Book Title: Gyandhara 06 07
Author(s): Gunvant Barvalia
Publisher: Saurashtra Kesari Pranguru Jain Philosophical and Literary Research Centre
View full book text
________________
આદિ ક્લેશોથી રહિત થઈને અલ્પસંસારી થાય છે.
સમ્યગુદર્શનની મહત્તા શ્રી ઉત્તરાધ્યયનમાં પ્રદર્શિત કરતા કહે છે કે સમ્યગદર્શન રહિત જીવને સમ્યગજ્ઞાન થતું નથી, સમ્યગજ્ઞાન વિના ચારિત્ર ગુણો પ્રગટ થતા નથી અર્થાત્ ભાવચારિત્ર પ્રાપ્ત થતું નથી. ચારિત્રગુણ રહિત જીવની કર્મોની મુક્તિ થતી નથી, કર્મોથી મુક્તિ વિના નિર્વાણ એટલે સંપૂર્ણ આત્મશાંતિ, સિદ્ધાવસ્થાની પ્રાપ્તિ થતી નથી. (શ્રી ઉત્તરા.૨૮/૩૦)
(૬) આ સમ્યગ્દર્શનરૂપી હીરાને-રત્નને સંયમરૂપી તિજોરીમાં સાચવવું પડે છે, જીવ અને અજીવ તત્ત્વનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી, તેના પર દઢ શ્રદ્ધા કરી, મોક્ષના શ્રેષ્ઠ સાધનભૂત ચારિત્રનો સ્વીકાર કરી, તપ સંયમમાં પુરુષાર્થ કરી સિદ્ધ ગતિને પ્રાપ્ત કરે છે.
इय जीवमजीवे य, सोच्चा सहिउण य। सत्व णयाणमणुमहए, रमेज्ज संजमे मुणी।
(શ્રી ઉત્તરા. ૩૬/૨૫૫) (૭) આ સંયમને સાચવવા સમ્યપૂર્વકની પ્રવૃત્તિ તે સમિતિ અને સમ્યકપૂર્વકની નિવૃત્તિ એટલે ગુપ્તિના ઘરમાં આવવું પડે છે જેમ માતા પુત્ર પર વાત્સલ્ય ધરાવે છે, માતા સંતાનો માટે કલ્યાણકારિણી હોય છે તેમ પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્તિ સાધકો માટે કલ્યાણકારિણી હોવાથી જિનેશ્વરોએ તેને શ્રમણોની માતા કહી છે. અષ્ટપ્રવચનમાતાનું પાલન કરીને જ તીર્થકરો સર્વજ્ઞ થાય છે અને ત્યાર પછી જ દ્વાદશાંગીનો ઉપદેશ આપે છે. આ રીતે દ્વાદશાંગીનો ઉદ્ભવ અષ્ટપ્રવચનમાતામાંથી જ થાય છે, તેથી તે પ્રવચન માતા કહેવાય છે. અને ચતુર્વિધ સંઘ માટે પણ તે માતા સમ આધારભૂત છે.
एसा पवयणमाया, जे सम्म आयरे मुणी। सो खिप्पं सव्वसंसारा, विप्पमुच्चइ पंडिए।।
(શ્રી ઉત્તરા. ૨૪/૨૭) અર્થ: જે પંડિત મુનિ આ સમિતિ-ગુપ્તિરૂપ અષ્ટ પ્રવચન માતાનું સમ્યક પ્રકારે આચરણ કરે છે, તે શીધ્ર સંસારના સમસ્ત (જ્ઞાનધારા ૬-૭, ૧૩ જૈિનસાહિત્ય જ્ઞાનસત્ર ૬-૩
