Book Title: Agam Satik Part 35 Pindniryukti Aadi Sutra Gujarati Anuwad
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
View full book text
________________
મૂલ-૪૪૮ થી ૪૫૩
૧૩૧
કુળ હમણાં ઉત્પન્ન થયેલ છે કે જાણે છે એમ હું માનું છું. પુજ્ય વડે કે ચદેચ્છાથી આ બાળક વડે ક્ષેમ વર્તે છે એમ અમે જાણીએ છીએ.
- [૫૧] - સ્થવિરઘાણી દુર્બળ ક્ષીરવાળી હોય તો બાળક દુર્બળ થાય, અતિ સ્તનવાળી હોય તો પ્રેરિત મુખવાળો તે ચિપટા મુખવાળો થાય. કૃશ શરીરી હોય તો ક્ષીરવાળી હોય, કુસ્તિનીમાં સુચિ મુખવાળો થાય છે. - ૪િ૫]. • જે ધાત્રી જે વર્સે કરી ઉત્કટ હોય, તેણીને તે વર્ષે કરીને ગહ કરે, જેની ગહ કરે છે, તેવા જ વણવાળી આગળની હોય તો તેણીને વળી અત્યંત પ્રશસ્ત વર્ણવાળી કહેવા લાગે અને બીજીને દુવાળી કહે : [૪૫] - ભષ્ટ કરેલી ધમી રહેવા પામી “ જાર છે” એમ અપવાદ આપે. તેને જે વધાદિ કરી શકાય, તે પણ કરે એ જ પ્રમાણે બીજી ધાઝી પણ મને વિન થશે એમ ધારીને વિષાદિ આપે છે.
• વિવેચન-૪૪૮ થી ૪૫૩ -
[૪૪૮] - ધાત્રીકરણમાં આ બીજો વિકલ્પ છે. જે ગાથાર્થમાં કહ્યો છે. - [૪૪૯]. - તે દુ:ખી અને ધાત્રીરૂપે સ્થાપવાને નવી ધાબીના વય, ચૌવનાદિ પૂછીને ધનિકને ઘેર જઈને, ગૃહસ્વામી સમક્ષ જઈ બાળકને જોઈને કહેવા લાગ્યો. - [૪૫] - શું કહે છે ? મને લાગે છે કે આ તમારું કુળ હમણાં જ ધનાઢ્ય થયેલ છે. જો પરંપરાથી લમી આવી હોય તો પરંપરાથી ધાત્રી લક્ષણજ્ઞ કેમ ન હોય ? જેવી તેવી ઘામી કેમ સખી છે ? અયોગ્ય ઘાણીના સ્તનપાન વડે કાંતિરહિત બનેલા આ બાળકને અમે જાણીએ છીએ ઈત્યાદિ કહીને માતા-પિતાને ભ્રાંતિવાળા કરે. ત્યારે તેઓ પૂછશે કે ધાબીના કયા દોષો છે ?
[૪૫૧] - વૃદ્ધા ધાત્રી નિર્બળ ક્ષીરવાળી હોય, તેથી બાળક બળવાનું ન થાય. બહુ મોટા સ્તનવાળી હોય તો સ્તનપાન કરતા બાળકના હોઠ અને નાસિકા દબાયેલા રહેતા ચીબો થાય છે. શરીરથી કૃશ ધાગી હોય તો બાળકને પરિપૂર્ણ દુધ મળતું નથી. બહુ લાંબા સ્તનવાળી હોય તો બાળકને મુખ પસારવું પડે છે, તેથી મુખ સોયના આકારવાળું થાય છે. ઈત્યાદિ. આ નવી ઘણી ઉક્ત દોષવાળી છે, માટે પહેલાંની ધણી જ યોગ્ય હતી. - [૪૫] - નવી સ્થાપેલી ધાત્રી કૃષ્ણાદિ વણ હોય તો, તેણીના વર્ષથી નિંદે છે. જેમકે - કાળી સ્ત્રી રૂપનો નાશ કરે, ગૌરવર્ણી બળરહિત હોય છે, તેથી ઘઉંવર્ણી સ્ત્રી સારી, તેમ કહે વળી જૂની ધખી નવીના સમાન વર્ણવાળી હોય તો જનીને અત્યંત પ્રશસ્ત વર્ણવાળી તરીકે પ્રશંસે છે. આમ સાધુ વડે કહેવાતા તે ગૃહનો સ્વામી નવી ધાત્રીનો ત્યાગ કરી, સાધુએ પ્રશંસેલી ધાત્રી સખે, તેથી :
- [૪૫૩] - ધણીપણાથી ભ્રષ્ટ થયેલી ધાગી સાધુ ઉપર હેપ કરે છે. તેથી તેણી કહેશે કે - આ સાધુ તો જાર છે. આ ધાત્રી સાથે સંબંધવાળો છે. વળી ભ્રષ્ટ થયેલ ધાગી સાધુને વધ આદિમાં પણ પ્રવર્તે છે. જેને સ્થાપી છે, તે ધાત્રી પણ વિચારશે કે પે'લી ઘાણીની જેમ આ મને પણ ભ્રષ્ટ કરશે. એમ વિચારી તેણી પણ
૧૩૨
પિંડનિયુક્તિ-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ વિષાદિ પ્રયોગ કરે. હવે બીજી ધાત્રી માટે અતિદેશ કરીને દેખાડે છે -
• મૂલ-૪૫૪ થી ૪૫૯ -
[૪૫] - એ જ પ્રમાણે બાકીની ધામીનું પણ કરવું, કરાવવું, પોતાના ઘર વિશે કહેવું. નવી ધમીને ધબીપણાથી ભ્રષ્ટ કરતી આદિ બધું પૂર્વવત. - [૪૫] - મજ્જન શાસ્ત્રીના દોષ પ્રગટ કરવા સાધુ કહે છે – આ બાળક પૃથ્વી ઉપર લોટ છે, ધૂળથી ખરડાયેલો છે, તેને હૃdડાવ અથવા હું ન્હવડાવું અથવા જળથી બીકણ થશે કે વધુ નવડાવા દુર્બળ કે કત મી થશે.
- [૫૬] • મજ્જનધની બાળકને માલિશ કરી, સંભાહના કરી, ઉદ્ધતન કરી, નાનથી પવિત્ર દેહવાળો કરીને મંડનધબીને સોંપે છે. • [૪૫] - મંડનધીત્વ વિશે સાધુ શું કરે? પહેલાં ઈર્ષાકાદિ આ આભરણ વડે બાળકને મંડન ર અથવા હું વિભૂષિત છું. આ ધpઝીએ હાથને યોગ્ય ઘરેણાં પગમાં કે કંઠને યોગ્ય ઘરેણાં પગમાં પહેરાવ્યા છે, તેથી યોગ્ય નથી.
• [૪૫] હવે ક્રીડનધlીના દોષ સાધુ કઈ રીતે કહે - ધwી ઢર વરવાળી છે, તેથી બાળક ફૂલીબ મુખવાળો થાય, અથવા કોમળ કે અવ્યકત વાણીવાળો થશે, માટે તે સારી નથી. તથા બાળકને ઉલ્લાપનાદિ ક્રિયા પોતે કરે કે બીજા પાસે કરાવે. - [૪૫૯] - કાઝીને ધplીપણાથી ભ્રષ્ટ કરવા સાધુ આમ બોલે છે - શૂળધાણી વડે પહોળા પગવાળો થાય, ભગ્ન કે શુક કટીવાળી ધામીથી દુ:ખ પામે છે. નિમસિ કે કર્કશ હાથ વડે ભીરૂ થાય.
• વિવેચન-૪૫૪ થી ૪૫૯ -
[૪૫૪] ક્ષીરપાત્રીમાં કહ્યા પ્રમાણે બાકીની - મજ્જનધની આદિના વિષયમાં પણ સમજી લેવું. - x-x: [૪૫૫] - ક્ષીરધાત્રીમાં કહ્યા મુજબ જ ધનાઢ્યોના ઘરને વિશે નવી સ્થાપિત મજ્જનધાગી આદિ, કે જેને ધાબીપણાથી ભ્રષ્ટ કરેલ હોય તેને ધામીઓનો આલાવો ક્ષીરપાત્રીવત્ કહેવો. આ બાબત સંક્ષેપથી કહી, વિશેષે કરીને કહેવા માટે આગળની ગાથામાં કહે છે –
[૪૫૬] આ બાળક ધૂળવાળો છે, તેને નવડાવ. આ મજ્જનધામીનું કરાવવું થયું. જો તું સમર્થ ન હોય તો હું નવડાવું, આ મજ્જનધાની કરણ થયું અથવા ક્ષીરઘાટીની જેમ પદભ્રષ્ટ થયેલ મજ્જનધાસ્ત્રીને સાધુ કહે કે હું તને ફરી તે પદે સ્થપાવીશ. પછી ધનિકને ત્યાં મજ્જનધામીના દોષો કહે, જેમકે - બહુ પાણી વડે ઢંકાતો બાળક ભાવિમાં નદીના જળ પ્રવેશકાળે બીકણ થાય છે. નિરંતર નવડાવતા દુર્બળ દષ્ટિવાળો થાય. સયા ન નવડાવે તો શરીરબળ ધારણ ન કરે. કાંતિવાળો ન થાય. માટે આ ધણી મજ્જન માટે યોગ્ય નથી. ઈત્યાદિ વર્ણન ક્ષીરસ્વામીવતું જાણવું. હવે મંડનઘાણીને કેવો સોપે તે કહે છે -
| ૪િ૫] ગાથાર્થમાં કહેલ છે, વિશેષ કંઈ નથી. હવે સાધુ મંડનધાત્રીના વિષયમાં શું કરે, કરાવે, દોષો પ્રગટ કરે તે દેખાડે છે - બાણ, છરી વગેરેના આકારવાળું આભરણ લેવું. શ્રાવિકાના ચિત્તને વશ કરવા સાધુ બોલે – આ બાળકને વિભૂષિત
