Agam Satik Part 35 Pindniryukti Aadi Sutra Gujarati Anuwad

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 63

મૂલ-ર૬ થી ૩૩૩
૧૦૩
કરે કે બહાર રાંધે તેવું કહ્યું, તે કઈ રીતે બને ?
૩૩૦] ઘરમાં માખીઓ હોય, ઘણી ગરમી હોય, અંધકાર હોય અને રસોઈ સ્થાનથી ભોજન સ્થાન દૂર હોય, બહાર પવન હોય, પ્રકાશ હોય, ભોજન સ્થાન નીકટ હોય, માટે બહાર સંઘે તો સાધુને તે આહાર કહો. એ રીતે પ્રકટીકરણમાં કલય-અકલય વિધિ કહ્યો. હવે પ્રકાશકરણને સ્પષ્ટ કરે છે –
| [૩૩૧,૩૩૨] પ્રકાશ કરવા માટે ભીંતમાં છિદ્ર કરે, નાના દ્વારને મોટું કરે કે બીજું દ્વાર બનાવે, ઘરની ઉપરનું છાપરું દૂર કરે. દેદીપ્યમાન રનને સ્થાપે. અથવા
જ્યોતિ કે દીપકને કરે. એ પ્રમાણે ઘરધણી પોતે જ પ્રાદુરકરણને કહે કે સાધુ પૂછતાં જણાવે તો આવું પ્રાદુષ્કરણદોષ દુષ્ટ સાધુને લેવું ન કલ્પે. શેષ કથન પૂર્વવત્ છે.
હવે ગાવા-૩૨૩ના શેષ પદો -
[33] પ્રગટકરણ કે પ્રકાશકરમ કરતાં જે અga સહસાકારથી કે અનાભોગથી ગ્રહણ થઈ જવા પામેલ હોય તે પાઠવીને ત્યાગ કરે. પછી તે પાત્ર થોડું પણ ખરડાયેલ હોય તો જળથી પ્રક્ષાલન રૂપ કા કર્યા વિના પણ તે પાત્રમાં બીજું શુદ્ધ અન્ન ગ્રહણ કરે, કેમકે વિશોધિકોટિ હોવાથી દોષ નથી.
પ્રાદુકરણ દ્વાર કહ્યું. હવે દીત દ્વાર કહે છે – • મૂલ-૩૩૪ થી ૩૩૬ :
[33] કીતકૃત પણ દ્રવ્ય અને ભાવથી બે પ્રકારે છે : તે પ્રત્યેકના બબ્બે ભેદ છે - આત્મિકીત પક્કીત તેમાં પરદ્રવ્ય સચિત્તાદિ ત્રણ ભેદ છે. [33] આત્મકીત દ્રવ્યથી અને ભાવથી બે ભેદે છે. દ્રવ્ય – ચૂણદિ, ભાવથી બીજાને માટે કે પોતાને માટે જ. [૩૩૬] આત્મદ્રવ્યકીતનું વિસ્તારથી વિવરણ - નિમલ્સિ, ગંધ, ગુટિકા, ચંદન અને પોત વગેરે આત્મદ્રવ્ય ફીત છે, તેમાં જે
પ્લાનતા થાય તો શાસનનો ઉહ થાય. નીરોગી થાય તો ચાકરી થાય અને તેમ થવાથી અધિકરણ લાગે.
• વિવેચન-૩૩૪ થી ૩૩૬ - ગાથાર્થ કહો. હવે વૃત્તિગત વિશેષતા-મામની જ નોંધ કરીએ છીએ -
[૩૪] ખરીદવું તે ક્રીત. તે ક્રીત વડે કૃત - નીપજાવેલ તે કીતકૃત - ખરીદ કરેલું. કીત બે ભેદે છે – દ્રવ્યથી, ભાવથી. દ્રવ્યકીત, ભાવકીત આ બંને પણ બે ભેદે છે - આભકીત, પસ્કીત. તેથી આત્મદ્રવ્યકત આત્મભાવકીત, પદ્ધથકીત, પરભાવકીત ચાર ભેદો થયા.
(૧) આત્મદ્રભકીત - દ્રવ્યના પુસ્કળ દાનથી ગૃહસ્થને વશ કરીને તેની પાસેથી જે ભક્તાદિ ગ્રહણ કરાય છે. (૨) આત્મભાવકીત - પોતે જ ભોજનાદિ માટે ધર્મકથાદિ વડે ગૃહસ્થને વશ કરી ભોજનાદિ પ્રાપ્ત કરે. (3) પરદ્રવ્યકીત - ગૃહસ્થ સાધ નિમિતે દ્રવ્ય જે ગ્રહણ કરે તે (૪) પરભાવકતી - બીજાઓ સાધુ નિમિત્તે પોતાનું વિજ્ઞાન દેખાડી. બીજાને વશ કરીને તેની પાસેથી ગ્રહણ કરેલ. –૦- પહેલાં
૧૦૮
પિંડનિર્યુક્તિ-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ પદ્રવ્યકીતનું સ્વરૂપ-ગૃહસ્થ સંબંધી દ્રવ્ય પ્રકારે - સચિવ, અચિત, મિશ્ર.
પદ્રવ્યકત કહ્યું હવે ત્રણ ભેદને સામાન્યથી કહે છે -
[૩૩૫] આત્મદ્રવ્યકીત - ચૂર્ણાદિ વડે, તે આગળ કહેશે. આત્મભાવકીત અને પરભાવકીતનો સામાન્ય અર્થ મૂલ-૩૩૪ની વૃત્તિમાં કહેલ જ છે. આ પ્રમાણે ત્રણ ભેદ સામાન્યથી કહ્યા. હવે આત્મદ્રવ્યકીતનો વિસ્તાર -
૩િ૩૬] નિર્માલ્ય - વીર્યાદિમાં રહેલ પ્રભાવશાળી પ્રતિભાની શેષા, ગંધપટવાસાદિ સુગંધી પદાર્ચ, ગુલિકા-રૂપ પરાવર્તનાદિકારી ગુટિકા. વર્ણક-ચંદન, પોતાના • બાળકને લાયક નાના ટુકડા આદિ. કંડક-નાવિજાદિ. આ બધું આત્મવ્યકત છે. આવા દ્રવ્યો દઈ ગૃહસ્થને વશ કરી, તેની-પાસેથી ભોજનાદિ ગ્રહણ કરવા. આમાં દોષ શો ? જો તે દેવાથી દેવયોગે ગ્લાનતા આવે તો “સાધુએ મને માંદો પાડયો' એવી શાસનમલિનતા થાય. જે નીરોગી થાય તો સર્વદા સર્વલોક સમક્ષ સાધુના ગુણગાન કરશે. તેનાથી સાધુ તે પાપકાર્યમાં વધારે પ્રવૃત્તિ કરશે, તેનાથી બીજા ગૃહસ્યો પણ આવી યાચના કરશે.
હવે પરભાવકીતનું વિવરણ કરે છે – • મૂલ-૩૩૭ થી ૩૩૯ :
[33] નાના ગાયના વાડા અાદિમાં મંગાદિ સાધુ માટે ઉત્પાદન કરી નિમંત્રણ કરે છે પરભાવકીત કહેવાય છે. તેમાં ક્રીતકૃત, અભિહત, સ્થાપિત એ ત્રણ દોષ લાગે. [૩૩૮,૩૩૯] ટાંત છે, વિવેચનમાં જોવું.
o વિવેચન-૩૩૩ થી ૩૩૯ -
નાનું ગોકુળ, નગર આદિમાં મંખ - જે લોકોને પટ્ટ દેખાડીને આવર્જે છે. મrfક શબ્દથી તેવા પ્રકારના બીજા પણ ગ્રહણ કરવા. તે પંખાદિ ભકિત વશ થઈ સાધુને માટે જે ઘી, દુધાદિનું ઉત્પાદન કરેતેનું નિમંત્રણ કરે, તેને પરભાવ ક્રીત કહે છે. આવા પરભાવકીતથી ત્રણ દોષ લાગે. (૧) ક્રીત દોષ, (૨) અન્યાન્ય ઘરથી આણે તે અભ્યાહત દોષ, (૩) લાવીને સાધુ નિમિત એક સ્થાને સ્થાને તે સ્થાપિત દોષ. તેવું ભોજન-પાન સાધુને ન કો.
દષ્ટાંત - શાલિગ્રામ નામે ગામ હતું. ત્યાં દેવશર્મા નામે મંખ હતો. તેના ઘેર કોઈ વખતે સાધુ વર્ષાકાળ રહ્યા. સાધુની ક્રિયા અને રાગ-દ્વેષ રહિતતા જોઈને મંખ સાધની ભક્તિમાં તત્પર થયો. તેને થયું કે સાધુ મારે ઘેર ભiાદિ ગ્રહણ કરતા નથી, બીજેપી અપાવું તો પણ ગ્રહણ નહીં કરે. તેથી વર્ષાકાળ બાદ તેઓ જ્યાં જશે,
ત્યાં તેમને ભોજનાદિ અપાવીશ. સાધુ જે દિશા તરફ જવાના હતા, ત્યાં સંખે જઈને લોકોને પટ દેખાડી વશ કર્યા. લોકો તેને ઘી, દુધ આપવા લાગ્યા. તેણે કહ્યું - હું માંગુ ત્યારે મને આપજો. સાધુ વર્ષાકાળ બાદ નીકળ્યા. મંખે પોતાને ગોપવીને પૂર્વોક્ત ઘી, દુધ માટે નિમંત્રણા કરી. સાધુઓને છાસ્થતાને લીધે દોષ ન જણાયો. આહારને શુદ્ધ જાણી ગ્રહણ કર્યો. તેમાં તેઓને દોષ ન લાગ્યો. કેમકે શક્તિ પ્રમાણે