________________ 96 જ્ઞાનસાર પ્રવચનમાળા-૨ તે સમાધિ દૂર નથી. અને ધર્મમેઘ સમાધિથી મુક્તિને હાથવેંતનું જ છેટું છે ! | (ચિત્તસ્થયના ત્રીજા ઉપાયની વાત આગળના પ્રકરણમાં ચર્ચાનાર છે. એ ઉપાય છે અનુષ્ઠાનમાં રસની વૃદ્ધિ. સંસારમાં જેવો રસ છે, તેને અંશ પણ ધર્મમાં કેમ નથી આવતે? માર્મિક વિશ્લેષણ માટે વાંચે આગળનું પ્રકરણ) રાજાએ સંન્યાસીને ગુરુપદે સ્થાપ્યા. સંન્યાસી તે રમતારામ. આજ અહીં તે કાલ તહીં. વર્ષો પછી ફરી તે જ નગરમાં સંન્યાસી પધાર્યા. રાજા દર્શન માટે આવ્યો. બેધવચન સાંભળ્યા પછી રાજાએ પૂછયું : ગુરુદેવ ! આ નાચીઝ ભક્તને કદી યાદ કરતા'ના કે... ? સંન્યાસીએ રોકડું પરખાવ્યું: રાજન! જ્યાં સુધી હું પરમાત્માના સ્મરણમાં રહેતા અને રહું છું; ત્યાં સુધી તે કોઈનેય યાદ કરવાને સવાલ જ નથી હોત. પરમાત્માનું સ્મરણ એટલે જ સંસારનું વિસ્મરણ. પણ જ્યારે પરમાત્માને હું વીસરી જતે અને બીજાઓને યાદ કરતે ત્યારે તમારી ય યાદ આવી જતી. “એક મોટે રાજા મારે ભક્ત છે. પરંતુ પાછળથી આવી યાદ પર હું ધાર આંસુએ રડતે : હાય! મારા નાથનું વિસ્મરણ થઈ ગયું ?
