Book Title: Bhamini Vilas ka Prastavik Anyokti Vilas
Author(s): Jagannath Pandit, Janardan Shastri Pandey
Publisher: Vishvavidyalay Prakashan

View full book text
Previous | Next

Page 176
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir अन्योक्तिविलासः १४३ दूसरेमें आधान न होना अवज्ञा अलङ्कार है। जैसे यहाँ जगत्के मिथ्यात्वप्रतिपादक वेदान्त-शास्त्रमें निष्णात होने पर भी वेदान्तका फलभूत वैराग्यरूप गुण खल में नहीं आया। ऐसे ही घुला देना जलका गुण है, उसमें निरन्तर रहनेपर भी मैनाक घुल न सका। यही विपर्यय हुआ। अनुष्टुप छन्द है ॥८२॥ अति गुणवत्ता भी विपत्तिका कारण है नैगुण्यमेव साधीयो धिगस्तु गुणगौरवम् । शाखिनोऽन्ये विराजन्ते खण्ड्यन्ते चन्दनद्रुमाः ॥८॥ अन्वय-नैगुण्यम् , एव, साधीयः, गुणगौरवम् , धिक् अस्तु, अन्ये, शाखिनः, विराजन्ते, चन्दनद्रमाः, खण्ड्यन्ते । ___ शब्दार्थ-नैर्गुण्यम् एव = निर्गुण ( गुणहीन ) होना ही साधीयः = श्रेष्ठ है। गुणगौरवम् = गुणोंके महत्त्वको। धिगस्तु = धिक्कार है। अन्ये शाखिनः = दूसरे वृक्ष । विराजन्ते = खड़े रहते हैं। चन्दनद्रुमाः = चन्दनके पेड़ । खण्ड्यन्ते = काटे जाते हैं । टीका-निर्गुणस्य भावः नैगुण्यं गुणहीनत्वं मौढयमितियावत् । एव साधीयः = साधु ( साधीयान् साधुबाढयो:--अमरः ) अस्तीति शेषः । गुणानां गौरवं गुणगौरवं = गुणज्ञतेतियावत् । धिक् अस्तु । तदेव द्रढयति अन्ये = इतरे । शाखाः सन्ति येषां ते शाखिनः = वृक्षाः (वृक्षो महीरुहः शाखी--अमरः) विराजन्ते = यथावत्तिष्ठन्ति । किन्तु । चन्दनद्रुमाः = मलयजवृक्षाः। खण्ड्यन्ते = छिद्यन्ते। सुगन्धिरूपगुणवत्तयेति भावः। भावार्थ-गुणहीन होना ही अच्छा है, गुणवत्ताको धिक्कार है। वनमें अन्य वृक्ष तो ज्योंके त्यों खड़े रहते हैं; किन्तु चन्दनके वृक्ष ही काटे जाते हैं। For Private and Personal Use Only

Loading...

Page Navigation
1 ... 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218