Book Title: Gyandhara 06 07
Author(s): Gunvant Barvalia
Publisher: Saurashtra Kesari Pranguru Jain Philosophical and Literary Research Centre
View full book text
________________
સૂત્ર અને દશવૈકાલિક સૂત્રમાં અહિંસાનો મહિમા વર્ણવવામાં આવ્યો છે. આચારાંગ સૂત્રમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે
सव्वे पाणा सव्वे भूया सव्वे जीवा सव्वे सत्ता न हंतव्या न हंतब्बा न अज्झावेयव्या न परिघेतव्या न उबद्दवेल्या एस धम्मे सुद्धे धुवे नीए सास समेच्च लोयं खेयन्नेहिं पवेइए । आचारांग सूत्र
અર્થાત સર્વ પ્રાણ, સર્વભૂત સર્વ જીવ, સર્વ સત્ત્વને ન હણવા, ન ક્લેશ ઉપજાવવો, ન પરિતાપ ઉપજાવવો, ન ઉપદ્રવ ક૨વો, આ ધર્મ શુદ્ધ, ધ્રુવ, ન્યાય અને શાશ્વત છે. લોકને સમ્યક્ પ્રકારે જાણી ક્ષેત્રજ્ઞોએ પ્રવર્તવું.
અન્યત્ર આચારાંગ સૂત્રમાં કહ્યું છે કે સનેેનીવા પિયાડા, सुहसाया, दुक्खपडिकुला, अप्पियवहा, पियजीविणो, जीविउकामा । सव्वेसिं जीवीयं पियं । णातिवाज्जकिंच्चणं. ( आचारांग सूत्र )
બધા જીવોને આયુષ્ય પ્રિય છે. સર્વે સુખના અભિલાથી છે. દુઃખ સર્વને પ્રતિકૂળ છે. વધમરણ સહુને અપ્રિય છે. સર્વ કોઈને જીવિત જીવવું પ્રિય છે. સર્વે જીવવાની ઈચ્છા રાખે છે. આ માટે કોઈને મારવો કે કષ્ટ દેવું ન જોઈએ. આ અહિંસાનો મૂળ સિદ્ધાન્ત છે. અહિંસાના આચરણથી આત્મકલ્યાણ થાય છે. અહિંસા ઉત્કૃષ્ટ ધર્મ છે. તેથી જ દશવૈકાલિકકારે અહિંસાને સર્વપ્રથમ ક્રમમાં મુક્યો છે.
धम्मो मंगल मुक्किठं अहिंसा संजमो तवो ।
અહિંસા, સંયમ અને તપરૂપી ધર્મ એ ઉત્કૃષ્ટ મંગલ છે. આમ અહીં અહિંસાનું સ્થાન સર્વ પ્રથમ મુકવામાં આવ્યું છે. एवं खु णाणिणो सारं जं न हिंसति किंचण । अहिंसा समयं चैव एतावंतं वियाणिया ।। १० ।।
વિવેકી પુરુષો માટે એ જ સાર છે કે તે કોઈપણ જીવનની હિંસા ન કરે. અહિંસા જ સિદ્ધાન્ત છે એમ જાણવું જોઈએ.
સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રના બીજા અધ્યાયનું નામ વૈતાલીય છે. આ અધ્યયનમાં પ્રથમ તીર્થંકર ઋષભદેવે તેમના ૯૮ પુત્રોને અષ્ટાપદ
જ્ઞાનધારા ૬-૭
૪૩
જૈનસાહિત્ય જ્ઞાનસત્ર ૬-૭)
