Agam Satik Part 35 Pindniryukti Aadi Sutra Gujarati Anuwad

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 26

મૂલ-૩૧ થી ૩૫
૩૪
જે વયમય નિષધા તે અસ્વંતર અને અત્યંતખ્ત વીંટતી એક હાથ-ચાર આંગળ પ્રમાણ ચતુરસ જે કામળમય નિષધા, તે બેસવામાં ઉપકારક હોવાથી, પાદ પોંછનક નામે પ્રસિદ્ધ છે, તે ત્રીજી બાહ્ય નિષધા કહેવાય. દાંડી સહિત આ ત્રણે નિપધા મળીને રજોહરણ કહેવાય છે. તેથી જોહરણ સંબંધી બે નિષધા છે, એમ જે કહ્યું તે અવિરુદ્ધ છે.
તથા પટ્ટ ત્રણ છે – સંસ્કારકા, ઉત્તરપટ્ટ, ચોલપટ્ટ, પોત્તિ એટલે મુખપોતિકા, તે એક વેંત અને ચાર આંગળ પ્રમાણ માત્ર હોય છે. તથા “જોહરણ' - દાંડી અને ત્રણ વેપ્ટક પ્રમાણ પહોળી એક હાથ લાંબી અને એક હાથના ત્રીજા ભાગ પ્રમાણ લાંબી દશીઓ સહિત જે પહેલી નિષધા ઉપર કહી તે જોહરણ કહેવાય છે. •x - આ વિશેષ પ્રકારની ઉપધિને પરિભોગ કર્યા વિના સ્થાપી ન રાખો. કેમકે આ ઉપધિઓ હંમેશાં ઉપયોગી છે. તેથી વસ્ત્રના આંતરાવાળા હાથ વડે ગ્રહણ કરવારૂપ યતના વડે કરીને ન ધોવાલાયક વસ્ત્રમાં તે પર્યાદિકા આદિને મૂકી, પછી વસ્ત્રો ધુવે.
આ છેલ્લી ગાથાની વ્યાખ્યા ભાષ્યકારશ્રી કહે છે – • મૂલ-૩૬ થી ૩૮ :
પામનો પ્રત્યાવતાર, પગને તજીને પાનનો નિયોગ છ પ્રકારે છે, અસ્વંતર અને બાહ્ય બે નિષધા, સંથારો - ઉત્તરપટ્ટો - ચોલપટ્ટો એ ત્રણ ઘટ્ટ જણા. મુખપોતિકા, એક નિષatવાળ રજોહરણ આ સર્વે હમેed ઉપયોગી હોવાથી વિશ્રાંતિ આપવા લાયક નથી, તેથી તેના વડે પદિકાને એકમાવીને વિધિપૂર્વક તેને ધોવાના છે.
• વિવેચન-૩૬ થી ૩૮ :
અનંતર પૂર્વના સૂત્રમાં કહેવાઈ ગયેલ છે. આ પ્રમાણે વિસામો ન આપવા લાયક ઉપધિ કહી, તેથી બાકીની ઉપધિ વિસામો આપવા યોગ્ય છે એમ જાણવું. તેથી તેના વિસામાની વિધિને કહે છે –
• મૂલ-૩૯,૪o :
[ae] જે ઉપધિ ધોવાનો કાળ પ્રાપ્ત થવા છતાં વિસામો અપાય છે, તે ઉપધિને સવજ્ઞની આજ્ઞાએ કરીને સાધુ આ પ્રમાણે વિસામો આપે. [૪૦] અાવ્યંતર ઉપયોગી વસ્ત્રને ત્રણ દિવસ ધારણ કરે. ત્રણ દિવસ સુધી રણે સુતી વેળા નીકટ સ્થાપે. એક રાત્રિ માથે લટકાવીને પરીક્ષા કરે.
• વિવેચન-૩૯,૪o :
ઉપધિ ધોવાનો કાળ થતાં, આમ કહીને અકાળે ધોવાથી આજ્ઞાભંગરૂપ દોષ દેખાડે છે. સમગ્ર પર્યાદિકાની શુદ્ધિ કરવા માટે પરિભોગ કર્યા વિના ધારણ કરાય છે, તે ઉપધિને સર્વજ્ઞોકત વચનથી આ રીતે સાધુ વિસામો આપે. સાધુને બે સુતરાઉ કપડાં અને એક કામળી એમ ત્રણ હોય તેમાં એક કપડો અંદર ઓઢાય છે, તેની [35/3]
પિંડનિર્યુક્તિ-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ ઉપર બીજો સુતરાઉ કપડો, તેની ઉપર કામળરૂપ કપડો ઓઢે. પ્રક્ષાલન કાળે વિશ્રામણ વિધિના આરંભે રાત્રે સૂતી વખતે, શરીરને લાગીને રહેતા કપડાંને બહાર સૌથી ઉપર ત્રણ દિવસ ધારી રાખે. તેથી પક્ષેદિકા આહારાર્થે કે શીતાદિ વડે પીડા પામવાથી અંદરના કપડામાં કે શરીરે આવીને લાગે. આ પહેલો વિધિ.
- આ રીતે ત્રણ દિવસ કરી, પછી રણે સુવાના કાળે સમીપમાં સ્થાપન કરી રાખે. જેથી પહેલી વિશ્રામણામાં જે પર્યાદિકા ન નીકળી હોય તે પણ સુધાદિ પીડાથી કપડામાંથી નીકળી સંથારામાં લાગી જાય. આ બીજો વિશ્રામણા વિધિ. પછી એક રાત્રિ સુધી સુવાના સ્થાને ઉપર લટકતું રાખીને શરીરને છોડો અડે તેમ તે વરુા રાખે. પછી દષ્ટિ વડે અને પાવરણ વડે તે પર્યાદિકાને જુએ – દષ્ટિ વડે જુએ, પછી “જૂ’ ન દેખાય તો ફરીથી શરીરે ધારણ કરે, જેથી સૂક્ષ્મ ‘’ આહારાર્થે શરીરમાં લાગે આવા પરીક્ષણ પછી જે “જ' ન હોય તો કપડાં ધવે. જે “જ' હોય તો વારંવાર ફરીથી જોઈને તેનથી એમ નિશ્ચય થાય પછી ધોવે. આ રીતે સાત દિવસ વડે કપડાંની શુદ્ધિ કરવી. આ રીતે બાકીની ઉપધિની શુદ્ધિ જાણવી.
• મૂલ-૪૧ :- [ભાવ્ય૧૧] + વિવેચન :
ધોવાને માટે કપડાને ત્રણ દિવસ સુધી કામળીની ઉપર ધારણ કરે, ત્રણ દિવસ સુધી સમીપે ધારે અને એક દિવસ લટકતું રાખે.
આ જ વિશ્રામણા વિધિને વિશે મતાંતરને કહે છે – • મૂલ-૪ર :
યુવોંકત ત્રણ પ્રકારે એક એક રાત્રિ કપડાંને ધારણ કરી, પરીક્ષા કરે, પછી શરીર ધારણ કરે, ત્યારે “જૂ' લાગેલી ન હોય તો કપડાં ધુવે.
• વિવેચન-૪ર :
કોઈ આચાર્ય કહે છે - x - એક રાત્રિ શોધવાલાયક કપડાંને બહાર ધારણ કરે, બીજી રાત્રિ સંથારા પાસે રાખે. ત્રીજી સકિ સુવાના સ્થાને તેને ઉપર લટકતો રાખે જેમાં પ્રાયઃ શરીરને છેડો સ્પર્શતો હોય, તેમ પ્રસારીને રાખે. આ પ્રકારે ત્રણ વખત ધારણ કરીને પરીક્ષા કરે, છતાં ‘’ જોવામાં ન આવે તો સૂમ “જૂ' શોધવા શરીરે કપડો ધારણ કરે ઈત્યાદિ પૂર્વવત્ વિધિ કહેવી. -x• વસ્ત્ર પ્રક્ષાલન જળ વડે થાય, માટે જળ ગ્રહણ વિધિ કહે છે.
મૂલ-૪૩ :
કોઈ કહે છે પાત્રમાં નેવાનું પાણી ગ્રહણ કરવું, પણ તે જળ શુચિ હોવાથી પગમાં લેવાનો પ્રતિષેધ છે. ગૃહસ્થના પાત્રમાં વર્ષ રહ્યા પછી ગ્રહણ કરવું, વરસાદ વરસતો હોય ત્યારે તે તે મિશ્ર કહેવાય તથા તે જળમાં ફસાર નાંખવો.
• વિવેચન-૪૩ - વર્ષમાં નેવાથી પડતું જળ તે નીવોદક. વર્ષાકાળ પૂર્વે સર્વ ઉપધિ કોઈ