં અભિવ્યક્તિ કરવામાં આવી છે.
શબ્દાર્થ ઃ એક રથને પાંચ ઘોડા જોડવામાં આવ્યા છે. તેનો માલિક અંદર સૂતો છે. તે માલિક મદમસ્ત બનીને ઘોડાને દોરે છે. આગળ લઇ જાય છે. ઘોડા સીધા ચાલતા નથી, આડાઅવળા ચાલીને રથને અવળે માર્ગે લઇ જાય છે. તે પંથ વિષમ છે. ત્યાં ગાઢ અંધકાર છે તો પણ તેનો માલિક જાગતો નથી. માલિક રથને ગમેતેમ દોડાવે છે અને તે દુઃખ પામે છે. આવી રીતે જતાં રસ્તામાં ચોર મળ્યા અને અભિમાનમાં ગરકાવ કરી દીધો. આવી રીતે ફરતાં રથ જીર્ણ થઇ ગયો એટલે રથમાંથી માલિકને ઉતારી દીધો.
