________________
૨૩૬
૩. કવિ કબીરદાસ વિચારીને કહે છે કે આકાશમાં પક્ષીનો ને જળમાં મછલાંનો માર્ગ શોધવો જેમ મુશ્કેલ છે તેમ બ્રહ્મનું સ્વરૂપ જાણવું પણ કઠિન છે. દેશ, કાળ, અને વસ્તુના પરિચ્છેદથી રહિત તથા સંસારના પાર-પરતીર-રૂપ જે પુરુષોત્તમ - બ્રહ્મ છે તે સ્વરૂપની બલિહારી છે.
જો કે શ્રી આનંદઘનજી ને શ્રી કબીરજી - બન્નેના પદ સમાન જેવા લાગે છે પરંતુ બન્ને પદન. ભાવ-શબ્દ અલગ છે. એક ટેક બાદ કરીએ તો બન્ને પદ વચ્ચે સામાન્ય તત્ત્વ લગભગ નહીં જેવું છે.
બનવા જોગ છે કે અસલ ખ્યાલ-કબીરજીનો હોય અને શ્રી આનંદઘનજીએ કેટલો સુધારો કર્યો છે તે હકીકત ધ્યાન ખેંચે તેવી છે.
યોગીશ્રી આનંદઘનજીની કૃતિ સ્વતંત્ર છે અને અનુકરણશીલ હોવા છતાં મૌલિક છે.
વાચક ભવ્ય જીવો ઃ આપણે ચર્ચાસ્પદ બાબતો જ્ઞાની પર છોડી દઈ, રસાસ્વાદ માણી, આત્માનંદ મેળવીયે તે જ યોગ્ય છે.
૩. ધીરાભગતની અવળવાણી સાહિત્યવિશ્વમાં ધીરાભગતની કાફીઓ વિશેષ પ્રસિધ્ધ છે તેમ છતાં અવળવાણીના કવિ તરીકે પણ આ કવિનું નામ મધ્યકાલીન કાવ્યસૃષ્ટિની વિવિધતામાં નવી ભાત પાડે છે. જૈન સાહિત્યની હરિયાળીઓના સંદર્ભમાં નમૂનારૂપે ધીરાની અવળવાણીનાં બે પદ અહીં નોંધવામાં આવ્યાં છે.
અલખ લ્હે લાગી” પદમાં કવિની આધ્યાત્મિક મસ્તીનો પરિચય થાય છે. પ્રતીકોના પ્રયોગથી કાવ્યગત અભિવ્યક્તિને વેધક બનાવી છે. વળી તેમાં ઉક્તિવૈચિત્ર્યતાથી પણ સત્ય સમજવા માટેની જિજ્ઞાસા જાગે છે. જ્ઞાન ઘરેણુંમાં કવિની રૂપકાત્મક અભિવ્યક્તિ દ્વારા પ્રભુભક્તિનો
